Icma.az
close
up
RU
Niyə yağışın qoxusunu hiss edirik?

Niyə yağışın qoxusunu hiss edirik?

Azpost portalından əldə olunan məlumata əsasən, Icma.az xəbər verir.

Yağış zamanı yerin səthində və torpağın üst qatında mürəkkəb fiziki-kimyəvi proseslər baş verir ki, bu da xüsusi qoxunun əmələ gəlməsinə kömək edir.
İsti mövsümdə yağış yağmağa başlayanda havada xoş təravət və sərinlik qoxusu yaranır.

Lent.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, bu qoxu xüsusilə uzun müddət davam edən quraqlıqdan sonra, ətrafda çoxlu toz, quru yarpaqlar və otlar olduqda hiss olunur. Və bu, yalnız nəmin qoxusu deyil, biogen və abiogen təbiətin müxtəlif amillərinin birləşməsindən yaranan maraqlı prosesləri gizlədir.

Yağış qoxusunun elmi termini var – petrikor (petrichor). Söz yunan mənşəlidir – “daş” mənasını verən “petra” və “ixor” – yunan mifologiyasında tanrıların damarlarında axan mayedir. Və bu tərif  heç də təsadüfi deyil, çünki yağış qoxusu torpağın özündən çıxan bir ətirdir. Bu termin tədqiqatçılar İzabel Bir və Roderik Tomas tərəfindən 1964-cü ildə “Nature” jurnalında dərc olunan məqalədə irəli sürülüb.

Yağış yağanda su torpaqda mikro çatlara və məsamələrə daxil olur. Onların tərkibində olan hava nəm səthdə kiçik baloncuklar əmələ gətirir ki, bu da partlayan zaman havaya çoxlu mikrodamcı buraxır. Tərkibində bitki yağları (əsasən stearin və palmitik turşular) olan bu kiçik hissəciklər hava axınları tərəfindən götürülür və ətrafa daşınaraq unikal və sevimli ətir yaradır.

Eyni səbəbdən yağış yağanda havada çoxlu sayda torpaq bakteriyası meydana çıxır. Bu kontekstdə bizi maraqlandıran bir çox müxtəlif bakteriyalar arasında geosmin kimyəvi birləşməsini istehsal edən Streptomyces bakteriyası var.

Bu maddə yağış zamanı havaya daxil olur və bununla da petrikorun ətirini artırır və tamamlayır. Geosmin insanlar üçün tamamilə zərərsizdir və torpaqda istehsal olunan miqdarda toksik deyil. Üstəlik, bu gün parfümeriyanın tərkib hissələrindən biridir.

Araşdırmalar onu da göstərir ki, xarakterik qoxunun mənbəyi təkcə geosmin deyil, həm də müxtəlif bitkilərdə olan digər üzvi maddələr, məsələn, terpenlər ola bilər. Bu aromatik birləşmələr yarpaqların səthində yağış və dolu zamanı zədələnə bilən, ətraf mühitə kimyəvi komponentlər buraxan xüsusi tüklərdə istehsal olunur.

Uzun müddətli quraqlıq bitkilərdə metabolik prosesləri ləngidə bilər, lakin yağış onları aktivləşdirir və xoş ətir buraxır.

2015-ci ildə Massaçusets Texnologiya İnstitutunun alimləri yağış qoxularının necə əmələ gəldiyini öyrənmək üçün yüksək sürətli kameralardan istifadə ediblər. Onlar torpaq və süni materiallar da daxil olmaqla 28 müxtəlif səthi tədqiq edərək 600-ə yaxın təcrübə aparıblar.

Müəyyən edilib ki, damcı məsaməli səthə dəydikdə onun məsamələrindən hava çıxır, qabarcıqlar əmələ gətirir və sonra aerozol halına gəlir.

Bu aerozollar qoxu yayır və həmçinin bakteriya və virusları torpaqdan daşıya bilir. Daha yavaş düşən yağış damcıları daha çox aerozol əmələ gətirir, bu da küləyin az və ya heç olmaması ilə qısamüddətli yağışdan sonra petrikorun niyə daha çox tələffüz edildiyini izah edir.

Sadalanan amillərlə yanaşı, ildırım da müəyyən rol oynayır. Elektrik boşalmaları zamanı xarakterik kəskin qoxuya malik ozon əmələ gəlir. Buna görə də, tufan zamanı yağış və təravət qoxusu çoxşaxəli çalarlar ilə daha da kəskinləşir.

Bəzi tədqiqatçılar hesab edir ki, insanın yağış qoxusuna olan sevgisi irsiyyətlə bağlıdır: bizim əcdadlarımız üçün yağışlı hava həyati əhəmiyyət kəsb edirdi.

AzPost.az

Paylaş

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:39
embedMənbə:https://azpost.info
archiveBu xəbər 13 İyul 2025 12:07 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see181

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see149

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see140

Kreml Tramp Putin danışıqlarını dəyərləndirib

16 Oktyabr 2025 23:31see137

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see134

“Trampla 2 saatlıq danışıq zamanı Putin Moskvanın sülhün əldə edilməsində maraqlı olduğunu vurğulayıb” Uşakov

16 Oktyabr 2025 23:19see131

Finlandiyalı aktyor İsa Məsih obrazını canlandıracaq...

16 Oktyabr 2025 22:45see131

Tramp: Hazırda Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaların tətbiqi üçün ən münasib vaxt deyil

17 Oktyabr 2025 03:21see130

Tramp: ABŞ Tomahawk raketlərinin ehtiyatlarını tükədə bilməz

17 Oktyabr 2025 01:09see127

Orban Putin Tramp görüşü barədə: Biz hazırıq!

17 Oktyabr 2025 04:35see127

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see127

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see126

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see123

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see123

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see123

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see122

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see122

Rusiya 4 bölgə üzərində 23 Ukrayna PUA sını vurub

17 Oktyabr 2025 04:22see121

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see120

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see118
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri