Pestisid və gübrə istifadəsi torpaq keyfiyyətinə necə təsir edir? AYDINLIQ GƏTİRİLDİ

"Gübrə torpağın münbitliyini artırmaq və bitki istehsalını dəstəkləmək üçün torpağa əlavə edilən, təbii və ya sintetik yolla istehsal olunan qida maddələrinin ümumi terminidir. Tərkibində azot, fosfor və kalium kimi makronutrientlər, həmçinin bitkilərin sağlam inkişafı üçün vacib olan dəmir, sink və mis kimi mikroelementlər mövcuddur". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında Səma və Ekososial-İqtisadi İnkişafa Yardım İctimai Birliyinin sədri İradə Həsənova deyib.

Onun sözlərinə görə, təbii gübrələr heyvan peyini, kompost və yaşıl peyin kimi üzvi tullantıların emalı nəticəsində əldə olunur, sintetik gübrələr isə kimyəvi proseslərlə istehsal edilir: "Hər iki növ gübrə bitkilərin ehtiyac duyduğu əsas qida maddələrini təmin etməklə torpaqdakı qida balansını qoruyur və yaxşılaşdırır.

Pestisidlər sənaye kənd təsərrüfatında yetişdirilən məhsulları potensial zərərli həşəratlardan, alaq otlarından və xəstəlik törədicilərindən qorumaq üçün istifadə edilən kimyəvi maddələr və ya mikroorqanizmlərdir. Onların tərkibində bir və ya bir neçə aktiv komponent, həmçinin həlledicilər, emulqatorlar və yapışdırıcılar olur. Bitki mühafizə vasitələri və digər məhsullar adı altında satılan bu maddələrin əksəriyyəti təbiətcə zəhərlidir.

Pestisidlər və kimyəvi gübrələr faydalı mikroorqanizmləri öldürərək torpağın strukturunu pozur, şoranlığı artırır və kimyəvi qalıqlar buraxaraq torpağın keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Bunun əksinə olaraq, üzvi (təbii) gübrələr torpağın strukturunu yaxşılaşdırır, suyun saxlanmasını artırır və mikroorqanizmlərin fəaliyyətini dəstəkləyir. Bu isə uzunmüddətli dövrdə torpağın sağlamlığını qorumağa xidmət edir. Pestisidlərin və gübrələrin həddindən artıq istifadəsi yağış sularını, yeraltı və yerüstü suları çirkləndirərək su ekosistemlərinə ciddi zərər verir. Torpaq mikroorqanizmləri torpağın fiziki və kimyəvi quruluşunu tənzimləyir, onların məhv edilməsi isə torpağın tarazlığını pozur. Pestisidlər bəzən mikroorqanizmlərin fəaliyyəti ilə zərərsiz formalara çevrilə bilər, lakin bir çox hallarda onların faydalı fəaliyyətinə mane olur.

Bu maddələr kənd təsərrüfatında zərərvericiləri, alaq otlarını, göbələkləri və mikroorqanizmləri aradan qaldırmaq üçün istifadə olunur. Pestisidlər məhsuldarlığı artıra və bitki xəstəliklərinə müəyyən dərəcədə nəzarət edə bilər, lakin bu proses ekosistemlər üçün risk daşıyır.

Son illərdə pestisidlərə alternativ olaraq lavanda və kəklikotu kimi təbii otlardan istifadə tendensiyası artmaqdadır. Bu bitkilər ən təsirli təbii pestisidlərdən hesab olunur və zərərvericilərə qarşı güclü kovucu təsir göstərirlər. Pestisidlərlə zəhərlənmə halı müşahidə edildikdə dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Çünki pestisidlərə məruz qalma uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bu təsirlərə beyin zədələnməsi, doğuş qüsurları, sonsuzluq, böyrək və ağciyər zədələnməsi daxildir. Üzvi gübrələr torpağın üzvi maddə tərkibini artıraraq onun su tutma və qida maddələrini saxlama qabiliyyətini gücləndirir. Bu, torpağın uzunmüddətli sağlamlığını qorumaqla davamlı kənd təsərrüfatı təcrübələrinin əsasını təşkil edir. Sağlam torpaq quruluşu və güclü bitkilər xəstəliklərə və zərərvericilərə qarşı daha davamlı olur, nəticədə pestisidlərin istifadəsinə olan ehtiyac azalır.

Nəhayət, gübrələrdən düzgün istifadə həm səmərəli əkinçilik, həm də ətraf mühitin qorunması baxımından çox vacibdir. Bu proses torpağın və yetişdirilən bitkilərin xüsusi tələbatını nəzərə almaqla gübrənin ən uyğun növünün və miqdarının müəyyən edilməsi ilə həyata keçirilməlidir. Düzgün gübrələmə bitkilərin sağlam böyüməsini təşviq edir və ekosistemlərə mənfi təsirləri minimuma endirir. Bu isə şüurlu planlaşdırma, dəqiq vaxtlama və balanslaşdırılmış tətbiq tələb edir".