Azərbaycanda müəllimlər hər üç beş ildən bir müayinədən keçməlidir Rizvan Fikrətoğlu

Demək olar ki, hər məktəbdə əsəbini idarə edə bilməyən, aqressiv davranışlar sərgiləyən müəllimlər fəaliyyət göstərir. Bu isə ilk növbədə şagirdlərin təhlükəsizliyinə, psixoloji inkişafına və məktəb mühitinə ciddi zərbə vurur. Xatırladaq ki, Lənkəran məktəbində yayılan direktor müavininin şagirdi və xadiməni döyməsi ilə bağlı görüntülər də bu problemin mövcudluğunu açıq şəkildə sübut etdi.

Hadisə ictimai qınağa səbəb olsa da, əsas sual hələ də cavabsız qalır: əsəb problemləri olan müəllimlər niyə vaxtında yoxlanılmır və niyə sistemli nəzarət mexanizmi işləmir?

Məsələ ilə bağlı Redaktor.az-a danışan təhsil eksperti Rizvan Fikrətoğlu bildirdi ki, mövzu ağırdır, amma təəssüf ki, real bir problemi əks etdirir:

"Müəllimlərin və ya direktor müavinlərinin aqressiv davranışı, əsəbini idarə edə bilməməsi uşaqların təhlükəsizliyinə, psixoloji inkişafına və bütövlükdə məktəb mühitinə ciddi zərər vurur. Siz haqlısınız. Hazırda müəllimlərin işə qəbulunda test imtahanı var, amma psixoloji müayinə praktik olaraq aparılmır. Elm və Təhsil Nazirliyi bəyan edir ki, müsahibə zamanı psixoloji vəziyyət yoxlanılır. Əslində isə bu, sadəcə məsuliyyətdən yayınmaq üçün işlədilən bir ifadədir. Reallıqda psixoloji yoxlanış aparılmır. Niyə yoxlanılmır sualına gəldikdə, səbəb qanunvericilikdə boşluqların olmasıdır. İşə qəbul qaydalarına görə müəllimlərdən tibbi arayış tələb olunmalıdır və həmin arayış üçün real müayinələrdən keçmələri vacibdir. Tibbi və psixoloji pozğunluğu olan şəxslərin müəllim kimi fəaliyyətinə icazə verilməməlidir. Təəssüf ki, psixoloji uyğunluq ayrıca yoxlanılmır. Sistemli mexanizm yoxdur, Elm və Təhsil Nazirliyi yalnız imtahan nəticələrinə əsaslanır. Nəticədə əsəb pozuntuları, aqressiv davranış riski olan şəxslər nəzərə alınmadan işə qəbul edilə bilirlər. Nazirliyin iddia etdiyi monitorinqlər isə formal xarakter daşıyır. Müəllim işə qəbul olunduqdan sonra onun davranışı, stresə davamlılığı və şagirdlərlə ünsiyyəti sistemli yoxlanılmır. Yalnız insident baş verdikdə və ictimailəşdikdə tədbir görülür. Əks halda məsələ bağlanır".

Ekspert əlavə etdi ki, bu məsələdə bir “stiqma qorxusu” da var:

"Yəni psixoloji müayinənin məcburi olması bəzi dairələrdə diskriminasiya kimi qəbul edilir. Bu səbəbdən məsələ uzun müddət təxirə salınıb. Halbuki çıxış yolları mövcuddur. İşə qəbulda ilkin psixoloji testlər tətbiq olunmalıdır. Namizəd müəllimin emosional sabitliyi, stresə davamlılığı və uşaqlarla ünsiyyət bacarığı sadə testlərlə qiymətləndirilməli, risk aşkarlanarsa, o, imtahana buraxılmamalıdır".

Həmsöhbətimiz hesab edir ki, daimi psixoloji monitorinq də vacibdir. Onun fikrincə, müəllimlər hər üç-beş ildən bir müayinədən keçməli, xüsusilə şagird və valideynlərin şikayətləri əsasında dərhal yoxlanılmalıdır.

"İctimailəşmədən də hər bir şikayətə real reaksiya verilməlidir. Məktəbdaxili psixoloji institutlar gücləndirilməlidir. Məktəb psixoloqu yalnız şagirdlərlə deyil, müəllimlərlə də işləməli, erkən müdaxilə etməlidir. Təəssüf ki, bəzi hallarda məktəbdə psixoloji xidməti təşkil edən şəxslərin özlərinin problemləri olur. Bunlar da vaxtında aşkarlanmalıdır. Bundan əlavə, şikayətlərin araşdırılması üçün operativ mexanizm qurulmalı, valideyn və müəllimlər üçün anonim onlayn platforma yaradılmalıdır. Müəllimlərin aqressiv davranışı dərhal araşdırılmalı, onlara dəstək və təlimlər keçirilməlidir. Stresin idarə olunması, sinifdə konfliktlərin həlli, emosional savadlılıq üzrə illik təlimlər mütləq təşkil olunmalıdır. Əks halda təkcə uşaqların fiziki və psixoloji təhlükəsizliyi deyil, həm də təhsil sisteminə olan etimad tamamilə sarsılacaq. Müəllimin şagirdi döyməsi pedaqoji və hüquqi baxımdan qəbuledilməzdir. İctimai qınaq da olmalıdır. Bu məsələlərə ciddi müdaxilə olunmasa, problemlər daha da dərinləşəcək", - deyə Rizvan Fikrətoğlu yekunlaşdırdı.

Nuriyyə NATİQQIZI