“Bizdən işıqlı, simvolik bir bina istədi” Mərkəzi Bankın yeni binasının memarı: “Bakı fantastik şəhərdir”

Wolf D. Prix – Avstriyalı məşhur memar. Dekonstruktivizm memarlıq üslubunun yaradıcılarından biri kimi beynəlxalq reputasiyaya malik olan Coop Himmelb(l) şirkətinin həmtəsisçisi, CEO və Dizayn Direktorudur.

 1942-ci ildə Avstriyanın paytaxtı Vyanada anadan olub və Vyana Texnologiya Universitetində, Londonda Memarlıq Assosiasiyasında (AA), həmçinin Los-Ancelesdəki Cənubi Kaliforniya Memarlıq İnstitutunda (SCI-Arc) memarlıq təhsili alıb. Wolf D. Prix Cənubi Kaliforniya Memarlıq İnstitutunda (SCI-Arc), Harvard Dizayn Məktəbi, Kolumbiya Universiteti, UCLA Kaliforniya Universiteti və Yale Memarlıq Məktəbində dərs deyib. 2003-2012-ci illərdə Vyana Tətbiqi İncəsənət Universitetində prorektor və Memarlıq İnstitutunun rəhbəri olub. O, dekonstruktivist memarlıq hərəkatının yaradıcılarından biridir. Bu illər ərzində Wolf D. Prix/Coop Himmelb(l)au çoxsaylı beynəlxalq memarlıq mükafatlarına layiq görülüb. Qeyd edək ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankının yeni inzibati binasının layihələşdirilməsini “Coop Himmelb(l)au” Avstriya şirkəti həyata keçirir. Bu şirkət Avropa Mərkəzi Bankının yeni inzibati binasının da (Almaniyada) layihəsini gerçəkləşdirib.

Gununsesi.info xəbər verir ki, HafizTimes.com-un budəfəki müsahibi avstriyalı məşhur memar Wolf D. Prixdir.

(Azərbaycan Mərkəzi Bankı)

– Müsahibə üçün sizə Azərbaycandan yazdığımızı biləndə ilk nə fikirləşdiniz?

– Artıq vaxtı idi!

– Niyə memar olmağa qərar verdiniz?

– Mən bu peşə ilə böyümüşəm. Atam da memar idi. Ancaq memar olmaq üçün son qərarı yalnız 1964-cü ildə verdim. Vyana Texnologiya Universitetində oxuduğum zaman Lion yaxınlığındakı Le Korbusierin La Tourette monastırını ziyarət etdim. Öz-özümə düşündüm: “Əgər buna memarlıq deyirlərsə, işığı içəriyə yönləndirən borusu olan bu kilsə, deməli, mən də memar olmaq istəyirəm”.

(Avropa Mərkəzi Bankı, Frankfurt)

– Memarlıq sizin üçün nə deməkdir?

– Memarlığın mahiyyəti cazibə qüvvəsinə meydan oxumaqdır. Mənim binam şəhər məkanında bulud kimi fəaliyyət göstərməlidir: dəyişkən olmalıdır; həm içində yaşayanları, həm də ətraf mühiti dəyişməlidir.

– Nəyi ən böyük uğurunuz hesab edirsiniz?

– Biz dekonstruktivizm kimi tanınan bir memarlıq üslubunu birgə icad etmişik. Ulduzlardan fərqli olaraq, ixtiraçılar davamlı uğur qazananlardır.

– Həqiqətən də fəxr etdiyiniz layihə hansıdır?

– Həmişə sonuncunu seçirəm.

(Azərbaycan Mərkəzi Bankı)

– Azərbaycan Mərkəzi Bankının yeni binası ilə bağlı fikirlərinizi bilmək istərdik. Bu təklifi necə qəbul etdiniz?

– Memarlığımızın mürəkkəbliyini yaşadığımız cəmiyyətin əksi kimi görə bilərsiniz. Müəyyən edilən, oxunan və təsvir edilə bilən binalar yaratmaq bizim konsepsiyamızın bir hissəsidir. Müştərimiz bizdən keçmiş mərkəzi binanın hermetik möhürlənmiş (hava keçirməyən) konstruksiyasını əvəz etmək üçün açıq və işıqlı simvolik bir bina istədi. Biz 2008-ci ildə Azərbaycan Mərkəzi Bankı üçün keçirilən memarlıq müsabiqəsinin qalibi olduq. Dizaynımız iqtisadi cəhətdən yüksək bina tipologiyanı başlanğıc nöqtəsi kimi götürür. Şərq-qərb yönümlü plitə və onun çoxbucaqlı həndəsəsi daha sonra heykəltəraşlıqla bükülmüş bir həcmə doğru yüksəlir. Həmin vaxt Avropa Mərkəzi Bankı (AMB) tikilməkdə idi və bu, layihə üçün vacib idi.

(Azərbaycan Mərkəzi Bankı)

– Tikinti nə vaxt başa çatacaq?

– Tikintinin başa çatması 2025-ci ilin əvvəlinə planlaşdırılır.

– Yaxın 10 ildə memarlığın inkişafını necə görürsünüz?

– Memarlıq mədəniyyətimizin üçölçülü ifadəsidir. Bu, insanların cəmiyyətlə identikliyini gücləndirir, nəticədə müəyyən həyat keyfiyyətini artırır. Memarlar anonim qalmayan izlər buraxmalıdırlar. Mən xalqın vizual və emosional olaraq mənimsəndiyi, yuxarıdan diktə olunmayan işarələr yaratmaq istəyirəm.

– Dünyada süni intellektin (AI) inkişafı memarlığa necə təsir edəcək?

– Bu suala öz baxışımızdan cavab vermək istəyirəm. Biz süni intellektlə işləyirik, lakin buna “memarlıq zəkası” deyirik. Bütün layihələrimiz Deep Himmelblau adlı daxili tədqiqat layihəmizdə saxlanılır. Biz öz generativ süni intellekt modelini inkişaf etdirən ilk memarlıq ofisi kimi bu yola liderlik edirik. Düşünürəm ki, AI-nin memarlıq praktikasında istifadəsi onun ümumi inkişafının ilkin mərhələsindədir. İnanırıq ki, veriləcək kritik sual budur: “Aİ olmadan nə edə bilmərik?

– Gənclərə uğur qazanmaq üçün nə tövsiyə edirsiniz?

– Gənc memarlar müqavimət göstərməyi öyrənməlidirlər. Memarlığın kommersiyalaşdırılmasına və rasionallaşdırılmasına qarşı müqavimət, çünki bir şeyi dəyişdirmək istəyiriksə, əsas ideyalara qarşı müqavimət göstərməliyik. Bu, təkcə “geştalt” (görünən xarici görünüş) deyil və bu, bir forma deyil. Eyni zamanda gənc memarlar müştəridən aldıqları proqramı yenidən düşünməlidirlər. Əgər bu, uyğun gəlmirsə, bizim kimi müqavimət göstərib komissiyanı geri qaytarmalıdırlar.

– Bakı necə şəhərdir? Bakıda, Azərbaycanda nəyi dəyişmək istərdiniz?

– Bakı fantastik şəhərdir və gələcəyə dair bir şəhər planlaması olsa, daha da yaxşı olardı.