Ermənistanın diplomatik çəngəli: Eyni anda 2 stulda necə oturmaq olar? ŞƏRHLƏR

Ermənistan eyni vaxtda bir neçə ağanın xoşuna gəlməyə çalışaraq növbəti dəfə diplomatik sıxıntıya düşüb. İndi Vaşinqtonun, Brüsselin və hətta Parisin İrəvana ayırmağa vaxtı olmasa da, Rusiyadan ayrılma kursu artıq müəyyənləşib. Ermənistan təcili olaraq riskləri minimuma endirmək barədə düşünməlidir. Bunu Moskvada da başa düşürlər- Rusiya diplomatlarının Ermənistanı KTMT-də tam iştirakını bərpa etməyə çağıran son bəyanatları və Aİİ-dən ayrılma təhlükəsi barədə xəbərdarlıqları birbaşa bunu göstərir.

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri Rodion Miroşnik deyib: “Rusiya Ermənistanla istənilən səviyyədə qarşılıqlı əlaqəni alqışlayır, lakin KTMT çərçivəsində münasibətlərin dərinləşməsini və normal olmasını istəyir”.

Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin Ermənistanın risklərin miqyasını başa düşəcəyinə və Ermənistan cəmiyyətinə Aİİ üzvlüyünün bütün üstünlükləri və təşkilatdan ayrılması halında itkilərin miqyasının izah ediləcəyinə ümid etdiyini bildirib.

Kremlin Ermənistana qarşı hazırkı strategiyası nədir və İrəvan siyasi “parçalanmış” vəziyyətdən çıxmaq üçün hansı üsullardan istifadə edəcək? Bu suallara əcnəbi politoloqlar Caliber.Az-a verdikləri şərhlərdə cavab verməyə çalışıblar. Eksperlərin fikirlərini oxucularımıza təqdim edirik.

Rusiya Federasiyası Hərbi Elmlər Akademiyasının professoru, belaruslu hərbi-siyasi analitik Aleksandr Tixanski qeyd edib ki, rusiyalı diplomatların son bəyanatları Rusiya Federasiyasının Ermənistana münasibətdə gələcək addımları barədə düşünməyə vadar edir.

"Qərb qüvvələrinin regionda genişlənən təsirini nəzərə alsaq, Rusiyanın narahatlığı başa düşüləndir. Ermənistanın Aİ-yə doğru irəliləməsi Rusiyanın təsir dairəsində olan digər ölkələri öz geosiyasi istiqamətlərinə yenidən baxmağa vadar edə biləcək presedent yaradacaq. Bu, Rusiyanın Cənubi Qafqazda və daha geniş postsovet kontekstində mövqeyini zəiflədə bilər.

Ermənistan öz milli maraqlarını nəzərə almalı və xarici siyasətini optimallaşdırmaq yollarını axtarmalıdır. Aİ-dən asılılıq, xüsusən də dəyişən geosiyasi mühitdə fəsadlarla dolu ola bilər. Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin təhlükəsizlik problemi getdikcə pisləşir. Ermənistan öz təhlükəsizliyini və iqtisadi inkişafını təmin etmək üçün Rusiya ilə əməkdaşlıq və Aİ ilə münasibətləri inkişaf etdirmək arasında balans tapmalıdır.

Başa düşmək vacibdir ki, Ermənistanın gələcəyi onun Aİ-dən müstəqil və praqmatik xarici siyasət yürütmək qabiliyyətindən asılıdır. Təbii ki, Kreml Ermənistanı öz təsir dairəsində saxlamaq üçün ona diqqətlə yanaşacaq”,- politoloq vurğulayıb.

Onun fikrincə, rusiyalı diplomatların indiyə qədərki bəyanatları yalnız Kremlin Ermənistanla sabit münasibətlərə can atmasından və onun Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmasına imkan vermək istəməməsindən xəbər verir. Rusiya üçün Ermənistan Cənubi Qafqazda müttəfiq və Aİİ-də tərəfdaş kimi mühüm geosiyasi rol oynayır.

“Rusiya Ermənistana təzyiq göstərəcək, ondan “eyni vaxtda iki kresloya əyləşmək” deyil, geosiyasi oriyentasiyası ilə bağlı qərar verməsini tələb edəcək, eyni zamanda Ermənistan cəmiyyətini Aİİ və KTMT-yə üzvlüyün üstünlüklərinə inandırmağa çalışacaq, onları Aİ ilə yaxınlaşmanın potensial itkiləri ilə müqayisə edəcək.

Ümumiyyətlə, Kremlin siyasəti Ermənistanı öz təsir dairəsində saxlamaq, onun qərb istiqamətinə getməsinin qarşısını almaq və Rusiyanın Cənubi Qafqaz regionunda mövqelərini gücləndirmək məqsədi daşıyır. Paşinyanın Böyük Vətən Müharibəsində Qələbənin 80 illiyini qeyd etmək üçün Moskvaya gəlmək qərarı müəyyən nikbinlik yaradır. Burada Ermənistanın xarici siyasət oriyentasiyasının dəyişməsi istiqamətində konkret addımların atılmasını gözləmək lazımdır. Paşinyanın Moskvaya səfəri dialoq və əməkdaşlıq perspektivlərinin müzakirəsi üçün fürsətdir. Ümid edək ki, bundan qarşılıqlı anlaşmanın möhkəmləndirilməsi və qarşılıqlı faydalı həllərin tapılması üçün istifadə olunacaq”, - deyə A.Tixanski yekunlaşdırıb.

“Soxnut” Ümumdünya Yəhudi Agentliyinin fəxri səfiri, israilli politoloq və jurnalist, Cənubi Qafqaz üzrə ekspert Roman Quryeviç hesab edir ki, Ermənistanın hərəkətləri açıq və daimi xəyanət siyasətidir.

“Tarixən Ermənistan həmişə özü üçün müttəfiq seçib, lakin onun fikrincə, bu müttəfiqin mövqeyi zəifləyən kimi dərhal onun rəqiblərinə, hətta bəzən birbaşa düşmənlərinə doğru yönləndirilib.

Onun sərhədlərini RF sərhədçiləri qoruyur, Ermənistanda Rusiya hərbi bazaları var və bu ölkənin əksər silahları, köhnəlmiş də olsa, əsasən Sovet və Rusiya istehsalıdır. Ermənistan əvvəllər ifrat sədaqət nümayiş etdirdi, sözün əsl mənasında, hər yolla öz Rusiyanı razı salmağa çalışdı.

Ukraynada münaqişənin başlaması ilə vəziyyət dəyişdi. Ermənistan Avropa İttifaqının və Bayden administrasiyasının vədlərinə uyaraq Rusiyadan açıq şəkildə uzaqlaşmağa başlayıb. Fransadan silahlar gəlməyə başladı, Qərb hərbi mütəxəssisləri gəlməyə başladı, NATO və ABŞ ilə birgə təlimlər başladı.

Bütün bunlar Rusiyanın zəiflədiyi və artıq nəzərə alına bilməyəcəyi görüntüsü fonunda baş verdi. Amma bu, böyük yanlış fikirdir. Rusiya dünya səhnəsində ciddi maraqları olan fövqəldövlətdir. Onun roluna məhəl qoymamaq strateji səhvdir. Düşünmürəm ki, Ermənistanın bu cür hərəkətləri nəticəsiz qalacaq və Rusiya tərəfi bunu belə bağışlamağa hazırdır.

Amerika uzaqdadır, amma Rusiya yaxındadır. Ermənistan Baydendən aldığı dəstək kimi Trampdan da alacağına ümidlənməməlidir. Əksinə, ABŞ-ın Azərbaycanla əlaqələrinin güclənəcəyini gözləmək olar. Ermənistanla isə əksinə, münasibətlər daha da mürəkkəbləşəcək. Qərbin dəstəkləyəcəyinə əmin olan Ukraynanın taleyinə nəzər salsaq, bunun nəyə gətirib çıxardığını görərik. Ölkə qan içindədir.

Ona görə də əminliklə deyə bilərəm ki, Rusiya ilə mübahisə etmək Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil. Siyasətdə müdriklik və ardıcıllıq vacibdir, öz ölkəsi üçün faciəyə çevrilə biləcək ani qərarlar deyil”- deyə R. Quryeviç bildirib.

Tərcümə - Elçin Bayramlı