SAT imtahanlarının saxtalaşdırılması ilə bağlı qalmaqallı iddialar

Artıq bir neçə gündür ki, sosial şəbəkədə SAT imtahanları ilə bağlı qalmaqallı paylaşımlar davam edir. Belə ki, bir çox valideyn övladının yüksək bal toplamasına baxmayaraq universitetə qəbul ola bilmədiyini deyib. İddia edilib ki, imtahan sualları əvvəlcədən satılıb.

Axşam.az xəbər verir ki, ABŞ-də yaşayan jurnalist Qənirə Ataşova bununla bağlı paylaşım edib. O bildirib ki, SAT imtahanlarında saxtakarlıq olunduğu şübhəsi var:

"Bu il Azərbaycanda yüzlərlə 17 yaşlı gəncin haqqı pozulub. 11 il əvvəl məktəb həyatına başlayan, bu gün isə ADA Universiteti kimi nüfuzlu ali təhsil müəssisələrinə hazırlaşan gənclər, ciddi əmək və real biliklərlə qazandıqları yüksək SAT nəticələrinə baxmayaraq, təhsil aldıqları kurslarda 1300–1370 aralığında bal toplamalarına rəğmən universitetə qəbul ola bilməyiblər. Səbəb isə sual doğurur: Azərbaycanda birdən-birə 1500 və hətta 1600 bal toplayan abituriyentlərin çoxalması.

Bu, ABŞ kimi SAT imtahanının doğma vətənində belə nadir rast gəlinən nəticələrdir. Və bu qədər yüksək nəticələrin Azərbaycanda bu qədər sıxlıqla görünməsi sual doğurur, doğrudanmı bu nəticələr realdır? Əlbəttə, burada ADA Universitetini ittiham etmək əsassız olardı. Universitet mövcud rəsmi nəticələrə əsaslanaraq qəbul həyata keçirir.

Lakin problemin kökündə duran sual dəyişmir, bu nəticələrə necə və hansı yollarla nail olunub? Valideynlər nə deyir? Son günlərdə sosial şəbəkələrdə bir çox valideyn bu məsələyə etirazını bildirib və ehtimallar səsləndirir. Onların dediyinə görə, bəzi gənclər SAT imtahanlarına tamamilə real və halal şəkildə hazırlaşsalar da, hansısa gizli mexanizmlə daha yüksək bal toplayan namizədlər önə çıxır və onların haqqı tapdanır. Maraqlısı budur ki, bu narazılıqlar təkcə emosional etirazlarla məhdudlaşmır. İddialar var ki, artıq bu sistemə texnoloji müdaxilə olunmağa başlanılıb".

Q.Ataşova imtahanlarda saxtakarlığa yol verildiyinin olduğunu iddia edib:

"Şərhlərdə yer alan məlumata görə, bəzi şəxslər imtahan salonuna kiçik və aşkar edilməyən texniki cihazlarla daxil olurlar. İmtahan başlamazdan əvvəl tələb olunan təhlükəsizlik kodları bu cihazlar vasitəsilə ötürülür və uzaqdan kimlərsə həmin şəxsin hesabına girərək imtahanı yerinə yetirir. Daha da maraqlısı eyni ad-soyadla bir binada 5–6 nəfər qeydiyyatdan keçirilir və suallar saxta SAT hesablarında cavablandırılır. Sistem isə bu oxşar adları fərqləndirə bilmir, nəticədə real imtahanı verməyən, lakin texniki müdaxilə ilə nəticə əldə edən şəxslər yüksək bal toplayaraq qəbul olunur. 

Başqa bir ehtimala görə isə imtahan nəticələrini yoxlayan əməkdaşların şəxsi hesablarına müdaxilə edilməklə nəticələr sonradan dəyişdirilə bilər. Əgər bu, doğrudursa, artıq məsələ təkcə imtahan saxtakarlığı deyil, həm də kibertəhlükəsizlik və milli təhlükəsizlik məsələsidir. Bu, sadəcə təhsil problemi deyil. Bu cür halların mövcudluğu təkcə bir qrup gəncin universitetə qəbul hüququnun pozulması ilə yekunlaşmır. Bu, gələcəkdə daha ciddi təhlükələrə yol aça bilər. Əgər bu gün bu tip texnoloji vasitələrlə təhsil sisteminə müdaxilə edilə bilirsə, sabah seçki sistemlərinə də müdaxilə edilə bilər. Araşdırılmalı olan zəncir bu olmalıdır düşünürəm.

Kökünü anlamaq üçün SAT imtahanını təşkil edən şirkətlər, bu imtahana hazırlıq verən tədris mərkəzləri və onlarla əməkdaşlıq edən İT şirkətləri xüsusi diqqət mərkəzində olmalıdır. İmtahanların keçirildiyi mərkəzlər, nəzarətçilər, məktəb rəhbərləri və onların işlədiyi IT şirkətləri və əməkdaşları. Burada texnoloji imkanlardan istifadə edilərək “ağıllı saxtakarlıqların” edildiyinə dair mütləq ciddi ipucları mövcuddur. Yüksək bal toplayan şəxslər əgər bu nəticəni real biliklə qazanıblarsa, onlar istənilən halda bunu sübut edə bilərlər. Universitet daxilində bu şəxslərin təkrar imtahana çəkilməsi bu suallara aydınlıq gətirə bilər. Əgər bir şəxs 1600 bal toplayıbsa, ingilis dilində sərbəst danışmalı, riyaziyyat suallarını məntiqi şəkildə izah edə bilməlidir. Əgər bu il 17 yaşlı bir gəncin haqqı pozularsa və buna susularsa, gələn il daha böyük haqsızlıqlar baş verə bilər.

Bu gün təhsildə baş verən kibersaxtakarlığın qarşısı alınmasa, sabah daha təhlükəli sahələrə sirayət edə bilər. Bu gün məsələyə müdaxilə edilməli, təhsil sahəsində şəffaflıq bərpa olunmalı, gənclərin hüquqları qorunmalıdır. Bu, yalnız bir nəsli deyil, bütün cəmiyyətin gələcəyini qorumaq deməkdir. Bu il SAT üçün hazırlaşan və zərərçəkənlər prokurorluq orqanlarına baş vurun. Şübhələrinizi ora deyin".