Icma.az
close
up
RU
Problemli kreditlər yenə artır: Günah kimdədir? TƏHLİL

Problemli kreditlər yenə artır: Günah kimdədir? TƏHLİL

Icma.az, Azvision saytından verilən məlumata əsaslanaraq xəbər yayır.

Həmin vəsaitləri vaxtında geri qaytarmayanda “problemli kreditlər” deyilən məbləğ yaranır. Sonda da bu borc vəsaiti yük olaraq ya kredit təşkilatlarının belində qalır, ya da dövlətin. Problemli kreditlər Azərbaycan üçün başıbəlalı məsələdir. 2015-ci ildə ardıcıl iki devalvasiyadan sonra bu məsələnin hansı səviyyəyə gəlib çatdığı və necə həll olunduğu yaxşı yadımızdadır. Əgər Prezident İlham Əliyev vaxtında müdaxilə etməsəydi az qala 2 milyard manata yaxınlaşan vaxtı ötmüş kreditlər bank sektorunu çökdürəcəkdi. Bu isə ölkə iqtisadiyyatı üçün böyük faciə olacaqdı. Lakin, həmin dərsdən nəticə çıxarmışıqmı?! Belə görünür ki, xeyr.
Problemli kreditlər yenə də var və getdikcə artmaqdadır. 2025-ci il fevralın 1-nə ölkədə vaxtı keçmiş kreditlərin məbləği 475.1 milyon manat təşkil edib. Mərkəzi Bankının məlumatına görə, bu göstərici cari il yanvar ayının 1-i ilə müqayisədə 5.8% və ya 26 milyon manat çoxdur. Ümumiyyətlə, ölkədə problemli kreditlərin məbləği son 1 ildə 4.6% və ya 21 milyon manat artıb. Səbəb nədir?
Problemin o vaxt da, indi də yaranmasında əsas səbəb istehlak kreditləri sayılır. Yəni, əhalinin ölçüb-biçmədən istehlak xarakterli borc vəsaitləri almağa getməsi, kredit təşkilatlarının da məhz sözügedən kreditləri düşünülməmiş şəkildə vermələri borcları şişirdir. Banklar daha tez qazanc götürmək məqsədilə uzunmüddətli deyil, qısamüddətli kreditləşdirmədə maraqlıdırlar. İstehlak kreditlərinə də əhalini bir çox halda onların özləri təşviq edirlər. Bu zaman bəzilərinin israr etməyə çalışdıqları kimi əhalinin sosial-iqtisadi durumu və sair ilə bağlı amillər borclanmanın genişlənməsində heç bir rol oynamır. Yəni heç bir vətəndaş məsələn, ərzaq almaq məqsədilə kredit yükünün altına girmir. Problemli kreditlər ən çox bahalı mal və istehlak məhsulların əldə edilməsi sayəsində yaranır.

Əlbəttə, burada obyektiv səbəblər də var. Məsələn, vətəndaş bugünkü gəlirinə əsasən bankdan kredit alır, amma sonra həmin gəlir mənbəyini ya itirir, ya da gəlir inflyasiyaya uğrayır. Lakin bu hallarda da günah banklarda sayılır. Yəni problemli kreditlərin artmasında əsas rolu bankların kreditləşdirmə siyasəti oynayır. Əsas səbəb də məhz bunda axtarılmalıdır.
Məsələ ondadır ki, banklar da daxil kredit təşkilatları borc vəsaitlərini heç bir halda ölçü-biçili şəkildə vermirlər. Sığortaya gəldikdə isə qabaqcadan yalnız bir vasitəyə arxalanırlar: faizləri bacardıqca yüksək səviyyədə saxlayırlar. Halbuki, bu elə verilən kreditlərin qaytarılmasında başlıca səbəb sayılır.
Ölkədə 395,9 milyon manat təşkil edən problemli kreditlərin ən çox hissəsi - 300,5 milyon manatı Bakının payına düşür. Sumqayıtda 13,2 milyon manat, Gəncədə 11 miylon manat, Abşeronda 5,9 milyon manat olub.
Zaqatalada problemli kreditlər 5,3 milyon manat, Şəmkirdə 4,3 milyon manat, Yevlaxda isə 4 milyon manat təşkil edib. İlk onluğa Xaçmaz (3,7 milyon manat), Bərdə (3,6 milyon manat) rayonları, Naxçıvan şəhəri (3,4 milyon manat) daxil sayılıb.
Problemli kreditlərin ən aşağ səviyyəsi isə 0,1 milyon manatla Naftalan şəhərinə, Ağdam, Şabran, Yardımlı, Oğuz, Lerik, Füzuli və Daşkəsən rayonlarına, 0,2 milyon manatla isə Qobustan, Kəngərli, Qusar, Qax, Astara, Samux və Balakən rayonlarına, 0,3 milyon manatlasa Ağsu, Culfa, Zərdab, Gədəbəy, Hacıqabula aid olub.
Göründüyü kimi, məşğulluq da, gəlir mənbələri də, dolanışıq səviyyəsi də rayonlara nisbətən daha yaxşı və əverişli olduğu halda Bakı liderdir. Ancaq, ən çox kredit alanlar da paytaxtdadır, krediti qaytara bilməyənlər də...

Bəli, əvvəldə dediyim kimi, borc alıb, borc verməsən irəli getmək mümkün deyil. ABŞ dünyada ən çox borcu olan, lakin həm də bir nömrəli iqtisadi gücə malik ölkədir. Amma krediti əldə etməmişdən öncə gəlir və xərclərin götür-qoy edilməsi, sığorta amilləri, "ayağın yorğana görə uzadılması" prinsipi mütləq nəzərə alınmalıdır. Müxtəlif fors-major halları, inflyasiya, devalvasiya və sair gözləntilərin nəzərə alınması kredit təşkilatlarının vəzifəsidir. Banklar istehlak kreditləşdirməsində cari məqsədlər güdməməli, asan və sürətli qazanc əldə etmək üçün çalışmamalıdırlar. Ancaq vətəndaş da borclanmaya kortəbii şəkildə və şüursuz getməməlidir.

Pərviz Heydərov
Azvision.az üçün
Şəkillər Süni İntellekt ilə generasiya olunub
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:98
embedMənbə:https://azvision.az
archiveBu xəbər 27 Mart 2025 19:30 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Almaxanım ana oldu

04 İyul 2025 15:22see136

Yox olan varlıq, var olan yoxluq: Yaradılışın sirri harada gizlənir? ELMİN SONU (XXIX YAZI)

04 İyul 2025 14:31see135

Yaponyalı alimlərdən xərçəng xəstələrini sevindirəcək kəşf

04 İyul 2025 14:40see131

Kiyev bombalanır: Yaşayış binalarında yanğınlar, dağıntılar

04 İyul 2025 03:23see126

Merkel Trampın əl sıxmaqdan imtina etməsi ilə bağlı qalmaqalın təfərrüatını açıqladı

04 İyul 2025 04:35see125

Bu tarixdə Azərbaycanda istilər başlayacaq

04 İyul 2025 18:36see125

Trampın gözlənilməz tarifləri və...

05 İyul 2025 00:26see124

Küləkli hava: Sarı və narıncı xəbərdarlıq

04 İyul 2025 07:40see123

Şəhid qardaşı: Valideynlərim onun qalıqlarının tapıldığını eşitsələr də, dəfnini görmədilər

04 İyul 2025 18:41see122

Pezeşkian: Azərbaycan İran əlaqələrində yeni səhifə açılıb

04 İyul 2025 18:54see122

60 yaşdan sonra gündə 4 fincan kofe içsəniz...

05 İyul 2025 04:47see121

Bu məhsul marketlərdən yığışdırılır Təhlükəli bakteriya aşkarlanıb

05 İyul 2025 04:04see120

Çin Avropa İttifaqı ilə ticarət müharibəsinə qoşulur...

04 İyul 2025 19:05see118

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Azərbaycana səfəri başa çatıb FOTO

05 İyul 2025 01:16see118

UEFA “Barsa”nı 60 milyon cərimələdi

05 İyul 2025 06:10see116

Səhnədə badə qaldırdı, yerə yıxıldı Video

04 İyul 2025 23:48see115

Hər siqaret ömrü 20 dəqiqə qısaldır Həkim AÇIQLADI

04 İyul 2025 04:49see114

Qəbələ rəsmən növbəti transferini açıqladı

04 İyul 2025 21:32see113

Şəkidə yük və minik avtomobilləri TOQQUŞDU: İkisi körpə olmaqla dörd nəfər xəsarət aldı

05 İyul 2025 15:18see112

İzmirdə meşə yanğınları davam edir İnsanlar təxliyə edilir + VİDEO

04 İyul 2025 11:06see112
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri