“Fizikanın əsas qanunu təxminən 300 ildir yanlış anlaşılıb” Araşdırma

Virciniyanın Texniki Universitetinin filosofu Deniel Huk Nyutonun ilk qanununun əsrlər boyu səhv şərh oluna biləcəyini aşkar edib.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, məqalə “Philosophy of Science” (PS) jurnalında dərc olunub.
Bildirilib ki, bu, 1729-cu ildə onun məşhur “Principia Mathematica” əsərinin ilk ingiliscə tərcüməsindəki səhvdən irəli gəlib.
Ənənəvi anlayışa görə, ətalət qanunu bildirir ki, cismin üzərinə kənar qüvvə təsir edənə qədər öz sakitlik vəziyyətini və ya vahid düzxətli hərəkətini saxlayır. Bununla belə, Huk səhv tərcümə edilmiş latın sözünə, “quatenusa” işarə edir ki, bu da əslində “nə qədər” deməkdir, “əgər” yox.
Bu incəlik, tədqiqatçının fikrincə, qanunun mahiyyətini dəyişir. Nyuton qüvvələrin olmadığı yerdə hərəkət haqqında danışmaq əvəzinə, sürət və ya hərəkət istiqamətində hər hansı bir dəyişikliyin yalnız xarici təsirlərin təsiri altında baş verdiyini nəzərdə tuturdu. Bu, alimin öz nümunələrinə nə üçün hava sürtünməsi səbəbindən tədricən yavaşlayan fırlanan fiquru daxil etdiyini izah edir.
Bildirilib ki, prinsip özü dəyişməz qalsa və müasir fizikanı dəyişdirməsə də, daha incə oxunuş onu göstərir ki, Nyuton əvvəldən təkcə ideallaşdırılmış şəraitdə deyil, həm də qüvvələrin daim hərəkət etdiyi real dünyada tətbiq olunan qanunları formalaşdırıb. Bu, onun yer və səma mexanikasını vahid elmi anlayışda birləşdirən kəşflərinin dahiliyini bir daha vurğulayır.