“Avropa rus dronları ilə üz üzə: təhlükənin miqyası böyüyür“ “The Telegraph“

"Rusiyanın ucuz dronları Avropanı yeni hava müharibəsinə məcbur edir..."

Rusiyanın pilotsuz uçuş aparatları Avropa səmasına nüfuz edir, NATO ölkələri "hava müharibəsinə" hazırlaşarkən, qitə ucuz dronlara qarşı effektiv müdafiə yolları axtarır...

Qərb nəhayət dron təhlükəsini ciddi qəbul etməyə başlayıb. Əgər Avropa ölkələri istehsalı və koordinasiyanı sürətləndirməsə, yaxın gələcəkdə kütləvi hücumlarla üzləşmək ehtimalı kəskin şəkildə artacaq.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Telegraph" nəşri yazıb.

Təhlükə artıq qapıdadır

Sentyabrın 9-da gecə saatlarında təxminən 20 dron Belarus üzərindən Polşanın hava məkanına daxil olub. Bu hadisə NATO ilə qarşıdurma ehtimalını artırıb və Avropada başlayan təhlükəli proseslərin yalnız başlanğıcı olub.

Rusiyanın "Geran" dronları və Avropa səması

Sərhədi keçənlərin əksəriyyəti İran istehsalı olan ucuz "Shahed" bazasında yaradılmış "Geran” tipli kamikadze dronlar olub. Onlardan azı dördünü Polşa və müttəfiq ölkələrin qırıcıları vurub. Lakin sonrakı günlərdə Rumıniya, Almaniya, Belçika, Fransa, Norveç, İsveç, Finlandiya, Litva və Danimarkada da oxşar müşahidələr qeydə alınıb. Hətta Münhen hava limanı müvəqqəti bağlanıb, Danimarka hökuməti isə məsuliyyəti Moskvada görərək sərt cavab verməyə çağırıb. Fransanın Baltik dənizində saxladığı "Boraqay" gəmisi isə dronlarla bağlı araşdırmaların mərkəzinə düşüb.

Ucuz dronlara bahalı cavab

Rusiyanın "Geran" dronları böyük seriyalarla istehsal olunur. Alabuqada yerləşən zavodda işlər gecə-gündüz davam edir. Bu ucuz silahlar bahalı zenit raketlərini məhv edərək Avropa üçün iqtisadi dilemmaya çevrilib: bir neçə yüz dollarlıq dronu milyonlarla avroluq raketlə vurmaq mümkünsüz strategiyadır. Ona görə də Avropa dövlətləri daha səmərəli həllər axtarır: lazer texnologiyaları, radioelektron mübarizə, xüsusi dron-ələkeçiricilər və ucuz müdafiə vasitələri gündəmdədir.

Startaplar və müdafiə sənayesinin yarışı

"Helsing", "Kraken", "Cambridge Aerospace" kimi startaplar artıq ucuz ələkeçirici dronlar, patrul katerləri və yeni nəsil müdafiə sistemləri təklif edir. Müdafiə texnologiyalarına qoyulan investisiyalar 2025-ci ildə rekord həddə çatıb. Lakin böyük problem var, bu da sürətli innovasiya ilə dövlətlərin bürokratik satınalma mexanizmləri arasında uçurumdur. Ekspertlər xəbərdarlıq edir: "Hökumətlər illərlə yox, aylarla işləməyi öyrənməlidir". Ukrayna üçün avadanlıq tədarükündə çevik "Taskforce Kindred" mexanizmi buna nümunə göstərilir.

Ukrayna müharibəsinin dərsi

Ukrayna cəbhəsi göstərir ki, dron müharibənin qaydalarını dəyişib. Hər iki tərəf yüz minlərlə PUA istehsal edib, bəzi məlumatlara görə Rusiya bir neçə il ərzində milyonlarla dron hazırlayıb. Ucuz "dalğa hücumları" hava hücumundan müdafiə sistemlərini tükəndirir, lakin ən dağıdıcı zərbələr hələ də ballistik və qanadlı raketlərdən gəlir. Bu isə Avropa üçün yeni strategiya zərurətini ortaya qoyur: müdafiə sistemlərini yalnız "böyük silahlara" qarşı deyil, həm də ucuz, çoxsaylı dronlara qarşı hazırlamaq lazımdır.

Kimin sürəti həlledici olacaq?

Avropada siyasi müzakirələr artıq açıqdır: sosial proqramların hesabına müdafiə xərcləri artırılacaqmı? İstehsal gücü kifayət edəcəkmi? Qitə birgə müdafiə siyasəti qura biləcəkmi? Cavab hələ də qeyri-müəyyəndir. Ancaq bir həqiqət var: gələcəyi ya sürətli reaksiya verən dövlətlər, ya da kütləvi ucuz dronlardan istifadə edən tərəf müəyyən edəcək.