DİN bank kartları, şəxsi dosye oğurluqlarına qarşı yeni mexanizmlərlə silahlanır DETALLAR

Daxili İşlər Nazirliyində (DİN)  Kollegiya iclası keçirilib. İclasda hüququn aliliyinin, insan hüquqlarının qorunmasının rəqəmsal  idarəetmə modelində hansı rolu oynayacağına dair sistemli və insan yönümlü bir baxış müzakirə mövzusu olub.

Yenisabah.az xəbər verir ki, musavat.com-un əməkdaşı DİN yanında İctimai Şuranın sədri Əliməmməd Nuriyevlə  Kollegiya iclasının hüquqi, sosial və institusional əhəmiyyəti barədə söhbətləşib.

 -Kollegiya iclasının əsas ümumi təsirini necə qiymətləndirirsiniz?

-Kollegiya iclası hüququn aliliyini sadəcə normativ sənədlərin tələbi kimi deyil, gündəlik idarəetmə və davranış modelinin təməli kimi təqdim etdi. Daxili işlər naziri, general-polkovnik cənab Vilayət Eyvazovun vurğuladığı kimi, hər bir rəhbər şəxs saxlanılan şəxslərin hüquqlarına bilavasitə məsuliyyət daşıyır. Bu yanaşma idarəetmədə insan hüquqlarının sadəcə prosedur yox, sistemin mərkəzi prinsipi kimi möhkəmləndirilməsinə xidmət edir. Əvvəllər bəzi hallarda yalnız normativ prosedur kimi tətbiq olunan insan hüquqları məsələsi artıq bütün hallarda idarəetmə sisteminin təməl prinsipi olaraq qəbul olunur. Bu yanaşma hüququn real həyatda tətbiqinin genişləndirilməsi və dərinləşdirilməsi məqsədinə xidmət edir. Hüquq, cəmiyyətin hər qatında vətəndaşların gündəlik həyatına təsir edən canlı bir dəyər kimi qəbul edilir.

-DİN-in xidmətlər üzrə məmnunluq səviyyəsində hansı dinamika müşahidə olunur?

-2023-cü ildə aparılan daxili monitorinqlərə əsasən, DİN xidmətlərindən ümumi vətəndaş məmnunluğu 68 faiz idi. 2025-ci ilin ilk rübündə bu göstərici 81-ə  yüksəlib. Bu artım əsasən “E-Polis” tətbiqinin genişləndirilməsi, 31 mobil xidmətin işə salınması və xidmətlərin tam elektronlaşdırılmasına doğru atılan addımlarla bağlıdır.

- “E-Polis” və digər rəqəmsal yeniliklər hansı üstünlüklər yaradır?

- Bu tətbiqdə təqdim olunan 31 mobil xidmət vətəndaşlara fiziki məmur təması olmadan xidmətlərə çıxış imkanı verir. Əsas üstünlüklərdən biri şəffaflıqdır: vətəndaş bütün prosesi izləyə bilir. Yaxın perspektivdə DİN-in xidmətlərinin 95 faizinin tam elektronlaşdırılması hədəflənir.

-Kibercinayətkarlıq mübarizə günümüzün əsas çağırışlarındandır. Xüsusən bank kartlarından oğurluqların önlənməsində vəziyyət necədir?

- Kibercinayətkarlıqla mübarizə artıq ayrı-ayrı istiqamətləri – o cümlədən:

Bank kartı məlumatlarının oğurlanması,

Şəxsi məlumatların icazəsiz istifadəsi,

Sosial media hesablarının oğurlanması,

İnformasiya sistemlərinə hücumlar üzrə aparılır.

DİN-in Mətbuat Xidməti tərəfindən erkən xəbərdarlıq sistemləri işə salınıb. 2024-cü illə müqayisədə kibercinayətlərin aşkarlanması 32 faiz artıb. Bank kartı məlumatlarının oğurlanması üzrə əməliyyatlar nəticəsində 2025-ci ilin ilk 3 ayında 180-dən çox cinayət faktı vaxtında aşkar olunub və zərərin qarşısı alınıb.

-Cinayət statistikasının arxasındakı əsas nəticələr nədir?

- Cinayətlərin ümumi sayında 12,3 faiz azalma qeydə alınıb. Bu, təxminən 1100 cinayət faktının baş verməsinin qarşısının alınması deməkdir.

Cinayətlərin 87 faizi açılıb: hər 10 cinayətdən 9-u. İsti izlərlə, yəni hadisə baş verən anda və ya qısa müddətdə aşkar olunan cinayətlərin açılma faizi isə 74 faizdir.

Ən ciddi azalma sərxoşluq zəminində törədilən cinayətlərdə (18 faiz), küçə cinayətlərində (15 faiz) və oğurluq faktlarında (14 faiz) müşahidə olunub.

Müqayisə üçün qeyd edək ki, Avropa İttifaqında cinayətlərin orta açılma faizi 45-65 faiz arasındadır. Azərbaycanın bu sahədə 87 faizlik nəticəsi əksər inkişaf etmiş ölkələrdən yüksəkdir.

-Yol hərəkəti təhlükəsizliyi getdikcə daha qabarıq hiss olunur. Bu sahədə hansı dəyişikliklər planlaşdırılır?

-Yol hərəkəti qaydalarının pozulmasına, qanunsuz parklamalara, tıxacların aradan qaldırılmasına yönələn tədbirlər gücləndirilir. Xüsusən piyadaların təhlükəsizliyinin qorunması üçün yeni inteqrasiya olunmuş nəzarət sistemləri tətbiq ediləcək.

-Polis əməkdaşlarının əməyinin qiymətləndirilməsi və sosial müdafiəsi sahəsində hansı məsələlərə diqqət yetirilməlidir?

-Polis əməkdaşlarının xidməti təhlükəli, psixoloji və fiziki yükü ağır, fasiləsiz məsuliyyət tələb edən bir xidmətdir.

Bu baxımdan onların sosial müdafiəsinin artırılması vacibdir.

Müqayisə üçün qeyd edək ki, Avropada polis əməkdaşlarının orta əmək haqqı milli orta əmək haqqından 2,5-3 dəfə yüksəkdir. Azərbaycanda bu fərq son illərdə azalsa da, daha da optimallaşdırılması məqsədəuyğundur.

Həmçinin, peşə riski əlavələrinin artırılması, ailə üzvləri üçün sosial təminat tədbirlərinin genişləndirilməsi nəzərdən keçirilməlidir.

-Media və ictimaiyyətlə ünsiyyətdə hansı irəliləyişlər var?

- DİN-in Mətbuat Xidməti artıq yalnız hadisələri bildirməklə kifayətlənmir, həm də maarifləndirici, xəbərdaredici və ictimai etimadı gücləndirən kommunikasiya siyasəti yürüdür. Xüsusilə kibercinayətkarlıqla bağlı erkən xəbərdarlıqlar və sosial media vasitəsilə təlimat xarakterli mesajlar bu sahədə uğurlu yeniliklərdir.

-İctimai Şuranın gələcək fəaliyyət istiqamətləri və təklifləri nələrdir?

-Bizim əsas təkliflərimiz bunlardır:

DİN xidmətlərinin vətəndaş məmnunluğu üzrə monitorinq və qiymətləndirilməsində ictimai iştirakın artırılması;

“E-Polis” tətbiqinə əks-əlaqə mexanizmlərinin əlavə olunması və təkmilləşdirilməsi;

Kibercinayətkarlıq və şəxsi məlumatların qorunması üzrə maarifləndirmə tədbirlərinin gücləndirilməsi;

Polis əməkdaşlarının etik davranış kodeksi üzrə təlimlərin genişləndirilməsi;

Konstitusiya və Suverenlik İli çərçivəsində insan hüquqları, hüququn aliliyi və ictimai təhlükəsizlik mövzularında açıq ictimai müzakirələrin təşkili;

Polis əməkdaşlarının sosial təminat və əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün təşəbbüslərin dəstəklənməsi.

Çünki biz inanırıq ki, hüququn aliliyi – bu sadəcə qanunların toplusu deyil, cəmiyyətin ruhunda, insan münasibətlərində yaşayan bir dəyərdir.

Hüquq yalnız məhkəmə zallarında yox, bir polisin davranışında, bir vətəndaşın inamında, bir xidmətin şəffaflığında öz əksini tapmalıdır.

Dövlət vətəndaş münasibətində hüquq və məsuliyyət bir tərəzinin iki gözüdür: biri zəifləyərsə, ədalət tarazlığı pozular.

Daxili İşlər Nazirliyinin Kollegiya iclasında atılan addımlar isə göstərdi ki, bu tarazlıq daha insan yönümlü, daha məsuliyyətli və daha vicdanlı idarəetmə ruhunda yenidən qurulur.