Anti kapitalist istehsal GÜNDƏMDƏ Kəmiyyət yerinə keyfiyyət əsas GÖTÜRÜLƏCƏK?

Texnologiya – kapitalist bazarın əsas dayaqlarından biridir. Yeni texnoloji ixtiralar vaxtaşırı bazara çıxarılır, böyük korporasiyaların maraqlarına xidmət edir və qısa zamanda sərvət toplanır. Lakin bunun əksinə bir yanaşma da var – anti-kapitalist istehsal. Bu anlayış texnologiyanın yalnız mənfəət üçün deyil, daha çox ictimai fayda, paylaşım, bərabərlik və kollektiv maraqlar əsasında qurulmasını nəzərdə tutur.
Yəni, “Anti-kapitalist istehsal” anlayışı konkret bir texniki termin deyil, daha çox ictimai-siyasi müzakirələrdə işlədilən, sosializmi xatırladan bir yanaşmadır. Bu ifadə texnologiyanın yalnız kapitalizmin maraqlarına xidmət etməməsi, əksinə, ictimai rifaha, bərabərliyə, resursların paylaşılmasına dəstək olmasını nəzərdə tutur.
Anti-kapitalist texnologiya, məsələn, satışı çoxaltmaq üçün keyfiyyəti azaltmaq yerinə, uzunömürlü, istifadəyə dayanıqlı, təkrar təmirə yatımlı məhsulları əhatə edir. Bunun üçün anti-kapitalistlər maraqlı və faydalı təkliflər irəli sürürlər.
Bütün cihazı yeniləmək yerinə xarab olan kiçik detalı dəyişməklə məhsulu təkrar istifadəyə yararlı etmək; “Uber” və ya “Bolt” kimi korporativ platformalar əvəzinə, sürücülərin öz aralarında təsis etdiyi və qazancın ortaq bölündüyü tətbiqlər; Birgə istifadəyə əsaslanan, reklam və satış məqsədindən uzaq platformalar və s.
Bəs kapitalistlərə bu sərf edirmi?
Nəticədə 30-40 illik ömrü olan məhsul müasir ticari sistemə əhəmiyyətli zərbə vura bilər.
Mövzu ilə bağlı iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli Bizim.Media-ya bildirdi ki, o vaxtlar təkcə Sovetlər Birliyində deyil, bütün dünya istehsalında belə idi, yəni keyfiyyətə üstünlük verilirdi:
“Amma o zaman da təmirə tez-tez ehtiyacı yaranan avadanlıq olurdu. İndi də Avropa və Amerikada müzakirələr başqa istiqamətdə gedir – daha az alətdən istifadə edilməsi kimi. Məsələn bütün telefonlar üçün eyni şarj alətinin olması. 
Bu həm də ciddi qənaət deməkdir: mobil telefonlar, planşetlər, kompüterlər eyni alətlə şarj olunur. Bu isə istehlakı azaldır”.  
Ekspert vurğuladı ki, məsələ kapitalizm və sosializm yarışında deyil, ümumi etibarlı yanaşmadadır. İstehlakçı məmnuniyyətini əsas götürən şirkətlər məhsullarına zəmanət verirlər. Bu gün də brendinə sayğı ilə yanaşan iri şirkətlər kəmiyyəti deyil, keyfiyyəti üstün tuturlar.
Şəfiqə Şəfa, Bizim.Media