Icma.az
close
up
RU
Təhsildə Texas təcrübəsi: Təhsil ədalətini təmin edən yanaşma nələrdir?

Təhsildə Texas təcrübəsi: Təhsil ədalətini təmin edən yanaşma nələrdir?

Icma.az xəbər verir, Milli.az saytına əsaslanaraq.

Amerika təhsil sistemi xüsusilə Texas ştatında təhsil imkanlarının fərqliliyini nəzərə alaraq qiymətləndirmədə bərabərsizliyin aradan qaldırılmasına yönəlmiş ciddi islahatlar həyata keçirir. Bu yanaşma "təhsil ədaləti" prinsipinə əsaslanır və məqsəd təhsil imkanlarının fərqliliyinin şagirdlərin akademik nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsinə təsirini minimuma endirməkdir.

"Texasda bu məsələni tənzimləmək üçün tətbiq edilən əsas mexanizmlərdən biri "Accountability Rating System" (Hesabatlılıq Qiymətləndirmə Sistemi) adlanır. Bu sistem məktəblərin və şagirdlərin performansını qiymətləndirərkən yalnız nəticələrə deyil, həm də sosial-iqtisadi amillərə, resursların mövcudluğuna və digər kontekstual faktorlara diqqət yetirir. Sistem belə bir prinsipə əsaslanır: eyni resurslara və imkanlara malik olmayan məktəbləri və şagirdləri eyni qiymətləndirmə standartlarına tabe etmək ədalətsizdir".

Milli.Az xəbər verir ki, bunu təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib:

"Texasda məktəblər və şagirdlər qiymətləndirilməzdən əvvəl onların yerləşdiyi bölgənin sosial-iqtisadi vəziyyəti, məktəbin resurs təminatı və müəllim heyətinin keyfiyyəti kimi amillər nəzərə alınır. Bu yanaşma "Relative Growth" (Nisbətən İrəliləyiş) metodu adlanır. Bu metod, daha zəif təhsil imkanlarına malik şagirdlərin irəliləyişlərini, yüksək resurslara malik olan şagirdlərin nailiyyətləri ilə müqayisə edərkən fərqli qiymətləndirmə meyarları tətbiq edir.

Məsələn, kənd yerlərindəki məktəblərdə təhsil alan şagirdlərin nailiyyətləri qiymətləndirilərkən həmin şagirdlərin məktəblərində laboratoriyaların olmaması, müəllim çatışmazlığı və ya rəqəmsal təlim vasitələrinin məhdudluğu nəzərə alınır. Bu yanaşma yalnız şagirdlərin əldə etdiyi nəticələrə deyil, onların hansı şərtlərdə bu nəticələrə nail olduqlarına diqqət yetirir. Məsələn, zəif resurslarla fəaliyyət göstərən bir məktəbdən məzun olan şagirdin orta nəticəsi, daha yüksək imkanlara malik məktəbdən gələn eyni nəticəli şagirddən fərqli dəyərləndirilir.

Sosial-iqtisadi statusun təsiri

Texas təcrübəsində "Socioeconomic Disadvantage Adjustment" (Sosial-İqtisadi Mənfi Təsirlərin Tənzimlənməsi) yanaşması da tətbiq olunur. Şagirdlərin qiymətləndirilməsi zamanı onların ailələrinin gəlir səviyyəsi, təhsil imkanları və məktəbin resurs təminatı kimi amillər nəzərə alınır. Tədqiqatlar göstərir ki, aşağı gəlirli ailələrdən olan şagirdlər, daha yüksək resurslara malik məktəblərdə oxuyan həmyaşıdları ilə müqayisədə akademik nailiyyətlərə çatmaq üçün daha çox çətinliklərlə üzləşirlər. Buna görə də, Texas təhsil sistemində bu cür şagirdlərə nailiyyətlərinin fərqli kontekstdə əldə edildiyini vurğulayan xüsusi qiymətləndirmə yanaşması tətbiq edilir.

Nəticələrin dəyərləndirilməsi: "Success Points" sistemi

Texas ştatında "Success Points" (Uğur Balları) sistemi tətbiq edilir. Bu sistem çərçivəsində şagirdlərin mütləq nəticələri deyil, onların inkişaf tempi və şəraitə uyğun irəliləyişləri əsas götürülür. Bu yanaşma, müxtəlif imkanlara malik şagirdlərin ədalətli müqayisəsini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Məsələn, resurs çatışmazlığı olan məktəblərdə təhsil alan şagirdlərin 20%-lik irəliləyişi, yüksək imkanlı məktəblərdə oxuyan şagirdlərin 10%-lik irəliləyişindən daha yüksək dəyərləndirilir.

Texasda tətbiq olunan bu yanaşma, Azərbaycan üçün mühüm dərslər təqdim edir. Azərbaycanda şəhər məktəbləri ilə rayon və kənd məktəbləri arasındakı təhsil imkanlarının fərqliliyini nəzərə alaraq, qiymətləndirmə sistemində diferensial yanaşma tətbiq etmək zəruridir. Təhsil Nazirliyi aşağıdakı addımları nəzərdən keçirə bilər:

1. Kontekstual qiymətləndirmə sistemi: Şagirdlərin akademik nailiyyətləri qiymətləndirilərkən onların təhsil aldıqları mühitin xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Məsələn, laboratoriya, müasir tədris vasitələri və peşəkar müəllim heyəti olmayan məktəblərdə oxuyan şagirdlərin nəticələri, daha yaxşı şəraitdə təhsil alan şagirdlərlə müqayisədə fərqli yanaşma ilə dəyərləndirilməlidir.

2. Nailiyyət əsaslı deyil, irəliləyiş əsaslı qiymətləndirmə: Texasın "Relative Growth" yanaşması kimi, şagirdlərin nailiyyətləri deyil, inkişaf tempi əsas götürülməlidir. Məsələn, daha aşağı imkanlarla təhsil alan bir şagirdin topladığı 300 bal, yüksək imkanlarla təhsil alan digər şagirdin 700 balı ilə müqayisə edilə bilər.

3. Regional resursların bərabərləşdirilməsi: Texasın təcrübəsi göstərir ki, təhsil imkanları arasındakı fərqi aradan qaldırmaq üçün bölgələrə resursların bərabər paylanması əsas şərtdir. Azərbaycanda kənd və rayon məktəbləri üçün əlavə resurslar ayrılmalı, müəllimlərin peşəkarlığının artırılması üçün xüsusi proqramlar hazırlanmalıdır".

Ekspert qeyd edib ki, Texasın təcrübəsi göstərir ki, təhsil sistemində ədaləti təmin etmək üçün yalnız nəticələrə deyil, həm də şagirdlərin təhsil aldığı şəraitə diqqət yetirmək lazımdır.

"Azərbaycanın təhsil sistemində də qiymətləndirmə prinsipləri təhsil imkanlarının müxtəlifliyini nəzərə alacaq şəkildə yenidən qurulmalıdır. Bu yanaşma yalnız akademik nailiyyətlərin deyil, həm də sosial ədalətin təmin edilməsinə töhfə verəcəkdir. Şagirdlərin zəhməti və nailiyyətləri onların qarşılaşdığı şəraitə uyğun olaraq dəyərləndirilməli, təhsil bərabərsizliyinin təsirləri minimuma endirilməlidir".

Asya
Milli.Az

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:130
embedMənbə:https://news.milli.az
archiveBu xəbər 11 Yanvar 2025 18:32 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see262

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see174

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see153

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see152

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see146

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see131

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see128

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see125

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see123

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri