Türk Dövlətləri Təşkilatı Afrika dövlətləri üçün doğru müttəfiq və nicat yoludur RƏY

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Afrika dövlətləri üçün doğru müttəfiq və nicat yoludur.

Bu barədə “Report”a açıqlamasında Qafqaz Beynəlxalq Münasibətlər və Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri Araz Aslanlı danışıb.

Ekspert hesab edir ki, hazırkı dövrdə TDT ilə Afrika İttifaqı arasında əlaqələrin genişlənməsi təbiidir. Onun sözlərinə görə, Afrika yeni beynəlxalq münasibətlər sisteminin əsas mübarizə sahələrindən biridir.

“Afrika klassik, uzunmüddətli müstəmləkə ərazisi olub. Soyuq Müharibənin başa çatması ilə paralel mərhələdə Afrika uğrunda mübarizə daha da gərginləşib. Afrika müəyyən bir mərhələdə ucuz işçi qüvvəsi, hətta qul bazarı kimi istismar ərazisi olub. Daha sonra isə təbii ehtiyatları talanıb”, - deyə politoloq tarixi xatırlatma edib.

Müsahib vurğulayıb ki, bu baxımdan Afrika müasir imperialist mübarizənin əsas rəqabət sahələrindən biridir və bundan xilas olmağa çalışır: “Yeni dövrdə, xüsusilə İkinci Dünya müharibəsindən sonra Afrikadakı dövlətlərin beynəlxalq münasibətlər sistemində sayı artıb, onlar bu sistemin bərabərhüquqlu üzvləri olmağa çalışırlar”.

Araz Aslanlı

Politoloq qeyd edib ki, Türkiyə istisna olmaqla türk dövlətləri də müasir beynəlxalq münasibətlər sisteminin yeni oyunçularıdır:

“Tarixin müxtəlif dövlərində bu sistemdə böyük dövlətlər kimi çıxış ediblər. Yeni sistemdə isə bunlar ilk mərhələdə müstəqilliklərini gücləndirmə, ərazi bütövlüklərini qorumaqla məşğul idilər. Yəni daha zəif inteqrasiya ilə məşğul idilər. Amma son illərdə bu inteqrasiya sürətlə gedir və TDT-nin formalaşmasından sonrakı mərhələdə həm regional, həm də qlobal kontekstdə mövqe daha aydın ortaya qoyulur”.

A.Aslanlı diqqətə çatdırıb ki, türk dövlətlərinin aydın mövqeyinin bir istiqaməti də Afrika ilə bağlıdır.

“Bu istiqamətdə ilk Türkiyə fəaliyyətə başladı. Daha sonra digər türk dövlətləri böyük güclərin Afrikaya yanaşmalarını, Afrikaya qarşı yürüdülən siyasəti rədd etdilər və hazırda Afrikaya beynəlxalq münasibətlər sisteminin bərabərhüquqlu üzvü kimi baxırlar, nəticədə normal münasibətləri inkişaf etdirmək istəyirlər”, - ekspert əlavə edib.

Həmsöhbətimiz bildirib ki, Afrika ilə bağlı yanaşma həm TDT, həm də Afrika dövlətləri üçün vacib, doğru və beynəlxalq hüquq baxımından faydalıdır:

“Çünki onların yardıma ehtiyacı var. Qlobal çərçivədə münasibətlər sistemi Afrika dövlətləri üçün dəyişməlidir. Bu mənada TDT Afrika dövlətləri üçün doğru müttəfiq və nicat yoludur. Sonuncu dəfə TDT-nin Bişkekdəki Zirvəsində bununla bağlı xüsusi qərar qəbul olundu. Amma ondan əvvəl pandemiya dövründə də ciddi dəstək vardı. Türk dövlətləri həm ayrı-ayrılıqda, həm də TDT çərçivəsində Afrikaya dəstək göstərirdilər. Bu mənada Afrika dövlətləri və Afrika İttifaqı ilə TDT-nin və ayrılıqda türk dövlətlərinin münasibətlərinin geniş potensialı var. Hazırkı gedişat onu göstərir ki, bu münasibətlər daha da dərinləşəcək”.