Qeyri neft sektorunda hansı sahələr perspektivlidir?

Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı son illərdə dövlət siyasətinin əsas prioritetlərindən biridir. Çünki ölkə iqtisadiyyatı uzun müddət neftdən asılı olub və bu asılılıq həm maliyyə sabitliyinə, həm də dayanıqlı iqtisadi artıma risklər yaradırdı. İndi isə neft hasilatı, ixracatı və ondan gələn gəlirlər azalmaqdadır. Bəs Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı hansı səviyyədədir?

Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri, kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Akif Nəsirli Metbuat.az-a açıqlamasında bildirib ki, qeyri-neft ÜDM-i artıq ümumi daxili məhsulun təxminən 55-60%-ni təşkil edir. Bu, müsbət meyildir, amma ixrac strukturunda hələ də neft-qaz üstünlük təşkil edir (ümumi ixracın 85-90%-i).

Ekspertin sözlərinə görə, son illər kənd təsərrüfatının bəzi sahələrində məhsuldarlığın artımı, texnologiyaların tətbiqi, subsidiyaların genişləndirilməsi müşahidə olunur:

“Qeyri-neft sənayesində kimya, metallurgiya, tikinti materialları, yüngül sənaye sahələrində az da olsa inkişaf var. Pandemiyadan sonra turizm sahəsində artım müşahidə olunur, amma tam potensial hələ istifadə olunmayıb. İnformasiya texnologiyalarınin inkişafı dinamikdir, lakin regional miqyasda rəqabətə tam hazır deyil. Qeyri-neft ixracı artsa da, hələ ki, həcmi məhduddur və əsasən kənd təsərrüfatı məhsulları üzərində qurulub. İnnovasiya və texnologiya sahəsində boşluq var, bu sahədə yüksək əlavə dəyər yaradan məhsulların payı azdır. Biznes mühiti baxımından son illər islahatlar aparılsa da, KOB-ların maliyyəyə çıxış imkanları hələ məhduddur”.

A.Nəsirli qeyd edib ki, əmək bazarında rəqabətədavamlı kadrların yetişməsi hələ kifayət qədər deyil. İşgücü bacarığı olan kadr bankı mövcud deyil, amma işsizlər kifayət qədərdir. Ona görə də bu istiqamətdə bəzi vacib addımlar atılmalıdır:

“İxrac diversifikasiya edilməli,kənd təsərrüfatı və xammal məhsullarından çox, emal olunmuş, brendli və yüksək əlavə dəyərli məhsulların ixracına dəstək verilməlidir. İnnovasiya və texnologiya transferi sürətlənməli, startap ekosistemi gücləndirilməli, texnoparklar və R&D (tədqiqat və inkişaf) mərkəzləri genişləndirilməlidir. KOB-ların dəstəklənməsi güclənməlidir. Güzəştli kreditlər, vergi təşviqləri, ixrac missiyalarına çıxış imkanları artırılmalıdır. Rəqəmsal iqtisadiyyat – elektron ticarət, İT xidmətləri, süni intellekt, “ağıllı kənd” layihələri kimi sahələr sürətləndirilməlidir. Regional inkişaf etdirilməli, iqtisadiyyatın mərkəzləşməsinin qarşısını almaq üçün bölgələrdə sənaye parkları, logistika mərkəzləri genişləndirilməlidir. İnsan kapitalına sərmayə qoyulmalıdır, təhsil sisteminin bazara uyğunlaşdırılması, peşə təhsili və yeni texnologiyalara uyğun ixtisasların yaradılması vacibdir”.

İqtisadçı əlavə edib ki, Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində əhəmiyyətli işlər görülüb, lakin hələ də əsas çağırış ixracın şaxələndirilməsi və yüksək əlavə dəyərli istehsalın artırılmasıdır.

Sevinc İbrahimzadə / Metbuat.az