İqlim dəyişmələrinin yaratdığı ekoloji fəsadlar qlobal iqtisadi, siyasi gündəliyin əsas mövzularından biridir ŞƏRH AZƏRTAC

Bakı, 20 noyabr, AZƏRTAC

İqlim dəyişmələrinin yaratdığı ekoloji fəsadlar qlobal iqtisadi, siyasi gündəliyin əsas mövzularından biridir. Son onillikdə iqlim dəyişmələrinin fəsadları ilə mübarizə əsasında formalaşmış qlobal iqlim gündəliyinin həyata keçirilməsi yaşıl enerjiyə keçid tendensiyasını bütün ölkələr üçün gücləndirib. Fikrimcə, yaşıl enerjiyə keçid texnologiyaları sosial-iqtisadi problemlərin tarazlaşdırılmış həllini nəzərdə tutan davamlı inkişafa keçidin mümkün yolu hesab olunmalıdır. Son bir neçə il ərzində isə ekoloji problemlər və yaşıl enerjiyə keçid gündəliyi dünya birliyinin bütün ölkələri kimi, Azərbaycan, eyni zamanda, onun iqtisadi-ticari və strateji tərəfdaşları üçün də aktual olacaq. Azərbaycan üçün yaşıl enerjiyə keçid çərçivəsində yeni yaşıl texnologiyalar artıq iqtisadi transformasiyalara gətirib çıxarıb və biz bu yolun başlanğıcındayıq. Yaşıl enerjiyə keçidin əsas məqsədi iqlim dəyişmələrinə səbəb olan ətraf mühitə antropogen təsirin azaldılmasıdır. Lakin artıq yaşıl keçidin həm də inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlar üçün müəyyən maliyyə, texnoloji və digər risklər formalaşdırması müşahidə edilir. Bu risklərin qarşısının alınması üçün isə yaşıl keçidin real vəzifələri, lokal, regional və qlobal ehtiyacları, bu ehtiyacların faktiki və proqnozlaşdırılan hədləri, artan qlobal enerji kəsiri və s. ilə müəyyən edilməlidir. Bunu üçün isə yaşıl enerjiyə keçidin iqtisadi və siyasi tərəfləri nəzərə alınmaqla faktiki yol xəritəsi müəyyələşdirilməlidir.

Bu sözləri AZƏRTAC-a açıqlamasında beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Yeganə Hacıyeva söyləyib.

Y.Hacıyeva bildirib ki, COP29 çərçivəsində Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan dövlət başçılarının imzaladıqları “Azərbaycan Respublikası, Qazaxıstan Respublikası və Özbəkistan Respublikası hökumətləri arasında yaşıl enerjinin inkişafı və ötürülməsi sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Saziş”i həm də yaşıl enerjiyə keçidin yol xəritəsi kimi qəbul etmək lazımdır. Saziş eyni milli, dini köklərə malik, tarixən oxşar və bəzən də eyni adət və ənənələr, ortaq dil qrupu, mədəniyyəti və dini birləşdirən hər üç ölkə üçün yaşıl enerjiyə keçid çərçivəsində çoxşaxəli tərəfdaşlığın inkişafı üçün əsas istiqamətləri və keçidin iqtisadi prioritetlərini müəyyən edir. Yaşıl enerjiyə keçid üçün ölkələr arasında ticari-iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi, iqtisadiyyatların yaşıl enerjiyə keçidə adaptasiyası və bunun üçün də müvafiq logistika infrastrukturlarının inkişaf etdirilməsini və digər məsələləri nəzərdə tutur. Adaptasiya prosesi enerji , metallurgiya, energetika, avtomobil və digər sənaye sahələrinin, xüsusilə də kənd təsərrüfatı, elektrotexnika, tekstil sənayesi, turizm və digər sahələri də əhatə edir. Nəzərə almalıyıq ki, hər üç ölkə həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) üzvüdür. Bu dövlətlər, həmçinin regional və qlobal xarakterli bir çox məsələlərdə eyni və ya oxşar mövqedən çıxış edir.

“Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələrin xarici siyasətlərinin əsas prioriteti coğrafi və digər mövqe üzərindən böyük geosiyasi və geoiqtisadi əhəmiyyətə malik Azərbaycanla strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi üzərindən qurulub. Bu prosesin əsası hələ keçən əsrin əvvəlində Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən Azərbaycanda qoyulub. Hər üç ölkənin TDT-dən başqa, BMT, MDB, ATƏT, Qoşulmama Hərəkatı və digər çoxşaxəli institutlar kimi beynəlxalq təşkilatların platformaları çərçivəsində milli maraqlara söykənmiş əməkdaşlıq əlaqələri mövcuddur. Qeyd edim ki, qlobal səviyyədə sənayelərin aşıl enerjiyə keçidi qarşısında ciddi maneələr də var”, - deyə Y.Hacıyeva vurğulayıb.

Ekspert əlavə edib ki, yaşıl enerjiyə keçid proqnozlaşdırılan qlobal ehtiyaclar və artan qlobal enerji çatışmazlığı fonunda milli maraqlar və sənaye suverenliyinin təmin edilməsini nəzərə almalıdır. Odur ki, yaşıl enerjiyə keçid konsepsiyası dayanıqlı inkişafın mahiyyəti baxımından dəyərləndirilsə də, bu amillər nəzərə alınmalı və sənayenin yaşıl enerjiyə keçidində maneələrin aradan qaldırılmasının əsas istiqamətləri müəyyənləşdirilməlidir. Burada isə yaşıl enerjiyə keçid siyasətinin hazırlanmasında yaşıl transformasiya mövcud institusional, təşkilati və rəqəmsal maneələr kimi təsirlər izlənməlidir.