Gündəlik su tələbatı ödənilməzsə nə baş verər? ARAŞDIRMA

Orqanizmin həyati funksiyalarını davam etdirə bilməsi üçün ehtiyac duyduğu su miqdarına gündəlik su tələbatı deyilir. Bəs insan gün ərzində nə qədər su və maye qəbul etməlidir?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Suyun əhəmiyyəti

Canlı həyatının ən əsas tələblərindən biri olan su, sağlam bir həyat üçün lazım olan bir çox faydanı özündə cəmləyir. Elmi məlumatlarla sübut edilə bilən və eyni zamanda aydın şəkildə müşahidə olunan faydaları ilə, müntəzəm su qəbulu nəticəsində orqanizminizin daha gümrah olduğunu hiss edə bilərsiniz. Bədən temperaturunun tənzimlənməsi, daxili orqanların və dərinin sağlamlığı, həzm və ifrazat sistemlərinin fəaliyyəti və maddələr mübadiləsinin düzgün işləməsi kimi bir çox müsbət təsiri olan su, laqeyd yanaşılmadan qəbul edildikdə, sağlam və xoşbəxt bir həyatın açarı sayılır.

Suyun əhəmiyyətini bədəndəki payı ilə ifadə etmək mümkündür. Bu baxımdan, yetkin bir kişinin bədəninin təxminən 60%-i, yetkin bir qadının isə təxminən 50%-i sudan ibarətdir. Uşaqlarda isə bu nisbət daha yüksəkdir.

Gündəlik su qəbulu isə ifrazat və tərləmə yolu ilə itirilən su miqdarını bərpa etmək və daxili orqanların sağlam fəaliyyətini davam etdirmək baxımından vacibdir. İnsan orqanizminin bir çox əsas hissələri böyük ölçüdə sudan ibarətdir. Məsələn, bədəndəki suyun 60%-ni hüceyrələr istifadə edir. Bundan əlavə, insan beyninin təxminən dörddə üçü sudan ibarət olduğu halda, ağciyərlərdəki su nisbəti 80%-ə yaxındır.

Su içməyin faydaları nələrdir?

Suyun əhəmiyyətini və orqanizm üçün vacibliyini nəzərə aldıqda, suya olan tələbatın qida tələbatından da çox olduğunu görmək mümkündür.

Gündəlik su qəbulunun əsas faydaları bunlardır:

Maddələr mübadiləsini gücləndirir

Gündəlik lazım olan miqdarda su içmək maddələr mübadiləsinin funksiyalarını sağlam şəkildə yerinə yetirməsinə kömək edir. Maddələr mübadiləsinin düzgün işləməsi bədəndə yağ yığılmasının qarşısını almağa kömək edir, çəkiyə nəzarət etməyə yardım edir və toxluq hissi yaradır. Əgər çəki azaltmaq və ya formada qalmaq istəyirsinizsə, hər gün kifayət qədər su içmək ilk addımınız olmalıdır.

Həzm sistemini dəstəkləyir

Su qəbulu orqanizmin bir çox funksiyasını yaxşılaşdırdığı kimi, həzm sisteminin də daha səmərəli işləməsinə kömək edir. Həzm sisteminin düzgün fəaliyyəti daxili orqanların sağlamlığına da müsbət təsir göstərir. Daimi olaraq su içən şəxslərdə ishal və ya qəbizlik kimi həzm və ifrazat problemlərinə daha az rast gəlinir.

Beyin funksiyalarını dəstəkləyir

Gündəlik həyatda daha məhsuldar və funksional olmaq üçün zehni sağlamlıq və motivasiya vacibdir. Bədənin su tələbatını müntəzəm şəkildə ödəmək, beyin funksiyalarını və yaddaşı dəstəkləyərək zehni güc hissinizi artırmağa kömək edir.

Enerjili hiss etməyinizə səbəb olur

Bədənin su ehtiyacını düzgün şəkildə qarşıladığınız zaman özünüzü daha enerjili hiss edə bilərsiniz. Yorğunluq, halsızlıq və motivasiya əksikliyi kimi hallar müntəzəm su qəbulunun sayəsində azala bilər.

Böyrək sağlamlığını qoruyur

Daimi su içmək orqanizmin vacib funksiyalarını yerinə yetirən böyrəklərin sağlam işləməsinə mühüm töhfə verir. Böyrəklərin normal fəaliyyəti və sağlam bir ifrazat sistemi üçün su zəruridir. Bu sayədə böyrək daşı və böyrək qumu kimi problemlərlə qarşılaşma riski azalır.

Sağlam hamiləlik müddətini dəstəkləyir

Su qəbul etmək, xüsusilə hamilə qadınlar üçün vərdiş halına gəlməlidir. Hamiləlik dövründə həm ana, həm də dölün sağlam qalması üçün su ən əsas və faydalı ehtiyaclardan biridir.

Dəri sağlamlığına müsbət təsir edir

Bol və müntəzəm su içmək dərinin və saçların sağlamlığına müsbət təsir göstərir. Kifayət qədər su qəbul edən şəxslərin dərilərindəki nəmlilik balansı qorunur və dərinin təbii parlaqlığını bərpa etməsi asanlaşır.

Gündəlik su tələbatı nədir?

Gündəlik su ehtiyacını müəyyən edən bir çox amil var. Ümumilikdə, yetkin qadınlar və kişilər üçün fərqli standartlardan bəhs etmək mümkündür. Sağlam yetkin bir insanın gündəlik orta su tələbatı təxminən 2–3 litrdir. Bununla belə, bu miqdarın orta hesabla nəzərdə tutulduğunu qeyd etmək vacibdir.

Kişilər fiziki quruluş baxımından qadınlara nisbətən daha çox suya ehtiyac duyurlar. Bu baxımdan kişilərin su tələbatı müxtəlif amillərə əsasən 2,5–3,7 litr arasında dəyişir. Qadınlarda isə bu miqdar 2–2,7 litr arasında olur.

Gündəlik su tələbatını müəyyən edən əsas amillər bunlardır:

Mövsümi şərait

İqlim amili bütün canlılar üçün su tələbatında mühüm rol oynayır. İsti və rütubətli şəraitdə su itkisi artdığı üçün bu itkinin yerini doldurmaq üçün daha çox su içmək zəruridir.

Hərəkətlilik səviyyəsi

Əgər gündəlik həyatınızda aktivsinizsə, orqanizminiz daha çox su itirir və bu səbəblə daha çox suya ehtiyac duyursunuz. Fiziki fəaliyyət səviyyəsi ilə gündəlik su tələbatı birbaşa əlaqəlidir. Bu səbəbdən idman edən və ya fiziki güc sərf edən şəxslərə bol su içmək tövsiyə olunur.

Sağlamlıq vəziyyəti

Müəyyən xəstəlikləri olan şəxslərin su tələbatı standart insanlardan fərqli ola bilər. Məsələn, böyrək daşı, şəkərli diabet və ya qızdırmalı xəstəliklər zamanı su tələbatı artar. Belə hallarda su ehtiyacınızı həkimlə məsləhətləşərək müəyyən etməyiniz tövsiyə olunur.

Bütün bu amillər nəzərə alındıqda, ümumi bir ortalamadan danışmaq mümkün olsa da, hər bir insanın fərdi ehtiyaclarını əsas götürmək daha doğrudur. Susuzluq əlamətləri müşahidə edilmədən gündəlik təklif olunan miqdarda su içmək tövsiyə olunur. Əgər gündə 2–3 litr su içməyinizə baxmayaraq hələ də susuzluq əlamətləri hiss edirsinizsə, həkimə müraciət etməlisiniz.

Gündəlik su tələbatı necə hesablanır?

Gündəlik su ehtiyacınızı müəyyən edərkən yaş, cinsiyyət, həyat tərzi və sağlamlıq vəziyyəti kimi faktorlar nəzərə alınmalıdır. Lakin ümumi hesablamalarda çəkiyə əsasən su tələbatını hesablamaq mümkündür.

Gündəlik su tələbatı formulu belədir:
Gündəlik Su Tələbatı (lt) = Çəki (kq) × 0.033

Gündəlik su tələbatı ödənilməzsə nə baş verər?

Su içməyin sağlamlığa faydalarını nəzərə aldıqda, orqanizm susuz qaldıqda bəzi mənfi təsirlər ortaya çıxa bilər. Əgər orqanizmin ehtiyac duyduğu su miqdarı qarşılanmazsa:

- Ağız quruluğu yaranar.

- Baş ağrısı və halsızlıq müşahidə olunar.

- Yorğunluq, diqqət çatışmazlığı və konsentrasiya problemi yaranar.

- Həzm və ifrazat sistemi mənfi təsirlənər.

- Dəridə quruluq və soyulma baş verə bilər.

- Gündəlik su tələbatının qarşılanmaması, orqanizmin sağlam və nizamlı fəaliyyətini poza bilər və uzun müddətdə müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola bilər.

Su nə zaman içilməlidir?

Orta gündəlik su tələbatı təxminən 8–12 stəkan suya bərabərdir. Əgər çox aktiv deyilsinizsə, bu miqdarı gün ərzində bərabər şəkildə qəbul etməyiniz tövsiyə olunur. Məsələn, hər saat bir stəkan su içərək həm gündəlik ehtiyacınızı qarşılaya, həm də susuzluq hissindən qaça bilərsiniz. Müntəzəm və az miqdarda su qəbul etməklə orqanizmin tarazlığını qorumaq mümkündür.

Əgər idmanla məşğul olursunuzsa, tərləmə və susuzluq nəticəsində su itkisi artar. Bu səbəbdən məşqdən əvvəl, məşq zamanı və sonrasında kifayət qədər su içmək vacibdir. Həmçinin isti havalarda və ya sağlamlıq səbəbilə artan su tələbatı olduqda da su miqdarını artırmaq lazımdır.

Ancaq qısa zamanda həddindən artıq su içmək də metabolizmə mənfi təsir edə bilər və şişkinlik, hətta su zəhərlənməsi kimi ciddi hallara səbəb ola bilər. Buna görə də istənilən halda normadan artıq su içməkdən çəkinmək vacibdir. Əgər suya qarşı həddindən artıq ehtiyac hiss edirsinizsə, mütləq həkimlə məsləhətləşin.

İdmanda su içməyin faydaları nələrdir?

İdman və intensiv fiziki fəaliyyət zamanı orqanizm üçün su daha vacib hala gəlir. Tərləmə ilə itirilən suyun bərpası ilə yanaşı, əzələlər üçün də faydalı olan su, idmanla məşğul olan şəxslərin əsas ehtiyaclarından biri sayılır. İdman zamanı su içərək böyrəklərin fəaliyyəti, sidik yollarının sağlamlığı, dəri sağlamlığı və məşq effektivliyi dəstəklənə bilər.

İdman zamanı su içməyin faydaları bunlardır:

- Su əzələlərə enerji təmin etdiyi düşünülür.

- Su, ağrı həddini və dözümlülüyü artırmağa kömək edir.

- Su, əzələlərin qidalanmasına və böyüməsinə müsbət təsir göstərir.

- Su, məşq zamanı yaranan əzələ qıcolmalarının qarşısını almağa yardım edir.

Hidrasiya və dehidrasiya Nədir?

Orqanizmin sağlam fəaliyyətinin davamı üçün su ehtiyacının yetərincə qarşılanması vacibdir. Əgər su alımı qeyri-bərabər olarsa, dehidrasiya baş verə bilər.

Hidrasiya: Orqanizmə lazım olan miqdarda və tarazlı şəkildə su qəbul edilməsidir. Əgər bu tarazlıqdan artıq su içilərsə, orqanizmdə su artıqlığı yarana bilər.

Dehidrasiya: Orqanizmin su tələbatının qarşılanmaması halında meydana çıxır. Əgər kifayət qədər su qəbul edilməzsə və su itkisinə bağlı əlamətlər yaranarsa, bu vəziyyətə dehidrasiya deyilir.

Sonda qeyd edək ki, su içməyin faydaları qədər, su qəbulunun tarazlı şəkildə həyata keçirilməsi də maddələr mübadiləsinin sağlam və səmərəli işləməsi üçün olduqca vacibdir.

Ayşən Vəli