Gözlənilən FƏLAKƏT: Xərçəng ölümləri 75 artacaq ARAŞDIRMA

Qarşıdakı onilliklərdə xərçəng bütün dünyada, xüsusən də aşağı gəlirli ölkələrdə ölümün əsas səbəblərindən birinə çevriləcək.

Lent.az-ın xarici mediaya istinadla xəbərinə görə, alimlər bu artımın əsas amilləri kimi əhalinin qocalmasını və artımını göstərirlər.

Son araşdırmaya görə, 2050-ci ilə qədər xərçəngdən ölənlərin sayı təxminən 75 faiz artaraq 18,6 milyon hadisəyə çatacaq. Bu arada yeni diaqnozların sayı 60 faiz artaraq təxminən 30,5 milyona çatacaq.

Təhlil göstərib ki, xərçəngdən ölüm hallarının 40 faizdən çoxu başqalarının təsirinə məruz qalan “dəyişdirilə bilən” risklərlə bağlıdır. Bunlara siqaret çəkmək, qeyri-sağlam qidalanma vərdişləri, piylənmə, yüksək qan şəkəri və alkoqoldan sui-istifadə daxildir.

2023-cü ildə bu amillərlə əlaqəli ölümlərin 46 faizini kişilər təşkil edib, ən çox siqaret, qeyri-sağlam qidalanma, alkoqol, havanın çirklənməsi və peşə təhlükələri səbəbindən. Qadınlarda bu rəqəm 36 faiz təşkil edib, əsas səbəblər siqaret, piylənmə, qeyri-sağlam qidalanma, yüksək qan şəkəri və təhlükəli cinsi fəaliyyətlər olub.

ABŞ Sağlamlıq göstəriciləri və qiymətləndirmə institutundan doktor Teo Vos vurğulayıb ki, ölkələrin bu amillərin təsirini azaltmaq və çoxlu ölüm hallarının qarşısını almaq üçün real imkanları vardır.

Araşdırmanın müəllifləri 1990-cı ildən 2023-cü ilə qədər 204 ölkədə 47 xərçəng növü ilə bağlı məlumatları təhlil edib və 2050-ci ilə qədər proqnozlar veriblər. 2023-cü ildə qlobal miqyasda 18,5 milyon yeni xərçəng hadisəsi və 10,4 milyon ölüm qeydə alınıb. 1990-cı illə müqayisədə bir neçə dəfə çoxdur. Lakin zəngin ölkələrdə diaqnostika və müalicənin təkmilləşdirilməsi sayəsində ölüm halları qismən azalıb.

Eyni zamanda, aşağı gəlirli ölkələr ən yüksək risk altında olacaq, əsrin ortalarına qədər yeni diaqnozların yarıdan çoxunu və bütün ölümlərin təxminən üçdə ikisini təşkil edəcək. Nepallı tədqiqatçı Meqhnath Dhimal bunu “gözlənilən fəlakət” adlandırıb.