İqlimşünas alimlər: Qlobal istiləşməni dayandırmaq üçün bəşəriyyətin iki ili qalıb

Bakı, 20 iyun, AZƏRTAC

Alimlər bildiriblər ki, bəşəriyyətin qlobal temperatur artımını 1,5 dərəcə Selsidə saxlamaq üçün cəmi iki ili qalıb. Bu həddi aşmaq fəlakətli nəticələrə gətirib çıxaracaq.

AZƏRTAC “The Guardian”a istinadla xəbər verir ki, bu qənaət 17 ölkədən 60-dan çox alim qrupu tərəfindən tərtib edilmiş və cümə axşamı “Earth System Science Data” jurnalında dərc olunmuş “Qlobal iqlim dəyişiklikləri göstəriciləri” adlı üçüncü illik hesabatda yer alıb.

Tədqiqat iqlim sisteminin necə dəyişdiyi və insan fəaliyyətlərinin ona necə təsir etdiyi barədə ən son məlumatları təqdim etmək üçün İqlim Dəyişikliyi üzrə Hökumətlərarası Panel (IPCC) tərəfindən hesabata verilən əsas iqlim göstəricilərinə illik yeniləmələr təqdim edir.

Təhlildə qalan karbon büdcəsi qeyd olunur, yəni, qlobal istiləşmə həddi 1,5 dərəcə Selsidə qaçılmaz olana qədər atmosferə nə qədər CO2 buraxıla bilər. 2020-ci ildə IPCC qalan karbon büdcəsini təxminən 500 giqaton karbon qazı olaraq qiymətləndirib. 2023-cü ilin əvvəlində bu rəqəm iki dəfə azalıb və 2024-cü ilə qədər 200 giqaton oldu ki, bu da hazırkı səviyyələrdə beş illik emissiyaya bərabərdir.

Bununla belə, 1,5 dərəcə Selsi hədəfi üçün qalan karbon büdcəsinin yeni hesablamaları 130 giqaton CO2 təşkil edir ki, bu da cari karbon qazı emissiyaları səviyyəsində cəmi üç il ərzində tükənəcək. Həmçinin 1,6 və ya 1,7 dərəcə Selsi fonunda büdcəni cəmi doqquz il ərzində aşmaq olar.

Tədqiqat müəyyən edib ki, bir il ərzində qlobal temperaturun 1,5 dərəcə Selsi artması Paris Sazişinin pozulduğu anlamına gəlmir. Bunun üçün orta qlobal temperatur onilliklər ərzində həmin həddi keçməlidir, lakin bu, emissiyaların nə qədər uzaq və hansı sürətlə yanlış istiqamətə getdiyini təsdiqləyir.

Tədqiqat vurğulayır ki, istixana qazlarının (karbon qazı, metan və azot oksidi) konsentrasiyaları 2019-cu ildən bəri artıb və Yer kürəsində artan enerji balansının pozulmasına səbəb olub.

Lids Universitetinin Pristli İqlim Gələcəyi Mərkəzinin direktoru və tədqiqatın müəllifi Pirs Forster nuunla bağlı qeyd edib: “Üçüncü illik qlobal iqlim dəyişikliyi göstəriciləri sübut edir ki, istiləşmənin həm səviyyəsi, həm də tempi misilsizdir. Rekord istixana qazları emissiyaları getdikcə daha çoxumuzun iqlim dəyişikliyinə təsirlərin təhlükəli səviyyələrini yaşadığımız anlamına gəlir”.

Grentem İnstitutunun tədqiqat üzrə direktoru və London İmperial Kollecinin (Böyük Britaniya) Ətraf Mühit Siyasəti Mərkəzinin iqlim elmi və siyasəti professoru Coeri Roqelə görə, 1,5 dərəcə Selsi həddində qalma pəncərəsi sürətlə bağlanır. Qlobal istiləşmə artıq dünyada milyardlarla insanın həyatına təsir edir. İstiləşmədə hər kiçik artım vacibdir, çünki bu, daha tez-tez və intensiv ekstremal hava hadisələrinə gətirib çıxarır”.