Icma.az
close
up
RU
Xəzər sularında “sakit savaş”: Rusiya və İranın birgə təlimi Bakıya mesajdır

Xəzər sularında “sakit savaş”: Rusiya və İranın birgə təlimi Bakıya mesajdır

Icma.az, Sherg.az saytına istinadən bildirir.

“Kreml göstərmək istəyir ki, Xəzər dənizi onun nəzarət zonasıdır və burada təhlükəsizlik arxitekturasını yenidən formalaşdırmaq gücündədir”



İyulun 21-dən etibarən İranla Rusiya arasında Xəzər dənizində birgə dəniz xilasetmə təlimləri (CASAREX 2025) keçiriləcək. “Təhlükəsiz və etibarlı Xəzər dənizi üçün birlikdə” şüarı altında baş tutacaq təlimdə ordu və SEPAH-ın Hərbi Dəniz Qüvvələrinin, İranın Polis Komandanlığının, Rusiya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin və Xəzər dənizi ölkələrindən olan müşahidəçilərin iştirakı nəzərdə tutulub. Təlimin məqsədinin dəniz təhlükəsizliyini təşviq etmək, o cümlədən Xəzər dənizi ilə həmsərhəd ölkələrin hərbi-dəniz qüvvələri arasında qarşılıqlı əlaqələrini artırmaq olduğu deyilir.


Politoloq Turan Rzayev Sherg.az-a deyib ki, adı “xilasetmə” olsa da, CASAREX 2025 təlimləri hazırkı mərhələdə heç də sadə bir məsələ deyil. Ekspert vurğulayıb ki, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin gərginləşdiyi, iki ölkə arasında güvənin ciddi şəkildə aşındığı bir dövrdə aydın məsələdir ki, bu, Kremlin Bakıya simvolik mesajıdır:

 "Məsələn, təlimlərdə "Xəzər dənizi ölkələrindən olan müşahidəçilərin iştirakı nəzərdə tutulub" deyərək Moskva diplomatik tərzdə “açıq qapı” mesajı verir. Yəni Bakı istəsə, təlimlərə qatıla bilər. Lakin digər tərəfdən bu ifadə qeyri-müəyyəndir və belə açıqlamalar həm hərbi təzyiq effekti yaradır, həm də iştirak etməyənləri təcrid olunmuş göstərmək məqsədi daşıyır. Rusiya ilə İranın Xəzər dənizində hərbi-təlim əməkdaşlığını gücləndirməsi, xüsusilə də Azərbaycanın bu prosesdə yalnız müşahidəçi statusunda yer alması, Moskva və Tehranın Bakıya dolayı şəkildə “siyasi xəbərdarlığı” kimi də oxuna bilər. İran detalı burada daha çox diqqət çəkir. Prezident İlham Əliyev III Şuşa Qlobal Media Forumu çərçivəsində İranın “Mehr” agentliyinə müsahibəsində deyib ki, Tehranla Bakı arasında münasibətlər çox yaxşı səviyyədədir, İranla münasibətlərimiz əladır və bu əlaqələr davam edəcək". İranla Azərbaycan arasında həqiqətən də son zamanlar normallaşma müşahidə edilir. Xüsusilə bu məsələdə Prezident Məsud Pezeşkianın həvəsli olması diqqət çəkir. Amma hər zaman dediyim kimi, İranda güc mərkəzi bir deyil. Ona görə daxili və xarici siyasət elə də sadə şərhlərlə izah edilə bilməz. Lakin məhz bu kontekstdə İranla birgə keçirilən CASAREX 2025 təlimi bir növ Moskvanın Bakıya cavabı kimi şərh edilə bilər".


Analitikə görə, Kreml göstərmək istəyir ki, Xəzər dənizi onun nəzarət zonasıdır və burada təhlükəsizlik arxitekturasını yenidən formalaşdırmaq gücündədir:

 "İran isə həm Zəngəzur dəhlizi məsələsində, həm də Azərbaycanın İsraillə münasibətlərinə görə Rusiyanın təsirinə tez düşə bilir. Moskva həm də demək istəyir ki, bu təlim sadəcə texniki əməkdaşlıq deyil, bölgənin iki narazı aktorunun Bakıya yönəlik dolayı koordinasiyasıdır. Son aylarda Rusiya rəsmilərinin, media və hərbi dairələrinin Azərbaycanla bağlı ritorikasında qabarıq şəkildə sərtləşmə müşahidə olunur. İstər Qərbə inteqrasiya cəhdləri, istərsə də Ukrayna məsələsində Bakının prinsipial və açıq mövqeyi Kremlin narazılığını artırıb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin yenə III Şuşa Qlobal Media Forumunun iştirakçıları ilə görüşündə ukraynalı jurnalist Dmitri Qordonun sualını cavablandırarkən “Ukrayna xalqına məsləhətim budur ki, heç vaxt işğalla barışmayın” deməsi Rusiyanın siyasətinə birbaşa zərbə kimi qəbul olundu. Moskva üçün bu, Azərbaycan tərəfindən Ukraynaya mənəvi və siyasi dəstəyin açıq şəkildə nümayişidir. Əslində, məsələ müəyyən mənada belədir. Rusiya ilə müharibə vəziyyətində olan bir dövlətə bu şəkildə açıq çağırış etmək, Bakının daha əvvəl ehtiyatla saxladığı balansın dəyişdiyini göstərir. Şübhəsiz, hazırda CASAREX 2025 təlimi Azərbaycan və onun müttəfiqləri tərəfindən diqqətlə izlənilir. Rəsmi Bakı belə addımlara qarşı çox vaxt səbirli və diplomatik ritorika ilə cavab verir. Amma bu, yaranan riskləri görmədiyi və ya buna qarşı cavab planlarının olmadığı mənasına gəlmir. Əksinə, Azərbaycan Xəzər dənizində sabitliyin zərər görməsini istəmir, lakin balansın pozulmasına da razı ola bilməz".


T.Rzayev vurğulayıb ki, Rusiya Azərbaycanın tək qalması təsəvvürünü yaratmağa çalışır: 

"Təlimdə Qazaxıstanla Türkmənistanın iştirak forması və səviyyəsi də buna işarədir. Yəni Moskva göstərmək istəyir ki, Xəzərdə “birlik” var və orada Azərbaycan marjinal görünür. Bakı buna cavab olaraq Türkiyə ilə strateji koordinasiyanı artıra bilər. Çünki Ankara üçün də Xəzərin sabitliyi önəmlidir. Türk Dövlətləri Təşkilatının genişlənməsi və Orta Dəhliz layihələrinin uğuru məhz bu bölgədəki sabitliyə bağlıdır. Türkiyə həm NATO üzvü, həm də Türk dünyasının aparıcı gücü kimi Rusiya-İran tandeminin bu cür təlimlərinə laqeyd qala bilməz.

Ankaranın cavabı birbaşa hərbi ola bilməz, amma Xəzər dənizində Bakı ilə ikitərəfli hərbi-texniki əməkdaşlığı gücləndirə, ortaq manevrlər planlaya bilər. Daha dəqiq desək, Xəzər dənizində Azərbaycanın Türkiyə ilə birgə 2021-ci ilin sentyabrında keçirilən “Sarsılmaz qardaşlıq – 2021” təlimlərinə bənzər bir hərbi təlim keçirməsi mümkündür. Hətta vəziyyətdən asılı olaraq Türk F-16-ları da təlimlərdə iştirak edə bilər. Bu həm Tehrana, həm də Kremlə effektiv bir cavab olar. Həmçinin Azərbaycan uzun müddət Xəzər dənizini qeyri-NATO, qeyri-baza bölgəsi kimi qorumağa çalışıb. Lakin Rusiya və İranın bu formatda təlim keçirməsinə cavab olaraq Bakı da bu və ya başqa formada gələcəkdə digər aktorların da hərbiləşmə niyyətlərini legitimləşdirə biləcəyi mesajını verməlidir. Bu istiqamətdə ABŞ, Çin və NATO rəsmiləri ilə fərqli formatlarda görüşlər keçirilə bilər. CASAREX 2025 təlimləri, Kremlin Bakı ilə bağlı artan narazılığının bölgədə fiziki gücə çevrilmə ehtimalının ilk zəif siqnalıdır. Lakin bu da Bakının gözünü qorxutmaq üçün kifayət deyil. Azərbaycan daha çevik, ağıllı və möhkəm ittifaqlarla mövqeyini möhkəmləndirib. Bu mənada Prezident Əliyevin “heç vaxt işğalla barışmayın” çağırışı təkcə Ukraynaya yox, əslində, Rusiya təsirində olan, ondan çəkinən ölkələrə bir xatırlatmadır". 

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:63
embedMənbə:https://sherg.az
archiveBu xəbər 22 İyul 2025 10:47 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Avropa ölkələrinin yeraltı anbarlarında qazın həcmi 71 mlrd. kubmetri ötüb

22 İyul 2025 14:02see200

Bu saatlarda gəzinti xərçəng riskini azaldır

23 İyul 2025 01:01see149

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see139

Qızmar Günəş altında: İşçilərdən şikayət var?

22 İyul 2025 20:37see136

İşə getməyə həvəsi olmayanları müalicə edəcəklər

22 İyul 2025 19:29see134

Günün qoroskopu: ruhunuz narahat ola bilər

23 İyul 2025 00:02see132

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see132

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see131

Rusiyalı məşhur reper psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirildi

22 İyul 2025 16:09see130

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see130

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see129

reklamlarla satdıqları ehtiyat hissələrinin saxtalığını ört basdır edir EKSPERT VİDEO

22 İyul 2025 19:00see128

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see128

İllər əvvəl Vağzalı ilə gəlin köçən azərbaycanlı məşhurlar FOTO

23 İyul 2025 00:16see126

General Motors un mənfəəti Trampın tariflərinə görə üç ayda 1 milyard dollardan çox azalıb

23 İyul 2025 03:40see125

Kürdəmirdə 8 nəfər qidadan zəhərlənib

23 İyul 2025 03:45see125

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see121

Şimali Makedoniyada meşə yanğınları baş verib

22 İyul 2025 20:27see121

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see121

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see115
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri