Icma.az
close
up
RU
“Dünyada ən isti yanvar alimləri çaş baş salıb: nə baş verir?“ BBC

“Dünyada ən isti yanvar alimləri çaş baş salıb: nə baş verir?“ BBC

Icma.az, Moderator.az saytına istinadən bildirir.

"Bəşəriyyət planetimizi qızdırmaqda davam etdikcə, yeni istilik rekordları qaçılmaz olacaq..."

2025-ci ilin yanvarı müşahidələr tarixinə görə ən isti ay olub

Keçən ay rəsmi olaraq müşahidələr tarixində ən isti yanvar kimi tanınıb, bu isə alimləri narahat edir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "bbc.com" nəşri yazıb.

Planetin üzərində hökm sürən iqlim böhranı fonunda alimlər Yer kürəsinin iqlim sisteminin necə dəyişdiyini daha yaxşı anlamaq üçün səylərini artırır. Planet istiləşdikcə dünya misli görünməmiş isti dalğalar və quraqlıqlarla üzləşir, alimlər isə temperatur rekordlarını qeydə almaqda davam edir, - BBC yazır.

Ötən il müşahidələr tarixində ən isti il olub. Bununla belə, alimlər gözləyirdilər ki, 2025-ci ilin yanvarı, ehtimal ki, 2024-cü ilin yanvarından bir qədər sərin keçəcək. Bunun səbəbi Sakit okeandakı təbii hava modelinin dəyişməsi, yəni El-Ninyo fenomeninin zəifləməsidir. Lakin əksinə, keçən ay dünyada müşahidə olunmuş ən isti yanvar ayı kimi tarixə düşüb və bu da iqlim dəyişikliyinin sürəti ilə bağlı əlavə suallar doğurur.

"Copernicus" Avropa İqlim Xidməti mütəxəssislərinin məlumatlarına görə, ötən ay 2024-cü ilin yanvar rekordunu təxminən 0,1 dərəcə Selsi üstələyib. Alimlər hesab edir ki,

istiləşmənın əsas səbəbi insan fəaliyyəti nəticəsində, əsasən də çıxarılan yanacağın yandırılması nəticəsində atmosferə buraxılan və planetin qızmasına səbəb olan qazlardır. Lakin 2025-ci ilin yanvarında rekord temperaturun konkret nə ilə bağlı olduğu hələ tam bəlli deyil.

Qeyd edək ki, 2025-ci ilin yanvarı, əslində, 2023-cü ilin ortalarından bəri müşahidə olunan qeyri-adi yüksək temperatur göstəricilərinin davamıdır. Həmin vaxt temperatur gözləniləndən təxminən 0,2 dərəcə yüksək olub. NASA-nın Qoddard Kosmik Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru Qevin Şmidt bildirir ki, planetin bu rekordları qırmasının və uzunmüddətli istiləşmə meyllərinin əsas səbəbi insanların atmosferdəki istixana qazlarının miqdarını artırmağa davam etməsidir.

Bununla belə, alimlər hesab edir ki, 2023, 2024 və 2025-ci ilin əvvəlindəki rekord istilərin başqa səbəbləri də ola bilər, onlar hələ də bu amilləri müəyyən etməyə çalışır. 2025-ci ilin yanvarı XIX əsrin sonlarının yanvar temperaturundan 1,75 °C daha isti olub, bu isə hələ insanlar iqlimi aktiv şəkildə qızdırmağa başlamamışdan əvvəlki dövrlə müqayisədə ciddi fərqdir.

Ötən ilin əvvəlində qlobal temperaturun yüksəlməsi El-Ninyo fenomeni ilə izah edilib, bu zaman Sakit okeanın şərqində qeyri-adi dərəcədə isti səth suları yayılır və bu, atmosferə əlavə istilik buraxaraq qlobal temperaturu artırır.

Bu il isə alimlər əvvəlcədən bildirib ki, Sakit okeanda La-Ninya şəraiti formalaşır, bu, əks təsir göstərməlidir. Hazırda La-Ninya modeli zəifdir və temperatur göstəricilərinə təsir etməsi üçün bir neçə ay tələb oluna bilər, lakin onun daha sərin yanvar ayına səbəb olacağı gözlənilib.

Böyük Britaniyanın Meteorologiya Bürosunun aylıq və onillik proqnozlar şöbəsinin rəhbəri Adam Skeyf bir neçə ay əvvəl düşünüb ki, 2025-ci ilin yanvarı keçən ilin yanvarı ilə müqayisədə xeyli sərin keçəcək. Lakin müşahidələr bunun əksini göstərir. Alimlər hələ ki, bunun səbəbini bilmir, lakin son illərin gözlənildiyindən daha isti keçməsinin bir neçə mümkün izahını irəli sürür:

Birincisi, okeanların 2023-2024-cü illərdəki El-Ninyoya reaksiyasıdır. Həmin El-Ninyo çox güclü olmasa da, ondan əvvəl qeyri-adi dərəcədə uzun sürən La-Ninya fazası olub. Güman edilir ki, El-Ninyo "istilik üzərindəki qapağı açaraq" okeanda yığılan istiliyin atmosferə çıxmasına imkan yaradıb. İkincisi, atmosferdəki kiçik hissəciklərin- aerozolların miqdarının azalmasıdır.

Ekspertlər qeyd edir ki, birinci nəzəriyyə getdikcə daha az ehtimal olunur. Bununla belə, alimlərin əksəriyyəti də ikinci versiyanın düzgünlüyündən tam əmin deyil. Əgər bu doğru çıxarsa, bu, iqlim dəyişikliklərinin əvvəlcədən gözlənildiyindən daha güclü ola biləcəyini göstərər. Xoşbəxtlikdən, alimlər hesab edir ki, qarşıdakı bir neçə ay bu sirrə daha çox aydınlıq gətirəcək.

Hazırda tədqiqatçıların əksəriyyəti hələ də 2025-ci ilin 2023 və 2024-cü illərdən bir qədər sərin keçəcəyini gözləyir. Lakin son istiləşmə göstərir ki, bu proqnozda tam əmin olmaq mümkün deyil. Bir şey isə dəqiqdir: bəşəriyyət planetimizi qızdırmağa davam etdikcə, yeni istilik rekordları qaçılmaz olacaq.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:129
embedMənbə:https://moderator.az
archiveBu xəbər 07 Fevral 2025 01:03 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see233

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see197

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see183

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see162

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see161

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see147

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see146

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see136

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see136

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see135

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see134

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see134

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see131

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see128

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see128

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see128

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see127

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see126

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see124

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri