Icma.az
close
up
RU
Zəngəzur dəhlizi: Cənubi Qafqazı qlobal nəqliyyat marşrutlarının qovşağına çevirəcək yol

Zəngəzur dəhlizi: Cənubi Qafqazı qlobal nəqliyyat marşrutlarının qovşağına çevirəcək yol

Icma.az bildirir, Baku.ws saytına əsaslanaraq.

Tarix boyu yollar xalqların taleyini dəyişən strateji arteriyalar olub. İndiki dövrdə də, bir çox ölkələr beynəlxalq dəhlizlərin iştirakçısı olmaqla xalqlarının həyatına müsbət dəyişiklər gətirməyə çalışırlar.

Azərbaycan da bu istiqamətdə böyük inkişaf yolu keçib. Ölkəmiz bir çox dəhlizlərin iştirakçısı, eləcə də dəhlizlərin fəaliyyətinə güc qatan mühüm layihələrin təşəbbüskarı olub.

Hazırda Azərbaycan üçün Zəngəzur dəhlizi ("Tramp marşrutu") məhz belə bir layihədir. Uzun illər Naxçıvanı Azərbaycanın əsas hissəsi ilə birləşdirən bu dəhliz Ermənistanın işğalı nəticəsində fəaliyyətini dayandırmış, muxtar respublika təcrid vəziyyətinə düşmüşdü. 2020-ci ilin 10 noyabr Bəyanatı isə yeni səhifə açdı. Zəngəzur dəhlizinin bərpası gündəliyə qayıtdı və Azərbaycanın strateji inkişaf xəritəsinin mərkəzinə çevrildi. Lakin Ermənistan tərəfi ötən 5 il ərzində dəhlizin açılması ilə bağlı üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməyib. Bununla belə ötən ayın 8-də Vaşinqton şəhərində ABŞ-nin prezidenti Donald Trampın iştirakı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan tərəfindən imzalanan Birgə Bəyannamə Zəngəzur dəhlizinin həyata keçirilməsinə yeni nəfəs verdi.

Dəhlizin Azərbaycan hissəsində tikinti, bərpa işləri tam sürətlə davam edir

Dəhlizin dəmir yolu seqmenti olan Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttinin inşasına 2021-ci ildən başlanılıb. Yeri gəlmişkən, 110,4 kilometrlik (yan yollarla birlikdə 140,6 kilometr) Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xətti təkxətlidir və hələki elektrikləşdirilməyib. Marşrut boyunca Horadiz, Yuxarı Mərcanlı, Şükürbəyli, Soltanlı, Qumlaq, Həkəri, Mincivan, Bartaz və Ağbənd stansiyalarının inşası nəzərdə tutulur.

Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xətti coğrafi olaraq mürəkkəb ərazilərdən keçsə də, qısa zaman kəsiyində bu istiqamətdə layihələndirilmə işlərinin 84 %-i yerinə yetirilib, xəttin tikinti-quraşdırma işləri üzrə fiziki tərəqqi isə 67 %-ə çatıb. Ox üzrə uzunluğu 110,4 kilometr olan dəmir yolu xəttinin təhkim zolağı və xüsusi mühafizə zonası boyunca ümumilikdə eni 60 metr olan ərazilərin minadan təmizlənməsi işləri başa çatdırılıb, əlavə genişlənmələrin tələb olunduğu hissələrin isə minadan təmizləməsi işləri davam etdirilir. Eyni zamanda, dəmir yolu xəttinin 72-82 kilometr hissəsində yolun oxunun dəyişdirilməsi səbəbindən minatəmizləmə işləri təkrar olaraq yerinə yetirilib.

Bununla yanaşı Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttinin ox üzrə 75,6 kilometr, yan yollarla birlikdə isə 87 kilometr hissəsində rels-şpal çərçivələri qoyulub, 65,6 kilometr hissəsinə isə uzunölçülü relslərin quraşdırılması işləri tam şəkildə başa çatdırılıb. Hazırda xəttin 75-106 kilometr aralığında torpaq işləri və mühəndis qurğuların tikintisi işləri davam etdirilir.

Ümumiyyətlə, bu layihə üzrə tikinti-quraşdırma işləri üç mərhələdə həyata keçirilir. Birinci mərhələdə Horadiz, Yuxarı Mərcanlı və Şükürbəyli dəmir yolu stansiyalarını da əhatə edən xəttin 0-30 kilometr hissəsi üzrə fiziki tərəqqi 89 % təşkil edir. İkinci mərhələ üzrə isə Soltanlı, Qumlaq, Həkəri və Mincivan dəmir yolu stansiyalarını da əhatə edən xəttin 30-85 kilometr hissəsi üzrə fiziki tərəqqi 80 %-dir. Bu mərhələ çərçivəsində 1 ədəd tunelin, 1 ədəd qalereyanın və 2 ədəd suötürücü borunun tikinti-quraşdırma işləri davam etdirilir. Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttinin 3-cü mərhələsi Mincivan, Bartaz və Ağbənd dəmir yolu stansiyaları daxil olmaqla 85-110 kilometr hissəsi üzrə fiziki tərəqqi 41 % təşkil edir. Hazırda bu mərhələ çərçivəsində 1 ədəd körpünün, 3 ədəd tunelin və 1 ədəd suötürücü borunun tikinti-quraşdırma işləri davam etdirilir. Azərbaycanda ən uzun dəmir yolu tuneli də Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttində yerləşir. Onun uzunluğu 1071 metrdir

Bu məqamda qeyd edək ki, Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttində işlər başa çatdırıldıqdan sonra onun illik buraxılış qabiliyyəti 15 milyon ton olacaq. Bu dəmir yolu xəttində işlərin gələn il tamamlanması gözlənilir.

Yol infrastrukturuna yatırım gələcək dividendlərin təminatçısıdır

Zəngəzur dəhlizi çərçivəsində ölkədə dəmir yolu xətlərinin tikintisi ilə paralel olaraq avtomobil yolları da inşa olunur. Buna misal olaraq uzunluğu 149,902 kilometr olan Əhmədbəyli–Horadiz–Mincivan–Ağbənd avtomobil yolunu göstərmək olar. Bu layihə çərçivəsində anayolun uzunluğu 123,566 kilometr, qovşaq yollarının ümumi uzunluğu isə 26,336 kilometrdir. Yolun texniki dərəcəsi 1B olmaqla, hərəkət hissəsinin eni 14–21 metr, torpaq yatağının eni isə 21,5–29,5 metr arasında dəyişir. Yol boyu 4–6 hərəkət zolağı nəzərdə tutulur.

Bundan başqa, layihə üzrə 8 qovşaq inşa olunur. Qovşaq yollarının ümumi uzunluğu 26 kilometrdən artıqdır. Həmçinin layihədə ümumilikdə 260 ədəd dairəvi boru (16 723 m), 55 ədəd düzbucaqlı boru (3 526 m), 55 ədəd altkeçid (3 781 m), 28 ədəd körpü (2 090 m – 16-sı su ötürücü, 12-si yol ötürücü), 3 ədəd tunel (ümumi uzunluğu 12 032 m), 1 500 m istinad divarı (500 m dəmir-beton, 1 000 m daş) və 950 min kubmetr asfalt işləri nəzərdə tutulub. Torpaq işləri ümumilikdə 61 milyon 386 min 373 kubmetr təşkil edir.

Əhmədbəyli–Horadiz–Mincivan–Ağbənd avtomobil yolunun tikintisi çərçivəsində torpaq yatağı üzrə qazma işləri 35 milyon 142 min 180 kubmetr, dolğu işləri isə 25,175 milyon kubmetr yerinə yetirilib.

258 ədəd dairəvi boru, 47 ədəd düzbucaqlı boru, 55 altkecid tikilib. Körpülər üzrə 22 ədədinin tikintisi tamamlanıb, 6 körpüdə işlər davam etdirilir.

Hazırda layihə üzrə fiziki işlərin ümumi tərəqqisi 95 % təşkil edir.

Əhmədbəyli–Horadiz–Mincivan–Ağbənd avtomobil yolunun tikinti işlərinin 2026-cı ilin yazında tamamlanması planlaşdırılır.

Avropayla Asiya arasında marşrutlar qısalacaq, xərclər azalacaq

Dəhliz tam istifadəyə verildikdən sonra Azərbaycan tranzit ölkə kimi statusunu möhkəmləndirəcək. İllik 15 milyon ton yükdaşıma təkcə vergi və rüsum gəlirləri ilə məhdudlaşmır – logistika, xidmət, yanacaq və turizm sektorlarında yeni iş yerləri yaradacaq.

Naxçıvanın uzun illər davam edən iqtisadi təcridi aradan qalxacaq, Culfa və Sədərək bölgələri regional ticarətin mərkəzinə çevriləcək. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi zonaları isə beynəlxalq bazarlara qoşularaq iqtisadi dirçəliş yaşayacaq.

Bununla yanaşı, dəhliz Avropa və Asiya arasında daşınma marşrutlarını qısaldacaq, alternativ yollar yaradacaq. Bu, yükdaşıma xərclərinin azalmasına, səmərəliliyin isə artmasına şərait yaradacaq.

Zəngəzur dəhlizi qlobal güclərin gündəmindədir

Göründüyü kimi dəhlizin Azərbaycan hissəsində tikinti, quruculuq işləri yaxın dövrdə tamamlanacaq. Azərbaycanın təşəbbüsləri Türkiyə ilə paralel irəliləyir. Bu yaxınlarda İğdırda təməli qoyulan Qars–İğdır–Aralıq–Dilucu dəmir yolu Zəngəzur dəhlizinin açarı sayılır. 224 kilometrlik, iki xəttli və elektrikləşdirilmiş bu yol həm sərnişin, həm də yük daşımalarını əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu layihəni "Zəngəzur dəhlizinin onurğa sütunu" adlandıraraq onun strateji dəyərini vurğuladı.

Zəngəzur dəhlizinin önəmi artıq qlobal güclərin də gündəmindədir. ABŞ-nin dəstəyi ilə "Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu" (TRIPP) layihəsi təsdiq olunub və Ermənistanın da bu çərçivədə əməkdaşlıq etməsi nəzərdə tutulur.

Azərbaycan isə Çinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsünü dəstəkləməklə Zəngəzur dəhlizini Avrasiyanın ən mühüm strateji seqmentlərindən birinə çevirir. Bu, təkcə Şərq–Qərb deyil, həm də Şimal–Cənub xəttinin güclənməsi deməkdir. Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı beynəlxalq arenada maraq getdikcə artır.

Avropa İttifaqı dəhlizi Orta Dəhlizin vacib hissəsi kimi qəbul edir və Avropa ilə Asiya arasında ticarət həcminin artacağına diqqət çəkir. 2024-cü ildə Aİ–Çin ticarət dövriyyəsi 731 milyard avro təşkil edib və bu rəqəmin yüksələcəyi gözlənilir.

Türkiyə dəhlizi özünün Orta Asiyaya çıxışında əsas strateji xətt kimi görür. Hazırda Türkiyə ilə Mərkəzi Asiya arasında ticarət dövriyyəsi 12 milyard dolları ötüb.

Mərkəzi Asiya ölkələri də layihəyə maraq göstərir, çünki Aİ–Mərkəzi Asiya ticarət dövriyyəsi 2024-cü ildə 54 milyard dollar olub ki, Zəngəzur dəhlizinin fəaliyyətə başlaması bu rəqəmi daha da artıracaq.

Beynəlxalq maliyyə institutları – Dünya Bankı və Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı – 2030-cu ilə qədər Orta Dəhliz üzrə daşımaların həcminin 11 milyon tona, 2040-cı ilə qədər isə konteyner tutumunun 865 min TEU-ya yüksələcəyini proqnozlaşdırır. Bu isə Zəngəzur dəhlizinin strateji əhəmiyyətini daha da artırır.

Azərbaycanın qlobal nəqliyyat mərkəzi statusunu yüksəldəcək yol

Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanın Naxçıvanla quru əlaqəsini bərpa etməklə ərazi bütövlüyünü gücləndirir. Ermənistan üçün isə yeni tranzit gəlirləri və beynəlxalq ticarətə qoşulmaq imkanı yaradır.

Ən önəmlisi, dəhliz Avrasiyanın şərqindən qərbinə, şimalından cənubuna qədər bütün marşrutları birləşdirən strateji qovşaqdır. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə yaranan bu yeni logistika sistemi ölkəni etibarlı tərəfdaş və qlobal nəqliyyat mərkəzi statusuna yüksəldir.

XXI əsrin iqtisadiyyatında nəqliyyat dəhlizləri dövlətlərin gücünü və nüfuzunu müəyyən edən başlıca faktorlar sırasındadır. Azərbaycan isə Zəngəzur dəhlizi ilə təkcə öz potensialını artırmır, həm də bütün Cənubi Qafqazı qlobal ticarət xəritəsinin mərkəzinə gətirir.

Zəngəzur dəhlizi – sadəcə dəmir və asfalt yolları deyil, həm də sülhün, əməkdaşlığın və inkişafın yoludır.\report

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:77
embedMənbə:https://baku.ws
archiveBu xəbər 06 Sentyabr 2025 19:33 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiya bankları İran akkreditivlərini qəbul etməyə başlayıblar

20 Oktyabr 2025 15:22see213

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see202

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see173

Qazaxıstan və Azərbaycan arasında süni intellekt və İT sahəsində əməkdaşlıq üçün böyük potensial var Nazirliyin İdarə rəhbəri

20 Oktyabr 2025 17:30see168

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see158

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see155

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see151

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see143

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see142

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see138

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see136

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see135

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see134

Bunları yesəniz gec YAŞLANACAQSINIZ

21 Oktyabr 2025 02:37see133

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see132

Zəngilan son beş ildə müasir və böyük əhəmiyyətə malik bölgəyə çevrilib

20 Oktyabr 2025 09:17see130

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see128

Türkiyədə Can Holding in rəhbəri həbs olundu

21 Oktyabr 2025 01:36see122

Xalq artistindən İDDİALI FOTOSESSİYA

20 Oktyabr 2025 17:22see122

Türkiyəni sarsıdan cinayətlə bağlı daha bir nəfər saxlanıldı

21 Oktyabr 2025 01:51see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri