Rusiyanın 204 milyard dolları Ukraynaya verilir Aİ kredit mexanizmi hazırlayıb

Avropa İttifaqı (Aİ) liderləri oktyabrın 23-də Avropa Komissiyasına Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən Ukraynaya kredit verilməsi üçün hüquqi mexanizm hazırlamağı tapşıracaqlar. Söhbət 176 milyard avro (təxminən 204 milyard dollar) dəyərində olan vəsaitdən gedir. 

Bu addım Kiyevin növbəti üç il ərzində əsas maliyyə ehtiyaclarını qarşılamasına imkan verəcək. Avropa diplomatlarının sözlərinə görə, plan ilin sonunadək yekun razılaşmaya çıxarıla bilər. ABŞ-nin Ukraynaya əvvəlki səviyyədə maliyyə dəstəyi göstərmədiyi bir vaxtda bu mexanizm Kiyevin büdcə kəsirini kompensasiya etmək məqsədi daşıyır.

Yeni plan Rusiyanın aktivlərinin birbaşa müsadirəsini nəzərdə tutmur. Əsas ideya bu aktivlərin Avropa Komissiyasının buraxacağı istiqrazlarla əvəzlənməsidir. İstiqrazlar Aİ üzv ölkələri, G7 dövlətləri və digər tərəfdaşlar tərəfindən təmin ediləcək. Ukraynaya veriləcək vəsait “reparasiya krediti” adlandırılacaq və Kiyev bu pulu yalnız Rusiya müharibə təzminatlarını ödədikdən sonra geri qaytarmalı olacaq.

Kreditin 2026–2028-ci illəri əhatə edəcəyi planlaşdırılır. Lakin razılaşmanın tam qüvvəyə minməsi üçün hələ üç əsas məsələ həllini tapmalıdır:

“Euroclear”in yerləşdiyi Belçikanın qaldırdığı hüquqi suallar;

Ukraynanın bu vəsaiti necə xərcləyəcəyi barədə Fransa ilə mübahisə;

Layihəyə kimlərin, hansı şərtlərlə qoşulacağına dair texniki məsələlər.

Belçika ehtiyat edir ki, Çin kimi bəzi qeyri-Aİ ölkələr aktivlərin müsadirə ediləcəyindən ehtiyatlanaraq öz suveren sərvətlərini “Euroclear”dən geri çəkə bilərlər. Avropa Mərkəzi Bankı (ECB) da bu risklə bağlı xəbərdarlıq edib.

Bununla belə, Avropa Komissiyası bildirir ki, bu addım aktivlərin müsadirəsi kimi qiymətləndirilə bilməz — əsas məbləğ toxunulmaz qalacaq, tədbir isə birdəfəlik və müvəqqəti xarakter daşıyır.

Belçika həmçinin narahatdır ki, əgər Rusiya beynəlxalq məhkəmədə iddia qaldırıb qalib gəlsə, yaranacaq zərəri Brüssel özü ödəməli ola bilər. Lakin Komissiya bu narahatlığı da rədd edərək qeyd edib ki, Rusiyanın məhkəmə qərarları Aİ məkanında icra edilə bilməz.

Fransa kreditin əsas hissəsinin Ukraynanın müdafiə sənayesinə və Avropanın müdafiə layihələrinə yönəldilməsini tələb edir. Digər ölkələr isə daha çevik yanaşma tərəfdarıdır.

Avropa Komissiyası kompromis təklif irəli sürüb: vəsaitin bir hissəsi Ukraynanın müdafiə texnoloji və sənaye bazasının inkişafına, Avropa müdafiə sənayesinə inteqrasiyasına, o cümlədən silah alınmasına sərf olunacaq, digər hissəsi isə Kiyevin büdcəsinə birbaşa dəstək kimi ayrılacaq.

Hazırda əsas sual budur ki, Aİ-nin 27 üzvü bu planı tam dəstəkləyəcəkmi? Rəsmi təsdiq üçün yekdillik tələb olunmasa da, razılığın geniş olması risklərin paylaşılmasına imkan verəcək.

Brüssel həmçinin G7 ölkələrinin də layihədə iştirakı üzərində işləyir. Çünki Rusiya Mərkəzi Bankının dondurulmuş aktivləri təkcə Avropada deyil, Britaniya və Yaponiyada da saxlanılır.

Aİ rəsmiləri hesab edir ki, əgər Macarıstan və Slovakiya kimi bəzi ölkələr planı dəstəkləməsə, zəngin qeyri-Aİ dövlətlər bu boşluğu doldura bilər.

Yeni mexanizm həm Ukraynanın maliyyə sabitliyini qorumaq, həm də Rusiyanın dondurulmuş vəsaitlərini Qərb nəzarətində saxlamaq məqsədi daşıyır.

“AzPolitika.info”