Niyə bəzi insanlar az yuxu ilə funksional və sağlam qala bilir? TƏDQİQAT

Bakı, 5 iyun, AZƏRTAC

Bəzi insanlar gündə cəmi 4–6 saat yuxu ilə tam funksional və sağlam qala bilir. Bu fenomen “təbii qısa yuxu fenotipi” kimi tanınır və nadir genetik mutasiyalarla əlaqələndirilir. Tədqiqatlar göstərir ki, bu şəxslər yuxunun faydalarını daha səmərəli şəkildə əldə edə bilirlər.

AZƏRTAC “sciencealert” saytına istinadla xəbər verir ki, 2010-cu ildən bu yana aparılan genetik araşdırmalarda müəyyən gen mutasiyalarının yuxu səmərəliliyini artırdığı sübut edilib. 2025-ci ildə yayımlanan yeni bir araşdırmada bu nadir mutasiyaya sahib olan 70 yaşlı qadın gecə cəmi 6 saat yatmasına baxmayaraq, uzunmüddətli sağlam həyat tərzi sürüb. Bu, genetik adaptasiyanın təsdiqi kimi qiymətləndirilir. Bununla belə, az yatmaq hər kəs üçün uyğun deyil. Çoxları “təbii qısa yuxulu” olduğunu düşünsə də, əslində onlar xroniki yuxu çatışmazlığı yaşayır. Bu, konsentrasiyanın azalması, əhval pozğunluğu və hətta ürək-damar xəstəlikləri riskinin artması ilə nəticələnə bilər.

Yuxu borcunu “həftə sonu tutmaq” qismən faydalı olsa da, bu, daimi bir həll deyil və bədənin daxili saatını poza bilər. Araşdırmalar göstərir ki, nizamsız yuxu rejimi sağlamlığa davamlı ziyan verə bilər. Maraqlıdır ki, az yuxu ilə tanınan tarixi şəxsiyyətlərin (məsələn, Marqaret Tetçer) belə gündəlik şərtlərdə yuxunu kompensasiya etdiyi müşahidə olunub. Nəticə etibarilə, az yatmaq yalnız nadir genetik quruluşa sahib olanlar üçün zərərsiz ola bilər. Əksər insanlar üçün optimal psixoloji və fiziki fəaliyyət üçün gündəlik 7–9 saat yuxu zəruridir. Yuxu lüks deyil, həyat üçün fundamental bir ehtiyacdır.