Yuxu nədir? Ən çox görülən yuxular hansılardır? Yuxuların xatırlanmamasına səbəb nədir? Ətraflı izah

Yuxu ilə şüuraltı arasındakı əlaqə qurmaq bəşər tarixi boyu böyük maraq mövzusu olmuşdur. Yuxu elm adamları, filosoflar və rəssamlar tərəfindən tədqiq edilmiş və şərh edilmişdir. Yuxuların mənaları, simvolları və səbəbləri haqqında çoxlu nəzəriyyələr və fikirlər irəli sürülüb. Ancaq yuxuların dərinliyi hələ də tam başa düşülməyib.Yuxu nədir?

Yuxu REM yuxusu zamanı şüurda meydana gələn və duyğu, düşüncə, qavrayış və təxəyyüldən ibarət olan bir təcrübədir. Yuxular çox vaxt vizual, eşitmə, toxunma və emosional elementləri ehtiva edir. Yuxular ümumiyyətlə yuxu dövrünün REM mərhələsində baş verir və bu mərhələdə beyin fəaliyyəti artır. Yuxuların mənşəyi hələ də tam başa düşülməyib, lakin bəzi tədqiqatlar yuxuların şüuraltı düşüncələrin, duyğuların, təcrübələrin və xatirələrin təsiri altında formalaşdığını göstərir.

Yuxular həm də insana gündəlik təcrübələrini emal etməyə, üzləşməyə və anlamağa kömək edə bilər. Yuxuların mənası və təfsiri ilə bağlı müxtəlif fikirlər var. Bəziləri yuxuların sadəcə zehni fəaliyyət olduğunu düşünərkən, bəziləri yuxuların mühüm mesajlar və ipucular ehtiva etdiyinə inanır. Yuxuların mənası və təfsiri mədəni, psixoloji və fərdi amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər.

Tarix boyu yuxuların əhəmiyyəti və mənası ilə bağlı bir çox mədəni və dini inanclar formalaşmışdır. Şumerlərdə və Qədim Misirdə yuxular tanrılarla ünsiyyət vasitəsi hesab olunurdu. Bu mədəniyyətlərdə yuxuların təfsiri və mənası ilə bağlı çoxlu mənbələr var.

Ziqmund Freydin yuxular haqqında nəzəriyyələri müasir psixologiyanın inkişafına mühüm töhfələr verdi. Freyd yuxuların şüuraltının ifadəsi olduğunu müdafiə etdi və yuxuların yozumu vasitəsilə insanın şüuraltı impulslarını və istəklərini anlamağa çalışdı.

Freydə görə, yuxularda şüursuz arzular yerinə yetirilir. Çox vaxt özümüzə belə etiraf edə bilmədiyimiz gizli həqiqətlər üzə çıxır. Ancaq bunlar beynimizin tətbiq etdiyi “senzura” səbəbindən şəklini dəyişir.

Yuxu simvolları və onların mənaları həmişə sabit deyil və insandan insana dəyişə bilər. Yuxu simvollarının təfsiri insanın subyektiv təcrübələrindən, mədəni inanclarından və psixoloji vəziyyətindən asılı olaraq dəyişə bilər.

Yuxular müxtəlif formalarda insanların yuxu zamanı yaşadıqları zəngin daxili aləmlərdir.

Ən çox görülən yuxular

Xəyalların arxasınca qaçmaq: İnsanın qovulduğu, qaçdığı və ya gizləndiyi yuxular. Bu yuxular narahatlıq və qorxu hisslərini göstərir.

Yıxıldığınızı gördüyünüz yuxular:

Bu yuxular nəzarətin itirilməsi, uğursuzluq və etibarsızlıq hisslərinin simvolu ola bilər.

Məktəb və imtahan yuxuları:

Bunlar insanın məktəbdə olduğu və ya imtahan verdiyi, aşağı qiymət aldığı və ya hazırlıqsız olduğu yuxulardır. Bu yuxular narahatlıq və streslə əlaqəli ola bilər.

Yuxuda uçmaq: İnsanın uçduğunu və ya planerdə olduğunu zənn etdiyi yuxular. Bu yuxular azadlığı, uğuru və yüksəlişi təmsil edə bilər.

Cinsi yuxular: Bir insanın cinsi istək və fantaziyalarını əks etdirən yuxular. Bu yuxular insanın cinsi kimliyi və istəkləri ilə bağlı ola bilər. Təbii ki, ümumi yuxu növləri də insandan insana dəyişir. Hər bir fərd, onun həyat tərzi və şüuraltında baş verən hadisələr fərqlidir.

Əslində hər kəs yuxu görür. Ancaq bəzi insanlar yuxudan oyananda gördükləri yuxuları xatırlamır və ya çox nadir hallarda xatırlayırlar. Bu vəziyyətin bir neçə fərqli səbəbi ola bilər. Buna yuxunun keyfiyyəti və yuxu mərhələləri səbəb ola bilər.

Yuxu müxtəlif fazalardan ibarət dövrlərdə irəliləyir. REM yuxusu yuxuların ən sıx olduğu dövrdür.

Bir insanın yuxusu dəfələrlə kəsilirsə, REM vaxtı azala bilər və bu da yuxuları xatırlamağı çətinləşdirir. Yuxu apnesi və ya digər yuxu pozğunluqları kimi sağlamlıq problemləri yuxunun keyfiyyətini azalda bilər və yuxularınızı xatırlama ehtimalınızı azaldır.

Burada yaş faktoru da önəmlidir. Yuxu rejimi və dövrləri yaşla dəyişir. Gənc yaşlarda yuxuları xatırlama nisbətləri daha yüksəkdir. Lakin yaşlandıqca bu nisbət azala bilər.

Stress və zehni yorğunluq:

Gündəlik həyatda sıx stress keçirən və ya zehni olaraq yorğun olan fərdlər yuxularını xatırlamaqda daha çox çətinlik çəkirlər. Ağıl gərgin stressin öhdəsindən gəlmək üçün enerji sərf edir və bu oyandıqdan sonra yuxuları xatırlamaq qabiliyyətinə təsir edə bilər.

Zərərli vərdişlər və alkoqol: Bəzi dərmanlar, xüsusən də antidepresanlar və sedativlər yuxu rejiminə müdaxilə edə bilər və yuxuları xatırlamağı çətinləşdirir. Spirt istehlakı da yuxu keyfiyyətini aşağı salan və yuxuların xatırlanmasının qarşısını alan amildir.

Yuxu gigiyenasına diqqət etməmək: Yuxu gigiyenası və müntəzəm yuxu rejimi uyğun bir yuxu mühiti və adekvat yuxu müddəti təmin etmək kimi lazımi mühiti təmin edir. Yuxu gigiyenasının qeyri-kafi olduğu hallarda yuxuları xatırlamaq ehtimalı azala bilər.

Bir yuxunu xatırlamaq istəyi: Yuxuları xatırlamaq istəyi və şüurlu səy yuxuların xatırlanma sürətini artıra bilər. Yuxu gündəliyini saxlamaq, yuxudan oyanan kimi yuxuları düşünüb xatırlamaq kimi üsullar yuxuları xatırlamağa kömək edir.

Sağlamlıq problemləri və nevroloji vəziyyətlər: Bəzi sağlamlıq problemləri, xüsusən də nevroloji pozğunluqlar yuxu görmə və ya yuxunu xatırlama prosesinə təsir etmə potensialına malikdir. Məsələn, yaddaş və ya digər nevroloji xəstəliklərlə bağlı problemlər yuxuları xatırlamağı çətinləşdirir.

Genetik və fərdi fərqlər: Hər bir insanın xəyal qurmaq və xatırlamaq qabiliyyəti fərqlidir. Genetik faktorlar və fərdi fərqlər yuxuları xatırlama qabiliyyətinə təsir göstərir.

Yuxuların olmaması və ya yuxuları xatırlaya bilməməsi ümumiyyətlə ciddi sağlamlıq probleminin əlaməti deyil. Ancaq yuxularını ardıcıl olaraq xatırlamayan bir insan yuxu rejimini və gigiyenasını qiymətləndirməlidir. Bir şəxs yuxu apnesi kimi yuxu pozğunluğundan şübhələnirsə və ya digər sağlamlıq problemləri ilə yanaşı yuxunu xatırlama problemi yaşayırsa, həkimə müraciət etmək faydalı ola bilər.

Yuxular insanın şüuraltında saxladığı düşüncə, hiss və təcrübələrin simvolik olaraq ifadə olunduğu məkan kimi düşünülə bilər.

Karl Yunq, yuxuların kollektiv şüursuzluqla əlaqəli olduğunu düşünürdü. Onun sözlərinə görə, bəzi yuxular bəşər tarixində ümumi simvolların əksidir. Nəticədə yuxuların bilinçaltı ilə sıx əlaqəli olduğu düşünülür.

İradə Cəlil, Bizimyol.info