BMT Xartiyasının 80 illiyi tədbirində bu sənədin yeni dünya nizamına uyğunluğu müzakirə olunub

Bakı, 27 iyun, AZƏRTAC

BMT-nin Nyu-Yorkdakı baş qərargahında təşkilatın II Dünya müharibəsindən sonra qəbul edilmiş Xartiyasının 80 illiyi münasibətilə keçirilən tədbirdə bu sənədin yeni dünya nizamına uyğunluğu müzakirə olunub.

AZƏRTAC BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, tədbirə toplaşan üzv ölkələrin nümayəndələri təşkilatın II Dünya müharibəsindən sonra ölkələrin yenidən qurulmasına kömək etdiyi, keçmiş müstəmləkələrin müstəqilliyini, sülhü dəstəklədiyi, onlara yardım göstərdiyi, insan haqları və inkişafı təkmilləşdirdiyi və iqlim dəyişikliyi kimi ortaya çıxan təhlükələrlə mübarizə apardığı son səkkiz onillikdə qazanılan uğurlardan bəhs ediblər.

Gələcək nəsilləri müharibə bəlasından xilas etmək iclasın əsas müzakirə mövzusu olub. Baş Assambleyanın sədri Filemon Yanq Qəzza, Ukrayna və Sudanda davam edən münaqişələrə və çoxtərəfliliyə qarşı artan çağırışlara diqqət çəkərək, bu anı “simvolik” lakin kədərli adlandırıb. O qeyd edib ki, ölkələr gücdən çox diplomatiyanı seçməli, Xartiyanın sülh və insan ləyaqətinə dair baxışını dəstəkləməlidir: “Biz bu anı dəyərləndirməli, dağıdıcı müharibələr əvəzinə dialoq və diplomatiyanı seçməliyik”, -deyə o vurğulayıb.

BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş bu çağırışı təkrarlayıb və xəbərdarlıq edib ki, Xartiyanın prinsipləri getdikcə daha çox təhlükə altındadır, halbuki bu sənəd beynəlxalq münasibətlərin təməli kimi müdafiə olunmalıdır. O əlavə edib: “Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Xartiyası istəyə bağlı sənəd deyil. Bu, hər hansı bir menyu da deyil. O, beynəlxalq münasibətlərin əsasını təşkil edir. Sülh, ədalət, tərəqqi, biz insanlar üçündür. Biz verilən vədlərə sadiq qalmalıyıq”.

TBMT Təhlükəsizlik Şurasının iyun ayı üzrə sədri Karolin Rodriqes-Birkett ortaya çıxan qlobal təhdidləri həll etmək üçün yenilənmiş kollektiv fəaliyyətin aktuallığını vurğulayıb. O əlavə edib: “Xartiyanın 80 illik yubileyi təkcə düşünmək üçün bir fürsət deyil, həm də fəaliyyətə çağırış olmalıdır”.

Səksən il əvvəl - 1945-ci il iyunun 26-da 50 ölkədən nümayəndələr San-Fransiskoya toplaşaraq tarixin gedişatını dəyişdirəcək sənədi imzaladılar. İkinci Dünya müharibəsindən sonra Böyük Depressiya və Holokostdan əziyyət çəkən, həmçinin Millətlər Liqasının dağılmasının ağrılı dərslərini öyrənmiş bir nəsil tərəfindən hazırlanmış BMT Xartiyası yeni qlobal paktı təmsil edirdi. Onun preambulası – “Biz Birləşmiş Millətlər Təşkilatının xalqlarıyıq” – gələcək münaqişələrin qarşısını almaq, insan hüquqlarına inamı bir daha təsdiqləmək, sülh və sosial tərəqqiyə kömək etmək əzmini əks etdirirdi.

Birləşmiş Ştatların Milli Arxivlər və Qeydlər İdarəsi tərəfindən qorunan həmin sənəd onilliklər ərzində ilk dəfə olaraq təsis edildiyi quruma təqdim edilib

İndi BMT-nin Baş Qərargahında sentyabr ayına qədər ictimaiyyətə nümayiş etdirilən orijinal Xartiya güclü bir simvol kimi dayanır. O, təkcə keçmiş vədin deyil, çoxtərəfliliyə, sülhə və ümumi məqsədə davamlı öhdəliyin rəmzidir.