Icma.az
close
up
RU
Yer üzündə gün qısaldı: ciddi nəticələr barədə XƏBƏRDARLIQ

Yer üzündə gün qısaldı: ciddi nəticələr barədə XƏBƏRDARLIQ

Icma.az bildirir, Lent az portalına istinadən.

İyul ayında elm adamları Yer tarixinin ən qısa günlərini qeydə alıblar. Yerin daha da sürətlənməsi qlobal nəticələrə səbəb ola bilər.

Lent.az-ın xarici mətbuata istinadla xəbərinə görə, 2025-ci ilin iyul ayında Yer kürəsində qeyri-adi bir hadisə baş verib: bəzi günlərdə günün uzunluğu bir millisaniyədən çox qısalıb. İyulun 9, 10 və 22-də gün standart 86 400 saniyədən 1,3 millisaniyə qısa olub. Ekspertlərin proqnozuna görə, günün uzunluğunda oxşar azalma avqustun 5-də yenidən qeydə alınacaq.

Alimlərin bu cür dəyişiklikləri qeydə almaları ilk dəfə deyil. Məsələn, 2020-ci il iyulun 19-da gün 1,47 millisaniyə, 2022-ci il iyunun 30-da 1,59 millisaniyə qısalıb, rekord isə 2024-cü il iyulun 5-də qeydə alınıb - mənfi 1,66 millisaniyə.

Buzlaqların əriməsi, tektonik plitələrin hərəkəti və atmosfer prosesləri bu fenomendə iştirak edə bilər. Kaliforniya Universitetinin astronomu Devid Cuittanın sözlərinə görə, bütün bunlar planetdəki kütlənin paylanmasına təsir göstərir və bu da öz növbəsində impuls momentinin qorunması qanununa görə fırlanma sürətində əks olunur.

Kiçik görünən dəyişikliklər – millisaniyələrin fraksiyaları – kompüter sistemlərinin, peyklərin və qlobal vaxt koordinatlarının dəqiq işinə təsir göstərə bilər. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, planetin fırlanması daha da sürətlənsə, bir saniyəni silməklə Koordinasiya edilmiş Universal Vaxtı (UTC) qısaltmaq lazım gələ bilər. Bu, tarixdə ilk dəfə "mənfi saniyə" adlanan bir şey olacaq.

Texniki çətinliklərlə yanaşı, təbii nəticələr də ola bilər. Daha sürətli fırlanma səbəbindən su qütblərdən ekvatora doğru sürüşməyə başlayır ki, bu da nəzəri olaraq dəniz səviyyəsinin qalxmasına səbəb ola bilər. Fırlanma sürətinin cüzi artımı - saatda bir kilometr - ekvatorda suyun səviyyəsini bir neçə santimetr qaldıra bilər. Bu, sahilyanı rayonlarda daşqın riski yaradır.

Sürətlənmə əhəmiyyətli olarsa - məsələn, 160 km/saat - dəniz səviyyəsi o qədər dəyişə bilər ki, ekvator zonaları su basmağa başlayar.

Digər bir mənfi nəticə günəş gününün uzunluğunun dəyişməsidir. Əgər gün cəmi 22 saat uzanarsa, bu, insanın sirkadiyalı ritmlərini poza bilər. Alimlərin fikrincə, hətta yay vaxtına adi keçid artıq infarkt, insult və yol-nəqliyyat hadisələri riskinin artmasına səbəb olur. Və gündəlik iki saatlıq növbə ilə bu risklər daha da artacaq.

NASA astronomu doktor Stan Odenvald da fırlanma sürətindəki dəyişikliyin hava şəraitinə təsir göstərə biləcəyini, xüsusən də qasırğaların potensial olaraq daha da gücləndiyini və daha çox enerji daşıyacağını qeyd edir.

Yerin fırlanması, ümumiyyətlə, sabit hesab edilsə də, tədqiqatçılar buna Ayın cazibə qüvvəsi, okean axınları, planetin nüvəsinin vəziyyəti və qlobal iqlim dəyişikliyi kimi çoxsaylı amillərin təsir göstərdiyini etiraf edirlər.

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:30
embedMənbə:https://lent.az
archiveBu xəbər 02 Avqust 2025 11:13 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Putin dünyaya meydan oxudu: Avropanı gözləyən dəhşət Moskva böyük hücuma...

23 Sentyabr 2025 14:17see399

Azərbaycanda vərəm xəstələrinin sayı 6 mini ÖTDÜ Rəsmi AÇIQLAMA

23 Sentyabr 2025 08:52see141

3 sultanlıq, 12 prezidentlik şahidi idi Vəfat etdi

22 Sentyabr 2025 20:20see141

Fələstindən danışan Ərdoğanın mikrofonunu söndürdülər VİDEO

23 Sentyabr 2025 01:45see138

Qızıl Top Usman Dembelenin oldu

23 Sentyabr 2025 01:06see136

Elariz Məmmədoğlunun zoopark macərası gündəm oldu

23 Sentyabr 2025 01:34see130

Milli Musiqimizin Memarı” adlı konsert keçirildi FOTOLAR

23 Sentyabr 2025 16:08see129

Rusiyadan Ağalarovlarla bağlı gözlənilməz TƏLƏB

23 Sentyabr 2025 12:45see129

“Fələstin xalqı üçün dövlətçilik mükafat deyil, hüquqdur“ Quterreş

23 Sentyabr 2025 01:32see128

Damcılı düşərgəsində arxeoloji qazıntıların dünəni və bu günü

23 Sentyabr 2025 11:04see128

A Seriyası: Son çempion evində qalib gəldi

23 Sentyabr 2025 01:18see127

ABŞ də pələng təlimçini öldürdü

23 Sentyabr 2025 06:17see126

Haaland Premyer Liqada yeni nailiyyətə imza atdı

22 Sentyabr 2025 15:38see125

İslam Mahaçev əfsanəvi restlerlə görüşüb FOTO

23 Sentyabr 2025 06:22see124

Evdə sistem qoşulması qanunla qadağan edilsin TƏKLİF

23 Sentyabr 2025 21:01see119

Şəbnəm Tovuzlu: “Vəfa mənim üçün bacıdır” VİDEO

24 Sentyabr 2025 00:42see119

Pensiya alanların nəzərinə!

22 Sentyabr 2025 15:00see119

Upamekanonun “Real” arzusu

22 Sentyabr 2025 20:21see118

Arda Güləri nə gözləyir? Real Madrid qərarını verdi

24 Sentyabr 2025 03:41see118

Beynəlxalq Bankın keçmiş rəhbəri Elmar Məmmədov dindirildi

23 Sentyabr 2025 04:15see116
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri