Kreml Ağ Evdən cavab gözləyir: Kiyevlə Brüssel çətin seçim qarşısında

Rusiya ilə ABŞ arasında aparılan son danışıqlar beynəlxalq gündəmin əsas mövzusuna çevrilib. Moskva danışıqlarda müəyyən irəliləyiş əldə olunduğunu bildirsə də, Vaşinqtondan Kremldəki danışıqların yekunu ilə bağlı cavab gözləyir. ABŞ administrasiyası isə paralel olaraq Kiyevlə də intensiv təmaslarını davam etdirir. Ağ Evin nümayəndəsi Vents bəyan edib ki, “finiş xəttinə çatmaq üçün hələ görüləsi işlər var, lakin yaxın müddətdə müsbət nəticələr mümkündür”.

Moskvanın gözləntisi: ABŞ cavabı və mümkün Putin-Tramp görüşü

Rusiya Federasiyası prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakov danışıqlarda “real irəliləyişin” olduğunu vurğulayaraq bildirib ki, tezliklə Putin və Tramp arasında görüş istisna edilmir. Uşakovun sözlərinə görə, Moskva prosesin yekunu ilə bağlı Vaşinqtondan konkret cavab gözləyir. Bu məsələ Kreml üçün həlledici xarakter daşıyır, çünki sülh sazişinin gələcək konturları məhz ABŞ-ın mövqeyindən asılı olacaq.

Kiyevin dilemması: “Tramp bizi yarı yolda qoya bilər”

ABŞ-Rusiya danışıqlarının intensivləşməsi Kiyevdə ciddi narahatlıq yaradıb. Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Avropa liderlərinə müraciət edərək xəbərdarlıq edib: “Tramp bizə xəyanət edə bilər”.

Zelenskinin narahatlığı ondan qaynaqlanır ki, ABŞ-Rusiya razılaşması Kiyevin mövqelərini zəiflədə və Ukraynanı Vaşinqtonun geosiyasi razılaşmalarında dəyişən alətə çevirə bilər.

Aİ-nin mövqeyi: “Zəmanət olmadan sülhə getmə”

Avropa İttifaqı liderləri də Kiyevə eyni məzmunlu mesaj göndəriblər: “ABŞ-dan etibarlı təhlükəsizlik zəmanəti almadan sülhə getmə”.

Aİ-nin bu sərt mövqeyinin arxasında Ukraynadan daha çox Avropanın öz təhlükəsizliyi dayanır. Brüssel yaxşı anlayır ki, Ukrayna müharibəsinin nəticəsi Avropanın gələcək təhlükəsizlik arxitekturasını müəyyən edəcək.

- Moskva ilə Vaşinqton arasında əldə ediləcək istənilən razılaşma Avropanın maraqlarını nəzərə almaya bilər.
- ABŞ-ın birtərəfli şəkildə sülh planı formalaşdırması Aİ-nin strateji rolunu zəiflədə bilər.

Bu səbəbdən Aİ, Vaşinqtonun Kiyevi küncə sıxışdıraraq məcburi razılaşmaya vadar etməsinin qarşısını almağa çalışır.

Tramp administrasiyasının çətin seçimi

Məhz buna görə də ABŞ sülh planının qəbulunda həm Kiyevin, həm də Avropanın ciddi müqaviməti ilə üzləşib. Tramp administrasiyası çalışır ki, Ukraynanın minimal təhlükəsizlik tələbləri, Aİ-nin strateji maraqları, Moskvanın gözləntiləri sülh planında öz əksini tapsın. Lakin bu maraqların toqquşması ABŞ-Rusiya danışıqlarında əsas fikir ayrılığına çevrilib.

Yeni Avropa təhlükəsizlik sistemi formalaşır

Bütün bu proseslər bir daha göstərir ki, Ukrayna müharibəsinin yekunu yalnız regional deyil, həm də qlobal siyasi arxitekturanı dəyişəcək və Avropada yeni siyasi, iqtisadi, təhlükəsizlik formatı tamamilə yenidən qurulacaq. Bu sistemin necə olacağı hələlik məlum deyil, lakin dəyişikliklərin qaçılmazlığı şübhə doğurmur və labüddür. Onu da qeyd edək ki, bunun konturları ətrafında NATO xarici işlər nazirlərinin son toplantısında da fikir mübadiləsi aparılıb.

ABŞ-Rusiya danışıqları yalnız iki dövlət arasında əldə ediləcək razılaşma deyil. Bu proses Ukraynanın taleyi ilə yanaşı, Aİ-nin gələcək təhlükəsizlik modelini və Avropanın strateji arxitekturasını müəyyən edəcək.

Kiyevin qorxuları, Avropanın tələbləri və Moskvanın gözləntiləri fonunda Vaşinqtonun rolu daha da həlledici xarakter alır. Qarşıdakı həftələr sülh prosesinin istiqamətini müəyyən edəcək əsas mərhələ ola bilər.

Mürtəza