525 ci qəzet İnqilablar, məkrli siyasi ambisiyalar, korrupsiya USAID in ifşası davam edir

Pərvanə SULTANOVA
[email protected]

ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID) ifşası davam edir. Humanitar fəaliyyət adı altında bu təşkilat çox sayda qanunsuz işlərlə məşğul olub, xüsusilə müstəqil siyasət aparan ölkələrdə qarşıdurma, xaos yaratmağa çalışıb, dövlətlərin daxili işlərinə müdaxilə edib, bir sıra ölkələrdə hakimiyyət çevrilişlərində əsas təşkilatçı olub, inqilabları maliyyələşdirib. Bu məqsədlə də böyük məbləğdə vəsaitlər xərclənib. Təkcə 2024-cü ildə USAID layihələri üçün 36 milyard dollara yaxın vəsait ayrılıb. Son 9 ildə isə ümumilikdə bu agentliyin xətti ilə 335 milyard dollar xərclənib.

İndiyə qədər bir sıra ölkələrdə USAID-lə bağlı çağırışlar olsa da, bu agentliyin fəaliyyətinə xitam verilsə də, Prezident Donald Trampın hakimiyyətə gəlişindən sonra məhz ABŞ-nin özündə də USAID-in ifşası başladı. Tramp USAID-i görünməmiş miqyasda korrupsiyada ittiham edib. ABŞ Dövlət İdarəetməsinin Səmərəliliyi Departamentinin rəhbəri İlon Mask isə agentliyi “cinayətkar təşkilat” adlandıraraq deyib ki, “bu qurumun “ölməyinin vaxtıdır”. Mask USAID-i bioloji silah istehsalının maliyyələşdirilməsində də ittiham edib.

Məlumat üçün bildirək ki, USAID birbaşa ABŞ prezidenti, dövlət katibi və Milli Təhlükəsizlik Şurasına tabedir. Təşkilatın rəhbəri və müavinləri ABŞ Senatının razılığı ilə Prezident tərəfindən təyin edilir. USAID-in ümumilikdə 10 mindən artıq əməkdaşı olub. Təşkilat dünyanın 100-dən artıq ölkəsində fəaliyyət göstərib və guya yardım proqramları, iqtisadiyyat, səhiyyə, təhsil, demokratiya sahələrinə dəstəklə məşğul olub. Üzə çıxan faktlar isə USAID-in bütün dünya üzrə qanunsuz olaraq QHT və medianı maliyyələşdirdiyini, ölkələrin daxili işlərinə qarışdığını, dövlət çevrilişləri, müstəqil dövlətlərdə qanuni seçilmiş hakimiyyətləri və konstitusion quruluşu devirməyə yönəlik fəaliyyətlə məşğul olduğunu göstərir.

Araşdırmalar üzə çıxarıb ki, USAID 700-dən artıq media, 6 mindən çox jurnalist və 300-ə yaxın media sahəsində çalışan QHT-ni maliyyələşdirib. Bu təşkilat nüfuzlu medialara da maliyyə ayırıb. Məsələn, “The New York Times” (2024-cü ildə 3,1 mln.dollar ayrılıb), “Politico” (8 mln. dollar), “Associated Press” (19 mln. dollar), BBC (2,6 mln. funt), “Reuters” (9 mln. dollar), “Frans-Press” (447 min dollar).

Fevralın 6-dan ABŞ hökuməti bu təşkilat vasitəsilə “The New York Times”, “Politico” və “Associated Press”in maliyyələşdirilməsini dayandırıb.

Ukraynada medianın 90 faizi USAID tərəfindən maliyyələşdirilib. Məlumata görə, 2024-cü ildə USAID Ukraynadakı proqramlarına 6 milyard dollardan artıq vəsait xərcləyib. Bu faktlar bir daha göstərir ki, “azad mətbuat”, “söz azadlığı” adı altında əslində korrupsiya mexanizmi ilə ayrılan maliyyədə məqsəd milli hökumətlərə təzyiq və şantaj rıçaqları hazırlamaq olub.

USAID Azərbaycana münasibətdə də hər zaman qərəzli olub, ölkəmizlə bağlı dezinformasiya, qarayaxma kampaniyası aparıb, ermənipərəst mövqedən çıxış edib. Bu, özünü Azərbaycanda keçirilən mühüm beynəlxalq tədbirlər ərəfəsində daha qabarıq göstərib. Məsələn, 2012-ci ildə “Eurovision” mahnı müsabiqəsi, 2015-ci ildə keçirilən ilk Avropa oyunları, həmçinin 44 günlük Vətən müharibəsində, Laçın yolunda ekoloqların aksiyaları, COP29 dövründə beynəlxalq mediada ölkəmizə qarşı aparılan çirkin kampaniya və s. hamısının arxasında elə USAID dayanıb.

Bu təşkilat öz məkrli məqsədləri naminə terror qruplaşmaları ilə belə əməkdaşlıq edib. “Əl-Qaidə” təşkilatı üçün 10 min porsiya yemək alınması, USAID “Əl-Qaidə”nin gələcək lideri Ənvər Əl-Əvlakinin kollecdə təhsilinin maliyyələşdirməsi və digər faktlar da bunu sübut edir.

Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin (BMTM) eksperti Sultan Zahidov “525”ə şərhində deyib ki, son günlər Amerika gündəliyində əsas məsələlərdən biri məhz USAID-in qapadılması mövzusudur. Təxminən 10 gün əvvəl Prezident Donald Tramp bəyanat verdi ki, bu təşkilat ABŞ Dövlət Departamentinin tərkibinə daxil ediləcək və onun fəaliyyəti ciddi şəkildə təftiş olunacaq. Daha sonra gələcəyi ilə bağlı qərar veriləcək.

Ekspert yada salıb ki, bundan əvvəl Tramp 90 gün müddətinə ABŞ-nin bütün xarici yardımlarını dondurmuşdu: “Xarici yardım deyəndə də ilk ağıla gələn qurum sözsüz ki, USAID-dir. 1961-ci ildə yaranan bu qurumun guya əsas məqsədi digər dövlətlərə humanitar yardımlar göstərmək, onların inkişafına, vətəndaş cəmiyyətinin, demokratiyanın təcəssümünə səbəb olmaqdır. Amma bunlar sözsüz ki, hamısı rəsmi məqsədlərdir, reallıqda bilirik ki, bu təşkilat bir növ Amerikanın yumşaq güc mexanizmlərindən biri, eyni zamanda da ABŞ-nin gizli, pərdəarxası əməliyyatlarının həyata keçirilməsi üçün bir çətir rolunu oynayırdı. Hələ 1970-ci illərdə amerikan jurnalist Uilyam Blum bildirmişdir ki, bu təşkilat ABŞ-nin Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi ilə əlaqəlidir. ABŞ-nin Mərkəzi Kəşfiyyatının bir çox əməkdaşı məhz USAID işçisi kimi xarici ölkələrə ezam olunaraq orda müxtəlif yönümlü gizli əməliyyatlar həyata keçiriblər. Bütün bunlar onu göstərir ki, məhz bu təşkilat vasitəsilə Amerika digər dövlətlərin daxili işlərinə müdaxilə edib, həmin dövlətlərdəki siyasi, iqtisadi proseslərə nəzarət etməyə çalışıb, öz təsir dairəsini artırmaq məqsədini güdüb”.

Ekspert əlavə edib ki, söhbət heç də xoşməramlı, humanitar işlərdən getmir. Bu mənada USAID-in Azərbaycandakı fəaliyyəti də istisna deyil. Azərbaycan məhz bu səbəbdən ABŞ-a USAID-in bağlanması ilə əlaqədar bildiriş göndərib.

S.Zahidov deyib ki, USAID-in Azərbaycandakı fəaliyyətində həm korrupsiya, həm mənimsəmə, eyni zamanda da şantaj, yalan və dezinformasiya faktları üzə çıxmış oldu: “USAID həm COP29, həm Formula 1 ərəfəsində Azərbaycanı tənqid etməsinin, ölkəmizə qarşı qərəzli münasibətinin əsas pərdəarxası məqamı da bu təşkilatın rəhbərliyinin Ermənistan diasporası və erməni siyasi istebleşmenti ilə yaxınlığı ilə bağlıdır. Təşkilatın keçmiş rəhbəri Samanta Pauer dəfələrlə Ermənistana səfər edib, Qarabağa onun qanunsuz şəkildə səfiri gündəmdə idi, o zaman Laçın yolu məsələsində guya Qarabağdakı ermənilərə yardım gətirmək adı altında ora səfər etmək istəmişdi. Həmin vaxt Azərbaycanı qərəzli şəkildə tənqid etmişdi. Halbuki 30 il işğala məruz qalan, 1 milyon qaçqını olan biz, tənqid hədəfi də yenə biz. Bütün bunlar hamısı bu təşkilatın ermənipərəst, Sorospərəst mahiyyətini bir daha ifşa etmiş oldu. Yeri gəlmişkən, Samanta Pauer özü dəfələrlə Sorosla görüşüb, iki qurum arasında yaxın əlaqələrin olduğu artıq hər kəsə məlumdur”.

Ekspert vurğulayıb ki, 2012-ci ildə Latın Amerikası ölkələri - Venesuela, Honduras, Salvador birmənalı şəkildə USAID-in ölkələrindən çıxarılmasını tələb etdilər. 2013-cü ildə Boliviya, daha sonra Kuba bunu tələb etdi, post-sovet ölkələri, Şərqi Avropa ölkələrinin də bununla bağlı tələbləri oldu: “Çünki bütün bu dövlətlər USAID-in əslində öz məkrli planlarını yerinə yetirmək istədiyini, humanitar məsələlərdə maraqlı olmadığını, ölkələrdə təsir dairələrini genişləndirərək yeri gələndə insanları çevrilişlərə, inqilablara hazırladığını anladılar. Baş nazir İrakli Kobaxidze bu yaxınlarda bəyanat verdi ki, USAID Gürcüstandakı siyasi proseslərə müdaxilə edir. Oxşar açıqlamaları ərəb ölkələrindən də görürdük. 2011-ci ildəki “Ərəb baharı”nın arxasındakı faktorlardan biri də USAID və ona bənzər digər təşkilatlar idi. İnsanları manipulyasiya edərək, qrantlar verərək onların öz mənliyini, dəyərlərini satın almağa çalışaraq sırf öz məqsədləri naminə həmin insanlardan istifadə edirdilər. Bu təşkilatların başında sözsüz ki, USAID dayanır. Bayden administrasiyası dönəmində USAID daha da fəallaşmışdı. Aqressiv şəkildə dövlətlərin daxili işlərinə müdaxilə edərək ölkə daxilində öz rolunu daha da möhkəmləndirməyə çalışmışdı”.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda bu baş vermədi, USAID öz məqsədlərinə çata bilmədi: “Amma Ermənistanda bunun şahidi olduq. Həmçinin Gürcüstandakı proseslərdə USAID-in aktivləşməsini gördük. Çox güman ki, artıq USAID-in əvvəlki dönəmi qapanır, İlon Maskın təbirincə desək, bu təşkilatın mövcudluğu Amerikanın milli maraqlarına uyğun deyildir. Eyni fikirləri dövlət katibi Marko Rubio da səsləndirib. Həqiqətən də bu təşkilatın fəaliyyəti ABŞ-nin digər dövlətlərdəki imicinə, statusuna böyük ziyan vurub. USAID-in fəaliyyətinə məruz qalan dövlətlər sırf destruktiv  fəaliyyətinə görə əksər hallarda Amerikaya ikrahla baxırlar”.

S.Zahidov separatçı Ruben Vardanyanın USAID-lə yaxın  əlaqələrini də qeyd edib:

“Onun fondlarında bu günə kimi USAID-in əməkdaşları çalışmaqdadılar. Bunlar hamısı – USAID, erməni siyasi istebleşmenti, erməni diasporasının bəzi nümayəndələri, separatçlar, eyni zamanda da Bayden administrasiyası və demokrat konqresmenlərin bəziləri bir şəbəkədirlər. USAID kimi təşkilatlar vasitəsilə humanitar  yardımlar adı altında öz məkrli niyyətlərini fərqli-fərqli dövlətlərdə həyata keçirməyə çalışırlar. Eyni zamanda, bundan ziyan çəkən həmin dövlətlər, onların xalqları, ölkələrdəki siyasi sabitlik olur. Həm də ABŞ vətədaşları ziyan çəkirlər. Çünki büdcəsi sadə amerikan vətəndaşlarınn ödədiyi büdcədən formalaşır. Bu pulların mənimsənilməsi faktrları mövcuddur. Samanta Pauerin sərvəti necə olub ki, son bir neçə ildə 23,3 milyon dollar artıb. Məhz USAID-dən humanitar yardımlar üçün nəzərdə tutulmuş pulları mənimsədiyindən qısa zamanda külli miqdarda maiyyə vəsaitinə malik ola bilib. Bu faktlar bir daha onu göstərir ki, mənimsəmə, korrupsiya, məkrli siyasi ambsiyaları yerinə yetirmək USAID-in fəaliyyətinin əsasını təşkil edir”.