İrəvan Moskva dostluğuna son RAKURS

Ermənistan hökuməti Rusiyanın xüsusi missioneri Samvel Karapetyana təzyiqləri artırır

Ermənistan parlamenti biabırçı oliqarx Samvel Karapetyana məxsus “Ermənistan Elektrik Şəbəkələri”nin (EEŞ) milliləşdirilməsinə icazə verən qanun layihəsini birinci oxunuşda qəbul edib. Sənədi 65 deputat dəstəkləyib, 30 deputat əleyhinə çıxıb. Bitərəf qalan olmayıb. Baş nazir Nikol Paşinyan iyulun sonuna kimi EEŞ-a nəzarəti ələ keçirəcəyinə ümid edir. EEŞ Ermənistanın demək olar ki, bütün şəbəkə iqtisadiyyatına sahibdir (36 min km elektrik şəbəkəsi), bütün istehsal şirkətlərindən elektrik enerjisinin yeganə alıcısı və bütün ölkə üzrə abonentlərə elektrik enerjisinin yeganə satıcısıdır. Qanun layihəsinə əsasən, Ermənistanın Dövlət Xidmətlərini Tənzimləmə Komissiyasına şirkətin fəaliyyətində ciddi pozuntular aşkar edilərsə, onun rəhbərliyini dəyişmək imkanı veriləcək. Bundan əvvəl o, araşdırma aparacaq və bu müddət ərzində şirkətin sahibləri onu idarə etməkdən uzaqlaşdırılacaq. Eyni zamanda, müvəqqəti menecerin enerji və ya idarəetmə sektorlarında ən azı beş il təcrübəsi olacaq.

Müxalifət bu təşəbbüsü dövlətin investorlardan əmlak qoparmaq cəhdi, habelə sahibi Karapetyana siyasi təzyiq kimi qiymətləndirib. Xatırladaq ki, iyunun 18-də milyarder dövlət çevrilişinə çağırışda ittiham edilərək 2 ay müddətinə həbs edilib. Buna səbəb Karapetyanın Erməni Apostol Kilsəsini (EAK) Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın hücumlarından hər vasitə ilə müdafiə etməyə hazır olduğunu deməsi olub. İndi onu 5 ilə qədər həbs gözləyir.

Maraqlıdır ki, iş adamının həbsindən sonra kilsəyə təzyiqlər daha da artıb, o cümlədən hökumət əleyhinə sui-qəsddə iştirakda ittiham olunan iki arxiyepiskop Baqrat və Mikael də həbs edilib. Lakin onlar öz fəaliyyətlərinə ötən ildən başlayıblar və dəfələrlə açıq şəkildə təkcə kilsənin müdafiəsinə deyil, Paşinyanın devrilməsinə çağırıblar. Bundan başqa, Ermənistan hökuməti ÜEK-ın rəhbəri II Qareginin könüllü istefasının alternativinin olmadığını təkid etməkdə davam edir.

Öz növbəsində, Karapetyanın vəkili Aram Vardevanyan hesab edir ki, onun müdafiə etdiyi şəxs EEŞ-in maneəsiz milliləşdirilməsini təmin etmək üçün həbs edilib. "Deyə bilərəm ki, heç bir tədbir görülmür, sadəcə olaraq EEŞ-in işlərinə qarışmaq üçün Samvel Karapetyanın həbsi lazım idi. Deyə bilərəm ki, mənim açıqlamalarım Ermənistan hökumətinin başçısının iyunun 17-də verdiyi birbaşa vədə əsaslanır. Mən belə bəyanatlar verə bilərəm? Məncə, bacara bilərəm", - o deyib.

Yada salaq ki, Paşinyan, əksinə, Karapetyanın EEŞ-in milliləşdirilməsindən xəbəri olduğu və ictimaiyyətin diqqətini özünə cəlb etmək istədiyi üçün kilsə üstündə hakimiyyətlə münaqişəyə girdiyini iddia edir. Baş nazirin sözlərinə görə, milyarder hakim elita ilə cəmiyyətdə narazılıq səpmək üçün respublikanın enerji infrastrukturunu kritik vəziyyətə salıb. Karapetyanın “Taşir” Şirkətlər Qrupu iyulun 4-də İrəvanda milyarderə dəstək yürüşünün keçiriləcəyini açıqlayıb. Ermənistanın baş naziri cavab olaraq bildirib ki, onun məlumatına görə, EEŞ əməkdaşları bu aksiyada iştirakdan imtina etsələr, işdən çıxarılmaqla hədələnirlər. "İşdən çıxan, siyasi intriqalarla məşğul olan EEŞ əməkdaşları iyulda vəzifədən azad olunacaqlar. EEŞ əməkdaşlarını işdən çıxarmaqla yanaşı, aksiyalarda iştiraka məcbur edənlər də mühakimə olunacaqlar. Yuxarıda qeyd olunan iki qrupa müqavimət göstərən və xidməti vəzifələrini yerinə yetirməkdə davam edən EEŞ əməkdaşlarının heç bir problemi olmayacaq. İyulda işdən çıxarılan iki və birinci qrup işdən çıxarılan EEŞ əməkdaşlarının işindən azad olunacaqlar və ödənilməmiş əmək haqqı veriləcək”, - Paşinyan bildirib.

Eyni zamanda, Ermənistan İstintaq Komitəsi (İK) “Taşir”in ofisində axtarış aparıb. İdarədən bildirilib ki, əməliyyat tədbirləri dövlət çevrilişinə çağırışla bağlı deyil. İqtidaryönlü KİV-lər bildiriblər ki, cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin xüsusilə külli miqdarda yuyulması və xüsusilə külli miqdarda vergi, rüsum və ya digər ödənişlərin ödənilməməsi maddələri ilə açılmış cinayət işi üzrə ibtidai istintaq aparılır. "Görünür, EEŞ hər şeydən sonra milliləşdiriləcək. Hakimiyyətin bu cür hərəkətlərinin sürəti onu göstərir ki, Paşinyan hökuməti buna çoxdan hazırlaşır. Ola bilsin ki, şirkət bir müddət dövlətə məxsus olacaq, sonra isə özəlləşdiriləcək. Ehtimal etmək olar ki, növbəti sahibi Paşinyan da adlandırılan Xaçatur Sukiasyan olacaq". Bu barədə Qafqaz İnstitutundan bildiriblər.

İnvestisiya mühitinə gəlincə, burada ekspert nöqteyi-nəzərindən vəziyyət qeyri-müəyyən görünür. Xüsusən də çoxları baş verənləri rusiyalı investora qarşı əməliyyat kimi qiymətləndirir, ona görə də Qərb bizneslərinin narahat olmağa əsası yoxdur. "Çətin ki, biz EEŞ-in milliləşdirilməsinin ölkədəki investisiya mühitinə hər hansı ciddi təsir göstərəcəyik, lakin biz razılaşa bilərik ki, yaxşılaşmayacaq", - Mikaelyan hesab edir.

İrəvan Moskva ilə əlaqəni kəsdi

Ermənistan hakimiyyəti Rusiya telekanallarının yayımını dayandırmaq imkanını nəzərdən keçirir. Bunu Rusiya televiziyasını ölkənin daxili işlərinə qarışmaqda ittiham edən parlamentin sədri Alen Simonyan deyib. Bundan əvvəl Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Ararat Mirzoyan Rusiya mətbuatının və rəsmilərinin bəyanatlarını “suverenlik və demokratiyaya qəsd” kimi qiymətləndirib. Rusiya mediasına yeni hücum onların kilsə ilə hakimiyyət arasındakı münaqişəni, həmçinin rusiyalı biznesmen, “Taşir” Şirkətlər Qrupunun prezidenti Samvel Karapetyanın işini işıqlandırmaları ilə bağlıdır.

Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan İrəvanda jurnalistlərlə söhbəti zamanı Rusiya telekanallarının Ermənistanda baş verən son hadisələri işıqlandırmasını şərh edərkən respublikada Rusiya KİV-lərinin yayımına qarşı yeni kampaniyaya başlayıb. "Hesab edirəm ki, biz çox ciddi şəkildə Ermənistanda Rusiya telekanallarının yayımının dayandırılması məsələsinin müzakirəsinə başlamalıyıq. Bu, Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə ziyan vurur", - Alen Simonyan bildirib. “Əgər dövlət telekanalları Ermənistanın daxili işlərinə qarışmağa icazə verirlərsə, o zaman biz də reaksiya verməliyik və heç olmasa onların cəmiyyətimizin mənzillərinə girişini bağlamalıyıq”, - o əlavə edib.

Bundan əvvəl İrəvan Moskvaya nota göndərərək, bir sıra Rusiya dövlət rəsmilərinin İrəvanda həbs edilən erməni əsilli rusiyalı iş adamı, “Taşir” Şirkətlər Qrupunun prezidenti Samvel Karapetyanın işi ilə bağlı açıqlamalarını ölkənin daxili işlərinə müdaxilə kimi qiymətləndirib. Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın iyunun 16-da parlamentdəki çıxışında bildirdiyi kimi, ölkədə baş verən son hadisələrlə bağlı rusiyalı siyasətçilərin, qanunvericilərin və KİV-lərin qiymətləndirmələri təkcə Ermənistanla Rusiya arasındakı ənənəvi dostluğa deyil, həm də “bu dostluğu tənzimləyən hüquqi sənədlərə” ziddir. O, bunu “Ermənistanın daxili işlərinə birbaşa və açıq müdaxilə, suverenliyimizə və demokratiyamıza qəsd” adlandırıb. Alen Simonyanın respublikanın informasiya məkanında rus kanallarının mövcudluğunu dayandırmaq çağırışından əvvəl Rusiyaya, onun siyasətçilərinə və media orqanlarına qarşı digər hücumlar da olub ki, həmin Ararat Mirzoyan Avropa diplomatiyasının rəhbəri Kaja Kallas ilə birgə mətbuat konfransında bunu edib. Onun İrəvana səfəri iyunun 29-30-da baş tutub. Ararat Mirzoyan rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla xanım Kallasın iştirakı ilə qiyabi mübahisəyə girməyi zəruri hesab edib.

“Səhv etmirəmsə, cənab Lavrov “hakimiyyətin kilsəyə qarşı mübarizəsi” ifadəsini işlətdi. Amma Ermənistanda hakimiyyətin Erməni Apostol Kilsəsinə qarşı mübarizəsi yoxdur, yəqin ki, cənab Lavrovun nəzərdə tutduğu şey bəzi kilsə xadimlərinin Ermənistandakı siyasi proseslərdə iştirakı və müdaxiləsi ilə bağlıdır və hüquq-mühafizə orqanlarının versiyasına görə, söhbət qanunsuz şəkildə iştirak etmək cəhdindən və dövlət çevrilişinə cəhddən gedir. Lavrov rəsmi İrəvanın anti-dövlət fəaliyyətində iştirak etdiyini hesab etdiyi qüvvələrə dəstək verir. Cənab Lavrovun Ermənistanın daxili işlərinə və daxili siyasətinə qarışmaması daha yaxşı olardı. Mən fürsətdən istifadə edərək, Lavrovun parlamentdəki həmkarlarına, mediadakı həmkarlarına müraciət etmək istərdim. Rusiya rəsmiləri, media xadimləri Ermənistanın daxili işlərinə qarışmağa imkan verməməlidirlər", - deyə Ermənistan naziri qeyd edib. Bu arada Ermənistandakı son hadisələri şərh edən Sergey Lavrovun açıqlamalarında Ararat Mirzoyanın ona aid etdiyi “hakimiyyətin kilsəyə qarşı mübarizəsi” ifadəsi heç vaxt eşidilməyib.

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Sergey Lavrovun iyunun 30-da Çolpon-Atada (Qırğızıstan) Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına üzv ölkələrin Xarici İşlər Nazirləri Şurasının iclasından sonra verdiyi bəyanatda İrəvana qarşı hər hansı hücumun olmadığı barədə onun təmsil etdiyi ölkənin KİV-ində fikirlər səsləndirilir. "Mövzu müzakirə olundu, Ermənistan Respublikasının daxilində baş verənlərlə bağlı ciddi narahatlıq ifadə edildi. Aydındır ki, bu, qonşularımız üçün daxili məsələdir, lakin təbii ki, kanonik, min illik Erməni Apostol Kilsəsinə edilən hücumlar ən böyük narahatlıq doğurur. Kilsə ənənəvi olaraq həmişə erməni cəmiyyətinin əsas sütunlarından biri olub və biz bu hücuma çox məruz qalmazdıq. Bunun ciddi əsasları var”, - Sergey Lavrov bildirib. “Biz bu münaqişənin, bu vəziyyətin Ermənistan Konstitusiyası əsasında, dindarların hüquqlarına və əslində hər hansı digər insan hüquqlarına tam hörmət əsasında mümkün qədər tez həll olunmasında maraqlıyıq”, - deyə rusiyalı nazir əlavə edib.

Samvel Karapetyanın açıq şəkildə dəstəklədiyi İrəvan hakimiyyəti ilə Erməni Apostol Kilsəsi arasında qarşıdurmanın 2026-cı il parlament seçkiləri ərəfəsində seçki kampaniyasının əsas məsələlərindən birinə çevrilmək üçün hər cür şansın olduğunu nəzərə alan Ermənistan hakimiyyəti respublikanın informasiya məkanını Moskvadan alternativ mövqedən yayıma bağlamaq əzmində olduğunu nümayiş etdirir. "Mən buna dözməyəcəyəm. Heç kim Ermənistanı təhdid edə bilməz. Karapetyanın öz üsulları ilə qarışacaqları ilə bağlı bəyanatı ən konkret qiyməti aldı. Bu cür danışanlar dövlətin dadını ağızlarında hiss edəcəklər. Ermənistan Respublikası istənilən bu cür cəhdlərin qarşısını alacaq", - baş nazir Paşinyan bildirib. O, həmçinin Samvel Karapetyana məxsus Ermənistanın Elektrik Şəbəkələri şirkətinin milliləşdiriləcəyini vəd edib.

Bu fonda iyulun 2-də Ermənistan parlamenti Ermənistanın Elektrik Şəbəkələrinin milliləşdirilməsinə icazə verən qanun layihəsini birinci oxunuşda qəbul edib. Qanunverici orqanın iclası yerli telekanallar tərəfindən canlı yayımlanıb. “Qanun layihəsinin lehinə 65 deputat, əleyhinə 30 deputat səs verib, qərar qəbul edilib”, - deyə spiker Simonyan bildirib. Həmin gün Ermənistan İstintaq Komitəsinin əməkdaşları “Taşir” Şirkətlər Qrupunun İrəvandakı ofisində axtarışlar aparıblar.

Axtarışlardan az əvvəl Taşir birinci vitse-prezidenti Narek Karapetyan iyulun 4-də İrəvanda “ölkədə baş verən ədalətsizlik və qanunsuzluğa” etiraz olaraq yürüş keçirməyə çağırıb. Buna cavab olaraq Nikol Paşinyan xəbərdarlıq edib ki, “Tashir Group”a məxsus “Ermənistan Elektrik Şəbəkələri”nin iş yerlərini tərk edərək “siyasi intriqalara” cəlb edilmiş və ya başqalarını hökumət əleyhinə mitinqlərdə iştiraka sövq edən əməkdaşları iyul ayında işdən çıxarılacaqlar.

V.VƏLİYEV