Zeytun yağı həmişə faydalı olmaya bilər

Açılış olein turşusu ilə bağlıdır, hansı ki, yağın tərkibində mövcuddur. Olein turşusu yağın tərkibində piy hüceyrələrinin yaranmasını stimullaşdırır.

Lent.az-ın xarici mediaya istinadla xəbərinə görə, yağın tərkibində olan yağ turşusu - olein turşusu orqanizmdə yeni piy hüceyrələrinin yaranmasını stimullaşdırır. Bu isə zamanla piy ehtiyatlarının artmasına və arzuolunmaz çəki artımına səbəb ola bilər. 

Məqalədə bildirilir ki, əvvəllər bu yağ turşusu ilə əlaqəli çəki artımının səbəbi onun olduğu məhsulların yüksək kalorili olması ilə izah olunurdu. Lakin Oklahoma Universitetinin, Yale Universitetinin və Nyu-York Universitetinin tibb alimləri birgə apardıqları yeni tədqiqatda bunun belə olmadığını müəyyən ediblər.

Alimlərin qənaətinə görə, ürək və xolesterin üçün faydalı hesab edilən və Aralıq dənizi pəhrizinin əsas tərkib hissəsi olan mono-doymamış yağ turşusu olan olein turşusu, həddindən artıq qəbul edildikdə AKT2 adlı siqnal zülalının artıq sintezini stimullaşdırır və LXR adlı tənzimləyici zülalın fəaliyyətini azaldır. Nəticədə piy hüceyrələrinin öncülləri olan hüceyrələrin aktiv çoxalması baş verir və onlar yeni piy hüceyrələrinə çevrilir.

"Biz bilirik ki, piylərin növləri piylənmə epidemiyası dövründə dəyişib. Biz öyrənmək istədik: piylənmə sadəcə yağlı qidaların çox yeyilməsi ilə bağlıdır, yoxsa konkret yağ turşularının tərkibindən asılıdır". Qeyd edilir ki, olein turşusu zeytun yağının əsas yağ komponentidir. Bundan əlavə, günəbaxan, avokado, yerfındığı yağlarında və bir çox heyvan yağlarında da mövcuddur. Uzunmüddətli saxlanmanı təmin etdiyinə görə, yüksək oleinli yağlar kommersiya məhsullarında və fast-fud sənayesində geniş istifadə olunur.

Bu araşdırmada siçanlara müxtəlif yağ tipləri - donuz piyi, kokos yağı, süd yağları - ilə zəngin qidalar verilib. Tədqiq olunan yağ turşuları arasında yalnız olein turşusu piy hüceyrələrinin inkişaf mexanizmini aktivləşdirib. Bu da piy hüceyrələrinin öncüllərinin (APC) sayının artmasına və onların daha sürətli yetişməsinə səbəb olub.

Eyni bioloji dəyişikliklər laboratoriya şəraitində insan APC hüceyrələrində də müşahidə olunub. Normal şəraitdə bu proses - adipoqenez - təbii, faydalı və nəzarət olunan bir prosesdir. Mövcud piy hüceyrələri dolduqda, yeni hüceyrələrin yaranması üçün siqnal ötürülür. "Yuxuda olan" APC-lər aktivləşir və yeni piy hüceyrələrinə çevrilir ki, bu da enerji ehtiyatlarının təhlükəsiz saxlanmasına imkan yaradır.

Beləliklə, fərdi hüceyrələrin həddindən artıq dolmasının və parçalanmasının qarşısı alınır. Əks halda, piy qana, qaraciyərə və əzələlərə qarışa bilər ki, bu da sağlamlıq üçün ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Lakin tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, olein turşusunun həddindən artıq qəbulu bu təhlükəsizlik mexanizmini "pozur", artıq ehtiyac olmayan halda belə yeni APC-lərin yaranmasını və aktivləşməsini stimullaşdırır.

"Piy hüceyrələrini ordu kimi təsəvvür edə bilərsiniz. Olein turşusu qəbul etdikdə əvvəlcə orduda "əsgərlərin" sayı artır - bu isə artıq qidaların saxlanması üçün böyük imkan yaradır. Zaman keçdikcə qida artıq olduqca piylənmə baş verir ki, bu da ürək-damar xəstəliklərinə və diabetə səbəb ola bilər".

Bundan başqa, tədqiqatlar göstərir ki, piy hüceyrələrinin epigenetik "əzələ yaddaşı" var: onlar əmələ gəldikdən sonra arıqlama zamanı tam yox olmurlar, sadəcə ölçüləri kiçilir və illərlə bu vəziyyətdə qala bilirlər. Bu isə arıqlamağı çətinləşdirir, əksinə çəki yığmağı asanlaşdırır. Beləliklə, olein turşusu piy hüceyrələrinin sayını və aktivliyini artırmaqla piy toxumasını gələcək yağ yığımına hazırlayır.

"Məncə əsas mesaj moderasiya və müxtəlif mənbələrdən yağların qəbuludur. Olein turşusunun balanslı səviyyələri faydalıdır, lakin yüksək və uzunmüddətli qəbulu zərərli ola bilər. Əgər insanın ürək xəstəliyi riski varsa, olein turşusunu çox qəbul etmək yaxşı fikir deyil", - Rudolf vurğulayıb.