FAO: Təqribən 1,7 milyard insan torpaq deqradasiyası nəticəsində məhsuldarlığı azalan ərazilərdə yaşayır

Bakı, 4 noyabr, AZƏRTAC

Dünyada təqribən 1,7 milyard nəfər insanlar tərəfindən törədilən torpaq deqradasiyası səbəbindən məhsuldarlığın azaldığı ərazilərdə yaşayır. Bu, bütün dünyada kənd təsərrüfatı məhsuldarlığını sarsıdan və ekosistem sağlamlığını təhdid edən geniş yayılmış və səssiz bir böhrandır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirlər BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) bazar ertəsi günü Romada açıqlanan Ərzaq və Kənd Təsərrüfatının Vəziyyəti (SOFA) adlı son hesabatında yer alır.

BMT agentliyi bildirib: “Hesabat aydın bir mesaj verir: torpaq deqradasiyası yalnız ətraf mühit problemi deyil, həm də kənd təsərrüfatı məhsuldarlığına, kənd yerlərində dolanışıq səviyyəsinə və ərzaq təhlükəsizliyinə mənfi təsir göstərir”.

Torpaq kənd təsərrüfatı qida sistemlərinin əsasını təşkil edir və qida istehsalının 95 faizindən çoxunu dəstəkləyir, həmçinin planetdə həyatı təmin edən vacib ekosistem xidmətləri göstərir. FAO-nun izah etdiyi kimi, torpaq deqradasiyası adətən eroziya və şoranlaşma kimi təbii amillər də daxil olmaqla bir sıra elementlərin kombinasiyasından qaynaqlanır. Meşələrin qırılması, otlaqların yox olması və qeyri-davamlı suvarma təcrübələri kimi insan fəaliyyətləri hazırda əsas amillər arasındadır.

Hesabatda deqradasiyanı ölçmək üçün üç əsas göstəricinin - torpaq üzvi karbonunun, torpaq eroziyasının və torpaq suyunun təbii şəraitdə və insan fəaliyyətindən sonra müqayisəsi aparılıb.

Məlumatlar insan fəaliyyətinin olmaması halında torpağın ilkin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün ətraf mühit və sosial-iqtisadi dəyişikliklərin amillərini birləşdirən maşın öyrənmə modeli vasitəsilə işlənib. Hesabatda dünyada təxminən 1,7 milyard nəfərin insan tərəfindən idarə olunan torpaq deqradasiyası səbəbindən məhsuldarlığın 10 faiz aşağı olduğu ərazilərdə yaşadığı təxmin edilir. Bunlara beş yaşından kiçik 47 milyon uşaq daxildir ki, onlar yetərincə böyümə olmaması problemindən əziyyət çəkir.

FAO bildirib ki, mütləq rəqəmlərə görə, Asiya ölkələri bu problemdən ən çox təsirlənir. Burada həm yığılmış borc deqradasiyası, həm də yüksək əhali sıxlığı mövcuddur.

Hesabatda inteqrasiya olunmuş dayanıqlı torpaq istifadəsi və idarəetmə təcrübələri üçün praktik imkanlar, eləcə də xüsusi siyasətlər qeyd olunur. Mövcud əkin sahələrində insan tərəfindən törədilən deqradasiyanın yalnız 10 faizini əkin dövriyyəsi və ya digər dayanıqlı torpaq idarəetmə təcrübələri vasitəsilə geri qaytarmaqla ildə əlavə 154 milyon insanı qidalandırmaq üçün kifayət qədər məhsul istehsal etmək olar.

“Bu imkanlardan istifadə etmək üçün qətiyyətlə hərəkət etməliyik. Davamlı torpaq idarəetməsi uzunmüddətli investisiya, innovasiya və idarəetməni dəstəkləyən əlverişli mühit tələb edir”, - deyə FAO-nun baş direktoru Donqyu Qu hesabatın ön sözündə yazıb.