Prezidentinin Nyu York səfəri: Qlobal mövqeyin möhkəmlənməsi və yeni reallıqlar TƏHLİL

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyası çərçivəsində Nyu-Yorka səfəri təkcə diplomatik protokol xarakteri daşımır. Bu səfər, Azərbaycanın beynəlxalq sistemdə artan nüfuzunun, siyasi çəkisinin və qlobal tərəfdaşlıq potensialının təsdiqi kimi dəyərləndirilir. Səfər çərçivəsində keçirilən çoxsaylı görüşlərin əksəriyyətinin qarşı tərəfin təşəbbüsü ilə reallaşması, Azərbaycanın beynəlxalq gündəlikdəki əhəmiyyətini nümayiş etdirir. Bu fakt Azərbaycanın regiondakı mövqeyini, irəli sürdüyü sülh təşəbbüslərinin qəbul olunduğunu və iqtisadi imkanlarının qlobal maraq doğurduğunu göstərir. Burada söhbət yalnız diplomatik nəzakət jestlərindən yox, Azərbaycanın artıq beynəlxalq münasibətlər sistemində güc mərkəzlərindən biri kimi qəbul edilməsindən gedir. Azərbaycan Prezidentinin Finlandiya, Yunanıstan, Keniya, Portuqaliya, Bolqarıstan liderləri, eləcə də Avropa Şurasının Baş katibi ilə keçirdiyi görüşlər ölkəmizə olan diqqətin artmasının göstəricisidir. 

Bu müzakirələrdə Ermənistanla imzalanmış Vaşinqton çərçivə sazişinə xüsusi vurğu edilməsi, Azərbaycanın Cənubi Qafqazda sülh təşəbbüslərinin beynəlxalq səviyyədə dəstəkləndiyini sübut edir. Finlandiya və Yunanıstan kimi ölkələrin sülh prosesini “tarixi nailiyyət” adlandırması, İlham Əliyevin qlobal təhlükəsizliyə töhfə verən lider obrazını möhkəmləndirir. Həmçinin Prezidentin ABŞ-ın aparıcı investisiya şirkətləri ilə danışıqları Azərbaycanın enerji və iqtisadiyyat sahəsində cazibədar tərəfdaş olduğunu bir daha təsdiqlədi. Azərbaycanın qaz ixracının Avropa İttifaqı üçün alternativ mənbə kimi qiymətləndirilməsi ölkəmizin qlobal enerji bazarındakı rolunu gücləndirir. Xüsusilə də, Xəzər Biznes Forumunda imzalanmış 10 milyard dollarlıq müqavilələr iqtisadiyyatın diversifikasiyası istiqamətində strateji addım hesab olunur. Bu fakt, Azərbaycanın təkcə enerji ixracatçısı deyil, həm də müxtəlif sahələrdə etibarlı investisiya məkanı olduğunu göstərir.

ABŞ-la siyasi münasibətlər

Prezident İlham Əliyevin Nyu-York səfəri çərçivəsində ABŞ-la aparılan siyasi və iqtisadi dialoq xüsusi diqqət çəkir. Bu, Azərbaycanın ABŞ-ın müxtəlif siyasi dairələrində artan nüfuzunu göstərir və həmçinin qlobal enerji və investisiya bazarındakı rolunun təsdiqidir. Səfər zamanı ABŞ-ın sabiq Prezidenti Donald Trampla keçirilən görüş Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinə həm strateji, həm də şəxsi səviyyədə mühüm töhfələr verdi.

Görüş zamanı iki lider arasında səmimi və açıq dialoq aparıldı. Tramp İlham Əliyevin Cənubi Qafqazda sülh təşəbbüslərini və beynəlxalq əməkdaşlığa verdiyi töhfələri yüksək qiymətləndirdi. İlham Əliyev isə ABŞ ilə iqtisadi və enerji sahəsindəki əməkdaşlığın genişləndirilməsinin strateji əhəmiyyətini vurğuladı. Bu dialoq, Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin sadəcə rəsmi protokol səviyyəsində deyil, həm də liderlər səviyyəsində qarşılıqlı etimada əsaslanan bir əməkdaşlıq kimi formalaşdığını göstərir. Bundan əlavə, ABŞ-ın aparıcı investisiya şirkətləri ilə görüşlər Azərbaycanın iqtisadi imkanlarına beynəlxalq marağı bir daha təsdiqlədi. Söhbət yalnız maliyyə və layihə razılaşmalarından getmir; bu görüşlər, həmçinin Azərbaycanın Avropa bazarına enerji ixracatında alternativ mənbə kimi mövqeyini gücləndirir. ABŞ tərəfi Azərbaycanın enerji resurslarının etibarlı və strateji tərəfdaş kimi qəbul olunduğunu nümayiş etdirdi, bu da ölkəmizin qlobal enerji təhlükəsizliyinə töhfəsinin tanınması deməkdir. Ümumilikdə, Prezident İlham Əliyevin Trampla dialoqu və ABŞ investisiya şirkətləri ilə aparılan danışıqlar Azərbaycanın qlobal siyasət və iqtisadiyyat arenasında etibarlı, strateji tərəfdaş imicini möhkəmləndirir. Bu həm də Azərbaycanın enerji və iqtisadi potensialına olan beynəlxalq marağın davamlı olacağına işarədir.

Azərbaycan və BMT -30 ildən artıq əməkdaşlıq

Azərbaycanın BMT-yə üzvlüyü (1992) ilə başlayan yol bu gün artıq çoxşaxəli əməkdaşlıqla davam edir. Ulu öndər Heydər Əliyevin və Prezident İlham Əliyevin Baş Assambleyada çıxışları, Azərbaycanın Təhlükəsizlik Şurasına və ECOSOC-a üzvlüyü, eləcə də 2016-cı ildə Sivilizasiyalar Alyansı üzrə Qlobal Forum və 2024-cü ildə COP29 kimi tədbirlərə ev sahibliyi etməsi, ölkəmizin BMT çərçivəsində fəallığını təsdiqləyir. Azərbaycanın 140-dan çox ölkəyə humanitar yardım göstərməsi, COVID-19 dövründə 80-dən çox dövlətə dəstək verməsi ölkəmizi donor ölkə kimi mövqeləndirib. BMT Baş katibinin son bəyanatında Vaşinqton çərçivə sazişinin alqışlanması Azərbaycanın sülh prosesində təşəbbüskar rolunu təsdiqləyən mühüm siyasi sənəd kimi tarixə düşüb. Ümumilikdə Prezident İlham Əliyevin Nyu-York səfəri Azərbaycanın qlobal mövqeyinin möhkəmlənməsini, beynəlxalq sistemdə artan çəkisini və strateji əhəmiyyətini nümayiş etdirdi. Qarşı tərəfin təşəbbüsü ilə baş tutan görüşlər, imzalanan investisiya razılaşmaları və beynəlxalq liderlərin sülh gündəliyinə verdiyi dəstək Azərbaycanın artıq yalnız regional deyil, həm də qlobal miqyasda mühüm aktor olduğunu göstərir.