“HƏR ŞEY YERİNDƏN TƏRPƏNƏCƏK...” “Bu, Bakı və Tbilisinin gücünü artıracaq AzPolitika onlayn siyasiictimai qəzet

"ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti Trampın əsas vəzifələrə təyinatları ilə bağlı xəbərlər bu günlərdə ən çox müzakirə olunan mövzulara çevrilib. Bu, başadüşüləndir, bütün dünyadaTrampın siyasəti ilə kimlərin məşğul olacağına maraqla gözlənilir".

"AzPolitika" xəbər verir ki, bu barədə politoloq Fərhad Məmmədov bildirib.

Ekspert qeyd edib ki, münaqişə bölgələrində nisbi sakitlik hökm sürür, ölkələr öz mövqelərini formalaşdıraraq “yeni zamana” hazırlaşırlar.

"Bütün proseslər bu və ya digər şəkildə bir-biri ilə bağlıdır. Ona görə də başqa proseslər kontekstində Trampın addımlarının hesablanması cəhdləri müşahidə olunur", - o, əlavə edib.

Poıitoloq qeyd edir ki, ABŞ-də hakimiyyətin ötürülməsi prosesi başa çatacağı 2025-ci ilin yanvarına qədər ölkələr artıq müvafiq hazırlıqlarını görəcəklər.

"Çünki Trampın təyin etdiyi məmurlar Konqresdə və Senatda təsdiqləmə prosesindən nisbətən tez keçəcəklər, çünki hər iki strukturda respublikaçılar çoxluq təşkil edir", - o, qeyd edib.

F.Məmmədovun sözlərinə görə, təyin olunanlar arasında Respublikaçılar Partiyasında müxtəlif qrup və fraksiyaların nümayəndələri var. “Məqsəd bütün qrupların ümidlərini doğrultmaq, bir tərəfdən partiyanın konsolidasiyasını təmin etmək, digər tərəfdən isə bütün şöbələri bir-birinə bağlamaqdır. Ancaq hər şeyin yaxşı getməyəcəyi gözlənilir. Hər iki tərəfin Milli Kəşfiyyatın direktoru vəzifəsinə namizədliyi irəli sürülmüş Tulsi Qabbardla bağlı sualları olacaq.

Təyin edilmiş şəxslərlə Tramp arasında gələcəkdə böhranlar çıxa və bu, nəticədə istefalara səbəb ola bilər.

Bu gün prioritet mövzular Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibə, Çin, Yaxın Şərqdəki böhran, Avropa ilə münasibətlərdir. İlk addımların həyasızlıqla həyata keçiriləcəyini güman etmək olar. Hər şey yerindən tərpənəcək. Ona görə də “yerdə” vəziyyəti dəyişməyə, mümkün qədər vacib sahələrdə hərəkət etməyə və gələn ilin əvvəlində dəyişikliklərə hazırlaşmaq cəhdləri edilir".

Politoloq bildirir ki, təyin olunanlar arasında Türkiyəyə qarşı çıxan çoxlu siyasətçilər var. Onun sözlərinə görə, Dövlət Departamentinin rəhbəri vəzifəsinə namizəd Rubio özünü ermənipərəst siyasətçi kimi göstərib: "Rubio həm də anti-Rusiya mövqeyi ilə tanınır.Ermənipərəstlik heç də həmişə Paşinyanpərəst demək deyil, burada daha çox diaspor amili var. Əgər Azərbaycanla Ermənistan arasında vəziyyət indiki faktiki sülh səviyyəsində qalsa, ABŞ-nin regiona marağı ilk vaxtlar o qədər də yüksək olmayacaq. Yeni administrasiyanın bölgə ilə bağlı istifadə edəcəyi meyar önəmli olacaq. Mümkün meyarları və prioritetləri nəzərdən keçirək:

- Rusiyanı regiondan sıxışdırmaq - bu meyar Bayden administrasiyası tərəfindən açıqlandı, lakin nəticədə Rusiyanın bölgədəki hərbi mövcudluğunu məhdudlaşdırmaq üçün real addımlar atan Azərbaycan kənarda qaldı. Baş nazir N.Paşinyanın Putinin 2022-ci ildə Rusiyanın hərbi mövcudluğunu uzatmaq planlarını dəstəkləməsi və Ermənistanın KTMT-yə üzvlüyü Bayden administrasiyası tərəfindən hərbi əməkdaşlığın dərinləşməsinə maneə kimi qiymətləndirilməyib. Güman etmək olar ki, yeni administrasiyada ermənipərəst siyasətçilər vəziyyəti olduğu kimi dərk edəcəklər, lakin Ermənistan hakimiyyətinə ən azı iqtisadi baxımdan Rusiyadan uzaqlaşmaq üçün yeni şərtlərin təqdim olunacağı istisna edilmir.

- İran mövzusu - əgər Tramp administrasiyasının Rusiya mövzusunda dialoq imkanı varsa, İranla praktiki olaraq heç bir şans yoxdur. Prinsipcə, Azərbaycanda İranın iştirakı çox azdır, ancaq Naxçıvana nəqliyyat kommunikasiyası layihəsi var. Ermənistanda isə İranın təsiri getdikcə daha çoxalır... Baydenin dövründə buna göz yumdular. Görəcəyik, Ağ Evdə Tramp dövründə bu məsələ ilə bağlı necə davranacaqlar.

- ABŞ-nin müttəfiqləri ilə münasibətlər. Trampın dövründə regiona münasibət birbaşa ABŞ və müttəfiqlərinin maraqları çərçivəsində nəzərdən keçiriləcək. Burada İsrailin mövqeyi böyük əhəmiyyət kəsb edəcək. Əgər Bayden dövründə Brüssel və Vaşinqton arasında daha çox koordinasiya var idisə, Trampın dövründə bu, Böyük Britaniya və Macarıstandır. Üstəlik, regiona qarşı praqmatik addımlar da artacaq və bu, Bakı və Tbilisinin gücünü artıracaq".

F.Məmmədov sonsa vurğulayıb ki, proseslər əsas mövzular üzrə ilk addımların necə irəliləyəcəyindən, bundan asılı olaraq ABŞ-nin Cənubi Qafqazla bağlı mövqeyinin formalaşmasından asılıdır.

Rasim Əliyev

"AzPolitika.info"