Uşaqları faciəyə sürükləyən OYUNLAR Övladlarımızı necə QORUYAQ?

Texnologiyanın sürətli inkişafı həyatımızın bir çox sahələrində yardımçı olsa da, bəzi məsələlərdə bizi çarəsiz, ciddi fəsadlarla üz-üzə qoyur. Xüsusilə virtual dünyanın uşaqların və yeniyetmələrin həyatına müdaxiləsi zaman-zaman ağır nəticələrə gətirib çıxarır. Bir müddət öncə gündəmə gəlib çoxsaylı uşağı öz qurbanına çevirən “Mavi balina” kimi...
İllər əvvəl qurbanlarını təhdidlə ölümə sürüklüyən bu virtual bəla deyəsən, başqa formada yenidən evlərimizə, uşaqlarımızın həyatına sızmaqdadır. Belə ki, son günlərdə yayılan bir neçə fakt bunu deməyə əsas verir.
Öncə 16 yaşlı Ələkbər intihar elədi. Yaxınları onun ölümündən əvvəl oynadığı oyunda anası ilə təhdid edildiyini bildirdi.
Daha sonra sosial şəbəkə istifadəçilərindən biri 210 nömrəli məktəbdə oxuyan övladına üzərində bir oyunun loqosu əks olunan və mobil nömrə yazılan kağızların verilməsi haqda paylaşım elədi.
Doğrudur, məsələ ilə bağlı araşdırma aparan Daxili işlər Nazirliyinin rəisi polis polkovnik-leytenantı Elşad Hacıyev açıqlama verib bunun kriminal təhlükəsi olmadığını bildirdi: "İki azyaşlı tərəfindən onlayn oyuna çoxsaylı oyunçu təşviq etmək üçün vərəqələr 25 məktəbliyə verilib. Polis əməkdaşları tərəfindən bütün xüsuslar tam və hərtərəfli araşdırılıb və yoxlanılıb. İş üzrə əməldə ictimai təhlükəli hal aşkar olunmayıb, kriminal tərkib yoxdur".
Amma eyni zamanda bu təhlükənin hər zaman gözlənilən olduğunu, evimizdə onları yanlış əmələ, faciəyə yönəldə biləcək “düşmən”in həmişə tətikdə olduğunu xatırladıb:
“Valideynlər bilməlidirlər ki, internet təkcə faydalı informasiya aləti deyil, həm də kibertəhlükə, risk və təhdidlərin mövcud olduğu qlobal məkandır. İnternet resurslarında istənilən yalanın həqiqət formasında təbliğatı azyaşlıları naməlum şifrəli, təhlükəli "əmr"lərin icraçısına çevirməsi ehtimalı var. Heç bir valideyn düşünməsin ki, "mənim övladım bunu etməz". Uşaqlara nəzarət dövrün əsas qaydası yox, tələbidir. Bu, təkcə məktəbin, müəllimin işi yox, cəmiyyətin hər bir üzvünün qayğısı və məsuliyyəti olmalıdır".
Bu mənada valideyn hər zaman ayıq-sayıq, övladına münasibətdə hədsiz diqqətli olmağa çalışmalıdır.
Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan psixoloq Tariyel Faziloğlu bu qənaətdədir:
“Bizə hər gün virtual oyunlara aludə olan neçə-neçə uşaq və yeniyetmələrlə bağlı müraciətlər olur. Ümumiyyətlə, uşaqların belə oyunlara aludəçiıliyinin artmasına əsas səbəb onların texnika ilə gərəkəndən yaxın təmasda olmasıdır. İndi hər kəsin əlində smartfon və internetə çıxış imkanı var. Bunları birdəfəlik həyatımızdan çıxarmaq, demək olar ki, mümkün deyil. Ona görə də valideynlər övladları ilə daha çox zaman keçirməyə çalışmalıdırlar”.
Psixoloq qeyd edir ki, əsasən problemli ailələrin uşaqları virtual oyunların əsirinə çevrilirlər:
“Müşahidələrimiz onu göstərir ki, adətən virtual oyunlara aludə olanlar münaqişəli ailələrin uşaqlarıdır. Problemli ailələrdə özünü tənha hiss edən, səsi eşidilməyən, görünməyən, dinlənilməyən, basqı altında olan uşaqlarda daha çox belə asılılıqlar yaranır. Ona görə də valideynlər övladlarına  diqqət, sevgi əskikliyini ortadan qaldırsalar, onlara sevgi, qayğı göstərsələr, bir də ailədaxili mübahisə və münaqişələrdən uzaq tutsalar, üzücü nəticələr olmaz. Zənnimcə, məsələyə bu aspekdən yanaşsaq, uşaqlarımızı daha çox qoruya bilərik”.
Psixoloq onu da qeyd edir ki, əgər valideynlər övladının hansısa oyun oynayarkən davranışında ifrat emosianal reaksiya görərsə, mütləq, yubatmadan psixoloqa müraciət etməlidir.
Qeyd edək ki, sözügedən məsələ ilə bağlı Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi də öz tövsiyəsini verib: 
“Müasir dövrdə həyatın bütün sahələrində olduğu kimi, təhsili də çağdaş texnologiyaların, xüsusi ilə internetin təsir dairəsinin xaricində təsəvvür etmək mümkün deyil.
Artıq orta məktəblərdə ən aşağı siniflərdən etibarən tədris prosesində internetin imkanlarından istifadə olunur:
“Lakin bu zaman da, ümumi təhsil müəssisələrinin internetə çıxışını təmin edən müvafiq provayderlər tərəfindən xüsusi onlayn süzgəcləmə sistemi tətbiq edilir ki, bu da internet istifadəçilərinin uyğun hesab olunmayan sayt və məlumatlara əlçatanlılığının qarşısını alır.
Qeyd edirik ki, ümumi təhsil müəssisələrində Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi tərəfindən digər aidiyyəti qurumlarla birlikdə məktəblilər və onların valideynləri ilə tədbirlər planına uyğun olaraq maarifləndirici görüşlər həyata keçirilir. Görüşlər zamanı kibertəhlükələrdən qorunma yolları və bunun riskləri barədə ətraflı məlumat verilir. Valideynlərə məktəbdənkənar saatlarda övladlarının telefondan istifadəsinə nəzarət etmələri tövsiyə edilir”.
Rəna Cumaqızı, Bizim.Media