İxtisas seçimi mərhələsi abituriyentlər üçün ən gərgin və çətin mərhələdir AKTUAL

İxtisas seçimi mərhələsi abituriyentlər üçün ən gərgin və çətin mərhələdir.

Gələcəkdə bu seçimin, gənclərin həyatında müsbət rolunun təmin edilməsi üçün nələrə diqqət

etmək lazımdır?

Öncəliklə, ailə motivindən bəhs etmək yerinə düşər. Ümumiyyətlə, bir fərdin həyatının,

taleyinin istiqamətlənməyə başladığı ilk mühit ailədir. Kiçik yaşlardan maraqların nəzərə

alınması, valideynlərin övladlarının hansı sahədə potensiallı olduğunu fərq etməsi çox

vacibdir. Yanlış və zorakı idarəçilik müsbət nəticələnə bilməz. Mental dəyərlərin bəzi

yazılmayan və əslində yanlış olan qərarların müdaxiləsi ilə bu günə qədər milyonlarla insan

öz istədiyi, arzusunda olduğu mövqeyə çata bilməyib. Uğur, istək və əzm sayəsində mümkün

ola bilər, məcburiyyət deyil. İlkin mərhələdə də seçim azadlığının olduğunu daha erkən

yaşlardan təlqin etmək lazımdır. Sonra isə, sosial inteqrasiya bu sahədə öz təsirini biruzə verir.

Orta məktəblərdə peşəyönümlü bələdçiliyin təmin olunması zənnimcə olduqca vacibdir.

Məsələn, çox sadə bir misal, humanitar sahədə ixtisaslaşmaq istəyən bir şagirdə fizikanın

incəlikləri maraqlı deyil. İlkin riyazi bacarıqlar, onsuz da ibtidai sinifdən buraxılış imtahanına

kimi və zərurət çərçivəsində tədris olunur. 10-11 ci siniflər üçün isə proqram dəyişikliyi

abituriyenlərin maraqları çərçivəsində olmalıdır. Təhsilini müəllim və valideyn diktəsi ilə

kimya sahəsində davam etdirən və müəyyən yaşdan sonra isə əslində humanitar ixtisaslara

marağını kəşf edən biri vaxtının bu günə kimi nə qədər boş və mənasız yerə sərf olunduğu

üçün nə qədər heyfsilənsə də bir xeyri olmayacaq. Burada, kimyanın boş və mənasızlığını

nəzərdə tutmuram. Hər bir sahə çox vacib və zəruridir, hətta onların birində hiss olunan cüzi

boşluq belə gözlə görünən mənfi nəticlərə yol açır. Lakın, fərdlər ixtsaslaşdığı sahəyə

həvəssiz və məcburi yanaşsa, uğurlu yoldan söhbət gedə bilməz. Bəzən təhsildə istiqamətin

təsadüfiləşməsinin şahidi oluruq. İmtahandan toplanan yekun bal hansı ixtisasa kifayət edirsə

onu seçim edirlər. Bu mərhələdə, mentalitet də prosesə daxil olur. Qızlar müəllimə olsa daha

yaxşıdır, oğlanlar isə mühəndis. Şəxsi təcrübəmdən çıxış edərək onu qeyd edə bilərəm ki,

ixtisas seçimimdə gələcəyimi, istəyimi nəzərə alan təhsil ekspertinin rolunu dana bilmərəm.

Yadımdadır, seçimi etməzdən əvvəl mənə ünvanladığı suallar, yalnız gələcədə hansı sahədə

özümü daha çox inkişaf etdirə biləcəyim idi. Təbii ki, jurnalistika. Bu seçim sayəsində

vaxtımı boşa bir dəqiqə belə sərf etmədən, yorulmadan çalışa bilirəm. Səbəb isə maraq və

məqsədlərimdir. Bu yanaşma, hər kəsə şamil olunur. Bir ölkənin siyasi, iqtisadi, sosial inkişafı

onun həmin sahələrdə çalışan kadrların fəallığından asılıdır. İxtisaslaşmanın nə qədər vacib

olduğunu inkişaf səviyyəsindən aydın görmək mümkündür. Çünki, ixtisas seçimində

yanılmalar peşəkarlığa kölgə salır. Təbii ki, alternativ yol kimi peşə dəyişmə, ikinci ixtisas,

əlavə kurslarla gələcəkdə istənilən sahəyə yönəlmək mümkündür. Lakin, pərakəndəlik, vaxt

itkisi, həvəs, yaş faktorları nəzərə alınmalıdır. Daha enerjili olduğumuz illəri, gəncliyi yanlış

bir seçim uğruna, boşuna sərf etməyə dəyməz. Yanlış seçimin səbəb olduğu mənfi nəticələrin

aradan qaldırılması məqsədilə, erkən yaş dövründən ailədə, sonra təhsil ocaqlarında, şəxsi

bacarıqların üzə çıxarılması və bu sahədə inkişafa istiqamətlənmə vacibdir. Həmçinin, bu

istiqamətlənmə dövründə bacarıq, maraq və real bazar ehtiyacları uyğunlaşdırılmalıdır. Tədris

prosesi və gələcəkdə fəaliyyət göstəriləcək ixtisas seçimi elə aparılmalıdır ki, işə qəbul

zamanı, motivasiyanız nədir” sualına cavab vermək mümkün olsun. Çünki, real vəziyyətə

nəzər salsaq görərik ki, heç kəs tək məqsədi yüksək maaş olan, şəxsi və peşəkar inkişafa zərrə

maraq göstərməyən biri ilə işləmək istəməz.

Nizami Gəncəvinin nəsihəti yerinə düşər :

Bir elmi öyrənmək istədikdə sən,

Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən.

Kamil bir palançı olsa da insan,

Yaxşıdır yanmçıq papaqçılıqdan

Məndən söyləməkdir, səndən eşitmək

Bir insan əliboş gəzməsin gərək

NURAY SƏXAVƏT, 

Bakı Slavyan Universitetinin, 

jurnalistika ixtisası üzrə 4-cü kurs tələbəsi