“Qiymətləndirmə iqtisadiyyatın şəffaflıq sütunudur” MÜSAHİBƏ

Qiymətləndirmə sahəsi bir çox insan ücün sadəcə rəqəmlərin hesablanması kimi görünsə də, iqtisadiyyatın istinad nöqtələrindən biridir.  Bu sahə ilə bağlı suallarımızı cavablandırmaq üzrə qonağımız Azərbaycan Qiymətləndiricilər Palatasının sədri, tanınmış ekspert Nüsrət İbrahimovdur.

Qiymətləndirmənin iqtisadiyyatda rolu nədir?

-Qiymətləndirmə iqtisadi sistemin "gözləri"dir. Aktivin obyektiv bazar dəyəri olmadan iqtisadi təhlil, investisiya, kreditləşdirmə və ya kompensasiya kimi proseslər ədalətli icra oluna bilməz. Qiymətləndirmə iqtisadi şəffaflığın və mülki ədalətin təminatıdır.

Qiymətləndirici kimdir və peşəkar standartlar nəcə təmin olunur?

- Qiymətləndirici obyektiv, Dövlət İmtahan Mərkəzin qanunun tələblərinə uyğun imtahandan uğurla keçmiş, peçə sığortası olan, Azərbaycan Qiymətləndiricilər Palatasının üzvü olan beynəlxalq və milli standartlara bələd peşəkardır. Hazırda qiymətləndirmə sahəsi "Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında" Qanun, IVSC 2025 və IFRS kimi standartlarla təmin olunur. Palata olaraq ölkə üzrə fəaliyyət göstərən qiymətləndiricilərin peçə fəaliyyətlərini, etik davranış qaydalarını, davamlı təlimləri idarə edirik.

Qiymətləndirmənin konkret tətbiq sahələri hansılardır?

- Qiymətləndirmə bir çox sektor və sahələrdə vacib rol oynayır. Ən geniş yayılmış sahələrə daşınmaz əmlakın, torpaq sahələrinin, müəssisələrin (bizneslərin), səhmlərin və bank girovlarının dəyərləndirilməsi daxildir. Bundan əlavə, dövlət tərəfindən əmlakın müsadirəsi və kompensasiya ödənişləri, dəymiş ziyanı, sığorta üçün əmlak dəyərinin təyin edilməsi, eləcə də məhkəmə proseslərində ekspertiza kimi qiymətləndirmə işləri və s. həyata keçirilir. Bu sahələrin hər birində düzgün qiymətləndirmə qərarların obyektivliyini və hüquqi etibarlılığını təmin edir.

Qiymətləndirmənin olmadığı hallarda risklər nələrdir?

- Qiymətləndirmənin olmadığı və ya qeyri-peşəkar aparıldığı hallarda bir sıra ciddi iqtisadi və sosial risklər meydana çıxır. Əvvəla, düzgün qiymət müəyyən olunmadıqda dövlət vergi gəlirlərindən məhrum ola bilər. Eyni zamanda, qeyri-obyektiv dəyər təyinatı investorların bazara olan inamını azaldır və investisiya mühitini zəiflədir. Digər tərəfdən, kompensasiya məsələlərində ədalətsiz dəyərləndirmə sosial narazılığa səbəb ola bilər. Bank sistemində isə zəif qiymətləndirmə zəmanətlərin qeyri-real dəyərlə təyin olunmasına gətirib çıxarır ki, bu da maliyyə risklərini artırır.

Palatanın son illərdəki fəaliyyəti nəyə istiqamətlənib?

-Azərbaycan Qiymətləndiricilər Palatası son illərdə həm peşəkar bacarıqların artırılması, həm də sahənin institusional inkişafı istiqamətində mühüm işlər görmüşdür. Müxtəlif təlim və seminarlar vasitəsilə qiymətləndiricilərin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması təmin olunur. Eyni zamanda biz beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığı genişləndirərək təcrübə mübadiləsinə önəm veririk. Rəqəmsal platformaların tətbiqi ilə qiymətləndirmə prosesləri daha şəffaf və sürətli olur. Həmçinin qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi məqsədilə normativ sənədlərlə bağlı təkliflər hazırlanaraq aidiyyəti qurumlara təqdim edilir.

Qarşıda duran strateji hədəfləriniz hansılardır?

- Strateji hədəflərimiz 2025–2030-cu illəri əhatə edən inkişaf planımıza əsaslanır. Bu dövrdə qiymətləndirmənin rəqəmsallaşdırılması, regionlarda qiymətləndirmə xidmətlərinin genişləndirilməsi və keyfiyyətə nəzarət mexanizmlərinin gücləndirilməsi əsas prioritetlərdəndir. Eyni zamanda, bank sektoru ilə inteqrasiyanın dərinləşdirilməsi, beynəlxalq sertifikat proqramlarının təşviqi və qiymətləndiricilərin etik davranış kodeksinə uyğun fəaliyyətinin təmin edilməsi qarşıdakı hədəflər sırasındadır. Məqsədimiz həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə rəqabətə davamlı qiymətləndirmə sisteminin formalaşdırılmasıdır.

Dəyərli vaxtınızı ayırdığınız və qiymətləndirmə peşəsinin ictimai əhəmiyyətini bu qədər açıqladığınıza görə sizə minnətdarlıq edirik, cənab İbrahimov.