Hasan Oktay: Türkiyə İsrailin maraqları naminə Suriya xalqını qurban etməsinə imkan verməyəcək

İsraildə yaxın vaxtlarda Netanyahunun hökumətinin dəyişəcəyini və qonşularla münasibətlərə üstünlük verəcək yeni bir hökumətin qurulacağını proqnozlaşdırmaq mümkündür

“İsrail 2024-cü il dekabrın 8-dən əvvəlki status-kvoya qayıtmalıdır”.

Teleqraf xəbər verir ki, bunu Suriya Prezidenti Əhməd Şaraa deyib.

“İsrail 8 dekabr 2024-cü il tarixli status-kvoya qayıtmalıdır və biz heç kimi təhdid etməyəcəyimizi artıq bəyan etmişik. Suriya hamı ilə bərabər məsafə saxlamaq istəyir. Suriyanın əvvəlki vəziyyətə qayıtması heç kimin xeyrinə deyil. İsraillə əldə edilən istənilən uğurlu razılaşma tegionda sülhün yayılmasına kömək edəcək digər anlaşmalara yol açacaq”, - dövlət başçısı bildirib.

Daxili vəziyyətlə bağlı Şaraa qeyd edib, “Suriyanın sabitliyi onun birliyi ilə bağlıdır və hər hansı parçalanma cəhdi təhlükəli münaqişələr yaradacaq. Suriyanın bölünməsi ilə bağlı istənilən məsələ, ilk növbədə, Suriyaya və qonşu ölkələrə, xüsusilə Türkiyə və İraqa zərər verir”.

Suriya lideri Dəməşqdə hakimiyyət dəyişikliyindən sonra 1 milyon insanın ölkəyə qayıtdığını açıqlayıb.

Kürd məsələsinə gəlincə, Əhməd Şaraa hesab edir ki, ABŞ silahlı kürdlərin Suriya ordusuna inteqrasiyasına kömək edə bilər.

Ankarada fəaliyyət göstərən Qafqaz Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin (KAFKASSAM) sədri, politoloq Hasan Oktay Sherg.az-a bildirib ki, 8 dekabrda 50 ildən artıq davam edən Bəşər Əsəd rejimi devrildikdən sonra Suriyada balanslar alt-üst oldu və yeni bir axtarış dövrü başlandı:

"7 oktyabr 2023-də Həmasın İsrailə hücumundan sonra İsrail bölgədə təhlükəsizlik səbəbini əsas gətirərək altı ölkəyə hücum edib. Həmçinin Təl-Əviv İran adına bölgədə vəkalət müharibəsi apardığını iddia etdiyi ən azı beş təşkilata qarşı genişmiqyaslı əməliyyatlar həyata keçirdi. İsrail təhlükəsizlik arqumentini şişirdərək və Suriyada Əhməd Əş-Şaraanın keçid hökumətinin zəifliyini nəzərə alaraq, öz ölkəsinə Suriyadan gələ biləcək təhdidlərin qarşısını almaq və ən əsası, bu ölkədə Türkiyə ilə əməkdaşlıq əsasında yeni bir sistemin qurulmasını öz maraqları üçün təhlükəli hesab edir. Buna görə də o, druzlar və kürdlər üzərindən Suriyada nəzarəti altında bir sistem qurmağa, güclü bir mərkəzi Suriya hökumətinin formalaşmasının qarşısını almağa çalışır. Ankara isə İsrailin ortaya qoyduğu təhlükəsizlik arqumentinin onda birini belə irəli sürmədən Suriyada sabit, konstitusiyaya əsaslanan, bərabərlik üzərində qurulmuş bir sistemin yaradılmasını arzulayır. Ötən il eyni günlərdə İsrailin Livanda Hizbullaha qarşı həyata keçirdiyi böyük əməliyyatdan sonra Türkiyə də oxşar səbəblərlə Suriyadakı separatçı YPG-PKK təşkilatına qarşı geniş əməliyyat keçirmək hüququ və səlahiyyətini qazanmış olsa da, bölgənin sabitliyi naminə bu variantı davamlı olaraq təxirə salıb. Burada əsas məqsəd Suriyada sabitliyi pozacaq qarışıqlığın qarşısını almaq idi. Suriya xalqı bütövlükdə ölkənin ərazi bütövlüyü daxilində müasir, demokratik, insan haqları və qanunçuluğa əsaslanan bir sistemin qurulmasını tələb etməlidir. Türkiyə İsrailin öz təhlükəsizlik maraqları naminə Suriya xalqını qurban etməsinə imkan verməyəcək".

Analitikin fikrincə, Əhməd Əş-Şaraanın 8 dekabrdan əvvəlki dövrə dönüşü təklif etməsi Suriyada ərazi bütövlüyü çərçivəsində yeni bir sistemin qurulması üçün zəruri şərtdir:

"İsraildə yaxın vaxtlarda Netanyahunun hökumətinin dəyişəcəyini və qonşularla münasibətlərə üstünlük verəcək yeni bir hökumətin qurulacağını proqnozlaşdırmaq mümkündür. Əks halda, 2026-cı ilin noyabrında ABŞ-da keçiriləcək Senat seçkilərindən sonra İsrail çox ciddi risklə üz-üzə qala bilər. Buna görə də İsrail xalqı, tamahı ağlının önünə keçmiş indiki hökuməti dəyişdirərək həm dövlətin mövcudluğunu, həm də xalqın təhlükəsizliyini bu yolla təmin edə bilər".