Icma.az
close
up
RU
Şah və mat: Cənubi Qafqazın yeni tarixini kim yazır?

Şah və mat: Cənubi Qafqazın yeni tarixini kim yazır?

Icma.az bildirir, Oxu.az portalına istinadən.

Rüstəm Qaraxanlı yazır...

Moskvanın Cənubi Qafqazla qarşıdurmasının Ermənistanla ön xətti erməni kilsəsindən, Azərbaycanla isə Rusiyadakı diasporumuzdan keçir. "Üçüncü Roma"da əldən çıxmış bu şahmat partiyasını son iki əsrin ənənəvi ssenarisi ilə oynamaqda israrlıdırlar. Yeni-köhnə Rusiyanın siyasi isteblişmentində hələ də ümid edirlər ki, Qriboyedovla Paskeviçin metodları XXI yüzillikdə də işlək ola bilər. Hər ikisinin ömürlərini necə başa vurduqları barədə tarixçəni isə Moskvada belə görünür ki, xatırlamaqda o qədər də həvəsli deyillər.

Bu mənzərə Kremlin bölgə dövlətlərini "parçala və hökmranlıq et" prinsipi ilə manipulyasiya rıçaqlarından məhrum olduğunun çılpaq göstəricisidir. İrəvanda Paşinyan hökuməti Rusiyadan göndərilən emisarların başlarını "uf" demədən kəsir, üzdə qriqoryan, pərdəarxasında isə rus pravoslav kilsəsinə xidmət edən erməni keşişlərini həbsə ataraq Moskvanı son alətlərindən məhrum edir. Bakı isə digər emissar - Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə növbəti maneə kimi Qarabağa "ezam edilmiş" Ruben Vardanyanın məhkəməsini prinsipiallıqla davam etdirir.

Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Əbu-Dabi görüşündən hasil olan ən vacib nəticə də elə budur ki, tərəflər Rusiyanın geosiyasi isterikası şəraitində belə vasitəçisiz keçinməyi bacarırlar. Nikol Paşinyanın bu görüşdən əvvəl Türkiyəyə etdiyi tarixi səfər və Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən qəbul edilməsi, Moskvadan gələn təzyiq dalğalarının İrəvanı Bakı və Ankaranın ağuşuna daha sürətlə itələdiyini göstərir. Zəmanənin ən böyük lütfü də budur ki, Kremldə bunu ya anlamırlar, ya anlaya bilmirlər, ya da anlayırlar, ancaq əlacsızdırlar. Ona görə də acıqlarını etnik icmalardan, Azərbaycandan idxal edilən meyvə-tərəvəzdən və Ermənistandan gələn güllə konyakdan çıxırlar. İmperialist eqo öz rolunu oynamaqdadır, ancaq tarixin təkrarlanmaqla yanaşı, yenidən yazılmaq qaydası da var. Cənubi Qafqazın tarixini indi Azərbaycan qələmə alır.

Arxada qalan həftə Nikol Paşinyan etiraf etdi ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü 2022-ci ildən əvvəl tanımamaqla səhv ediblər. İlk baxışda düşünmək olar ki, Paşinyan bu etirafı vaxt itkisinin ölkəsini və xalqını daha da geri salması baxımından edir. Əslində isə belə deyil: erməni liderin fikrincə, Rusiya və onun orbitində dövr edən Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına həddindən ziyadə ümid ediblər, bunun əbəs olduğunu isə yalnız 2022-ci ildə başa düşüblər. Anlaşılan dilə tərcümə edəndə təqribən belə bir məna alınır: düşünürdük ki, Rusiya bizim əvəzimizə Azərbaycanla müharibə edəcək, ancaq yanıldıq. Paşinyan KTMT-dən kömək müqabilində "sizin Azərbaycanla sərhədiniz aydın deyil" cavabını aldıqdan sonra barmağını dişləməyə başlayıb: "Bizdə belə bir sual yarandı: "qırmızı xətt" haradan keçir? İndiyədək heç kim göstərməyib. Biz də özümüzə sual verməyə başladıq: KTMT üzrə tərəfdaşlarımız bizim ərazi bütövlüyümüzü tanıyırmı? Biz özümüz onu tanıyırıqmı?".

Erməni liderin bu etirafı Cənubi Qafqaza öz tarixi eynəyi ilə baxmaqda davam edən daha bir aktorun geosiyasi çabalarını alt-üst edir. Əgər Paşinyan öz ölkəsindəki "qırmızı xətt"in haradan keçdiyini başa düşə bilmirsə, İranın başqa dövlətin ərazisində çəkdiyi "qırmızı xətt"inin aqibəti necə olacaq? Əbu-Dabi görüşündən əvvəl Qərb mediasında Zəngəzur dəhlizinin ABŞ-nin özəl mühafizə şirkətlərindən birinin qoruyacağına dair xəbərin beynəlxalq ictimai tədavülə buraxılması, ardınca isə Vaşinqtonun Ankaradakı səfirinin bunu təsdiqləyənə bənzər açıqlama ilə çıxış etməsi, yuxarıdakı sualın hələlik ən aktual cavabıdır. Rəsmi Tehranın bu fonda ağzına su alıb oturması da bu geosiyasi tamaşanın başqa bir səhnəsidir: dövriyyədə olan məlumatlardan birinə görə, İrana dəhlizə perpendikulyar istiqamətdə öz dəmiryolunu çəkməyə icazə verilib ki, şimalla "əlaqəsiz qalma" qorxularını aşa bilsin. İsraillə 12 günlük müharibənin fəsadları öz işini görməkdədir. Qorxunun gözləri böyük olar...

Şotlandəsilli britaniyalı dövlət xadimi və hərbçi, general ser Kolin Kempbel 1853-56-cı illərdə Rusiya ilə Krım müharibəsinin döyüşlərindən birində rəhbərlik etdiyi 93 saylı alayın şəxsi heyətinə sıra düzülüşündə dəyişiklik etmək əmri verir. Qaydaya görə, döyüşdən əvvəl heyət dörd sıraya düzülməli idi. Kempbel onları bu dəfə iki sıraya düzür. Cəbhə xəttinin enini artırmaq məqsədilə. Britaniya ordusunda hərbi mundirlər qırmızı rəngdə olduğundan, bu mənzərə siyasi terminologiyaya "qırmızı xətt" kimi daxil olub. Düzdür, həmin döyüş baş vermir, çünki hücum əmri təxirə salınır, ancaq bu hadisə Britaniya tarixində özünü qurban verməyə hazırlıq və rəşadət simvolu kimi qiymətləndirilir.

İran rəsmilərinin tez-tez "qırmızı xətt" ifadəsini işlədərkən bu terminin tarixi barədə məlumatlı olub-olmadıqlarını heç kim bilmir. Ancaq gerçəklik, ələlxüsus da İsraillə iyul münaqişəsindən sonrakı zaman göstərir ki, "qırmızı xətt" üçün rəşadət və dözümlülük üçün resurslar da lazımdır. Tək İrana deyil, həm də Rusiyaya. İndi bu "nemət"dən nə şimalda - Rusiyada qalıb, nə də cənubda - İranda. Şah və mat!

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:76
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 18 İyul 2025 17:14 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see248

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see216

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see202

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see188

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see187

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see163

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see150

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see148

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see148

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see142

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see139

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see136

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see130

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see128

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see128

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see127

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see126

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see125

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see123

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri