İqtisadi əməkdaşlıq Azərbaycan Qazaxıstan münasibətlərinin digər əsas sütunudur Deputat

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 oktyabr 2025-ci ildə “Kazinform” agentliyinə verdiyi müsahibə Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələrinin dərin strateji səviyyəsini və gələcəyə yönəlmiş perspektivlərini əhatəli şəkildə ortaya qoyur. Müsahibədə vurğulanan əsas məqam odur ki, iki ölkə arasındakı siyasi, iqtisadi və humanitar əməkdaşlıq yalnız ikitərəfli münasibətləri deyil, eyni zamanda regional və beynəlxalq sabitliyi gücləndirən strateji müttəfiqlik modelinə çevrilmişdir.
Bu fikirləri "İki sahil"ə açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Mehriban Vəliyeva bildirib: “Prezident İlham Əliyev öz fikirlərində bu münasibətlərin tarixi köklərini, müasir nailiyyətlərini və gələcək inkişaf perspektivlərini diqqət mərkəzində saxlayır. Dövlət başçısı ilk növbədə Azərbaycan-Qazaxıstan siyasi əlaqələrinin yüksək etimad və möhkəmliklə xarakterizə olunduğunu qeyd edir. Bu əlaqələrin təməli uzun illər ərzində formalaşmış tarixi qardaşlıq, ortaq türk kimliyi və mədəni ənənələr üzərində dayanır. Qarşılıqlı hörmət və sadiqlik sayəsində iki ölkə arasında yalnız rəsmi diplomatik kanallar deyil, həm də strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik münasibətləri inkişaf etmişdir. “

Deputat qeyd edir ki, bu müttəfiqlik iki tərəfin də regional məsələlərdə bir-birini dəstəkləməsinə və ortaq həll mexanizmləri yaratmasına imkan verir. Prezident İlham Əliyev eyni zamanda Qazaxıstanın Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi ilə əldə etdiyi uğurlara xüsusi diqqət ayırır. Qazaxıstanın dinamik inkişafı, modernləşmə siyasəti və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi sahəsindəki məqsədyönlü islahatlar ölkəni regionun aparıcı dövlətlərindən birinə çevirib. Dövlət başçısı Qazaxıstanın sosial-iqtisadi uğurlarını yüksək qiymətləndirərək ölkənin modernləşdirilməsi və iqtisadi perspektivləri üzrə həyata keçirilən siyasətin Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərini daha da möhkəmləndirdiyini vurğulayır. Bu çərçivədə iki ölkə rəhbərinin müntəzəm görüşləri və dialoqu əlaqələrin daha çevik və effektiv inkişafına təkan verir. Müsahibədə xüsusi olaraq qeyd olunur ki, Azərbaycan və Qazaxıstan arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik haqqında Müqavilə artıq 20 ildən çoxdur ki, ikitərəfli əməkdaşlığın etibarlı hüquqi əsasını təmin edir. M.Vəliyeva bildirdi ki, ötən müddət ərzində təqribən 170 sənəd hazırlanmış, siyasi, iqtisadi, mədəni və humanitar sahələrdə səmərəli əməkdaşlıq mexanizmləri qurulmuşdur. Bu hüquqi baza əlaqələrin davamlılığını təmin edir və gələcək perspektivlər üçün möhkəm təməl yaradır.

Ali Dövlətlərarası Şura da Azərbaycan-Qazaxıstan əməkdaşlığının inkişafında mühüm rol oynayır. Şura, tərəflər arasında qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın koordinasiyası, strateji prioritetlərin müəyyənləşdirilməsi və yeni əməkdaşlıq sahələrinin təşviqi üçün platforma rolunu icra edir. İlk iclasın nəticələri artıq əlaqələrin yeni səviyyəyə qaldırıldığını göstərir, ikinci iclas isə perspektivlərin daha dərindən müzakirəsini nəzərdə tutur. Bu institusional mexanizm iki ölkə arasında yalnız siyasi deyil, həm də iqtisadi və humanitar sahələrdə koordinasiyanı təmin edir. İqtisadi əməkdaşlıq Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin digər əsas sütunudur. Dövlət başçısı iqtisadi-ticarət əlaqələrinin spektrinin çox geniş olduğunu vurğulayır. Qazaxıstan kapitalı ilə Azərbaycanda artıq 250-yə yaxın kommersiya qurumu fəaliyyət göstərir ki, bu da ölkələr arasında investisiya etimadının yüksək səviyyədə olduğunu göstərir. Qarşılıqlı ticarət də davamlı artım göstərir; 2024-cü ildə əmtəə dövriyyəsi 470 milyon dollar, 2025-ci ilin yanvar-avqust aylarında isə 547 milyon dollar təşkil edərək əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə üç dəfə çox olmuşdur. Bu artım Orta Dəhlizin səmərəli istifadəsi, nəqliyyat və logistika infrastrukturunun modernləşdirilməsi və tarif siyasətinin optimallaşdırılması ilə birbaşa bağlıdır. İnvestisiya sahəsində də tərəfdaşlıq möhkəmlənir. Azərbaycanın Qazaxıstana yatırdığı sərmayə 225 milyon dollar, Qazaxıstanın Azərbaycana yatırdığı sərmayə isə 136 milyon dollar təşkil edir. Bu göstəricilər tərəflərin qarşılıqlı uzunmüddətli marağını və davamlı inkişafa sadiqliyini nümayiş etdirir. Nəqliyyat və logistika əməkdaşlığı da iqtisadi artım və regional bazarların inteqrasiyası üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. 2022-ci ildə Aktauda Türkiyə, Azərbaycan və Qazaxıstan ərazilərindən keçən Orta Dəhlizin inkişafı və istismarı üzrə “2022–2027-ci illər üçün Yol Xəritəsi” imzalanıb. Bu sənəd nəqliyyat infrastrukturunun sinxron inkişafını, əlavə yük axınının cəlb edilməsini və vahid tarif siyasətinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. SOCAR və KazMunayQaz arasında Aktau-Ceyhan marşrutu üzrə ildə 1,5 milyon ton Qazaxıstan neftinin tranziti ilə bağlı baş saziş isə enerji əməkdaşlığının strateji səviyyəsini göstərir. Yaşıl energetika sahəsi də gündəlikdə mühüm yer tutur. Azərbaycan və Qazaxıstan bu istiqamətdə birgə təşəbbüslər həyata keçirərək bərpaolunan enerji və enerji sistemlərinin inteqrasiyasını gücləndirirlər. Bu, yalnız ekoloji təhlükəsizliyin təminatına deyil, həm də regionda davamlı inkişaf modelinin formalaşmasına xidmət edir. Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Azərbaycan-Qazaxıstan əməkdaşlığında aparıcı rol oynayır. Təşkilat ölkələr arasında siyasi dialoqun dərinləşdirilməsi, iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsi və humanitar sahədə əməkdaşlığın inkişafı üçün hərəkətverici platformadır. TDT çərçivəsində mədəniyyət, təhsil və humanitar sahələrdə davamlı və sistemli əməkdaşlıq mövcuddur. Bu fəaliyyətlər festivallar, sərgilər, ədəbi gecələr, elmi konfranslar və digər layihələri əhatə edir, xalqlarımız arasında ortaq dəyərlərin qorunmasını və inkişafını təmin edir. Mədəni və tarixi bağlar da diqqət mərkəzindədir. Xalqlarımızı çoxəsrlik tarix, mədəniyyət, din və ortaq dəyərlər birləşdirir. Bu, yalnız diplomatik və iqtisadi əməkdaşlıq üçün deyil, həm də xalqlar arasında davamlı dostluq və qarşılıqlı anlaşma üçün mühüm bazadır.

Deputatın fikrinə görə, 2023-cü ildə Azərbaycanda Qazaxıstan Mədəniyyəti Günlərinin, 2024-cü ildə isə Qazaxıstanda Azərbaycan Mədəniyyəti Günlərinin keçirilməsi bu yaxınlığın bariz nümunəsidir. Eyni zamanda müsahibədə ekoloji məsələlərə də geniş yer ayrılır. Xəzər dənizinin sürətlə dayazlaşması həm ekoloji, həm də iqtisadi təhlükələr yaradır. Bu proses biomüxtəlifliyi və ekosistemin dayanıqlılığını təhdid edir. Prezident İlham Əliyev vurğulayır ki, bu problemin həlli yalnız iqlim dəyişikliyi ilə bağlı deyil, bütün Xəzəryanı ölkələr arasında sıx əməkdaşlıq və elmi məlumat mübadiləsi tələb edir. Regional və beynəlxalq platformalarda koordinasiyalı tədbirlər bu risklərin yumşaldılması üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Beləliklə, müsahibə göstərir ki, Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələri yalnız diplomatik çərçivədə qalmayıb, strateji müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəlib. Bu əməkdaşlıq siyasi etimad, iqtisadi inteqrasiya, mədəni yaxınlıq və ekoloji məsuliyyət prinsipləri üzərində formalaşaraq həm iki ölkənin, həm də bütün regionun sabitliyi və davamlı inkişafı üçün mühüm təsir yaradır.