“Pekindəki hərbi nümayiş beynəlxalq münasibətlərdə yeni düzənə işarədir”

"Pekində İkinci Dünya müharibəsində qələbənin 80 illiyinə və Yaponiyaya qarşı Çin Xalq Müqavimət Müharibəsinə həsr olunmuş parad təkcə yubiley xarakteri daşımır. Keçirilən mərasim həm də yeni geosiyasi münasibətlərin formalaşdığını nümayiş etdirən simvolik platforma idi".

Bu fikirləri Redaktor.az-a Çin paradından bəhs edən politoloq Qəvami Sadıqbəyli bildirdi. Onun sözlərinə görə, Çinin təşəbbüsü ilə keçirilən bu hərbi nümayiş bir neçə strateji mesajı ehtiva edir:

"Çin özünün regional və qlobal liderlik iddiasını möhkəmləndirir. Çin Qərbin Rusiyanı təcrid etmək cəhdlərini qismən yumşaldır. Pekin Pxenyan üzərindəki təsir gücünü nümayiş etdirir. Rusiya üçün bu parad Ukrayna müharibəsi fonunda beynəlxalq dəstək axtarışının bir hissəsini təşkil edir. Paradda iştirak etmək Şimali Koreyaya uzun illər izolasiya şəraitindən sonra beynəlxalq arenaya qayıdış imkanı yaradır. Ümumilikdə isə Çin, Rusiya və Şimali Koreya liderlərinin eyni tribunada görünməsi simvolik birlikdən kənara çıxaraq hərbi-texniki əməkdaşlıq, enerji resurslarının mübadiləsi və qarşılıqlı siyasi dəstəklə müşayiət olunur. Əgər gələcəkdə bu ittifaqa İran da qoşularsa, Yaxın və Uzaq Şərqi əhatə edən tamamilə yeni geosiyasi reallıq formalaşa bilər".

Politoloq əlavə etdi ki, Pekində keçirilən parad fonunda belə fikir formalaşır ki, hazırda qlobal siyasətdə vahid dominant qüvvə yoxdur:

"Dünya çoxqütblü mərhələyə qədəm qoyub. ABŞ və Avropa ittifaqının rəqiblərinə qarşı yönəltdiyi təcrid siyasəti istənilən nəticəni vermir. Əksinə, təzyiq olunan dövlətlər bir-birilə daha sıx əməkdaşlıq quraraq alternativ mərkəz yaradırlar. Bu reallıq yeni soyuq müharibə dövrünün cizgilərini ortaya qoyur. Belə bir şəraitdə Azərbaycan kimi dövlətlər üçün əsas məsələ balanslı siyasəti qorumaqdır. Ölkəmiz həm Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün strateji tərəfdaşdır, həm də nəhəng Rusiya ilə qonşudur. Digər tərəfdən, Azərbaycan Çinin "Bir Kəmər – Bir Yol" layihəsində əsas tranzit qapılarından biridir. Coğrafi mövqeyi Azərbaycanın geosiyasi dəyərini artırır, amma eyni zamanda risklərini də çoxaldır.

İndiki şəraitdə rəsmi Bakının aşağıdakı addımları atması daha faydalı ola bilər:

Bütün tərəflərlə balanslı siyasəti davam etdirmək.

Qərb, Rusiya və Çin arasında tərəflərdən heç birinin orbitinə daxil olmadan müstəqil manevr imkanlarını qorumaq.

Avropa ilə etibarlı enerji tədarükçüsü statusunu möhkəmləndirməklə yanaşı Asiya bazarlarına çıxış imkanlarını genişləndirmək.

Çin, Orta Asiya və Avropa ilə əlaqələrdə Azərbaycanı sadəcə tranzit ölkə deyil, həm də logistika və texnologiya mərkəzinə çevirmək.

Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılmasına və Cənubi Qafqazda sabitliyin təmin olunmasına çalışmaq. Moskva ilə iqtisadi və təhlükəsizlik əməkdaşlığını davam etdirməklə yanaşı strateji balansı qorumaq".

Nuriyyə NATİQQIZI