Yoxluğu ilə yandırıb yaxan insan

Avqustun 30-da görkəmli Azərbaycan şairi, mərhum Şahmar Əkbərzadənin vəfatının 25-ci ildönümü tamam olur. Anım günü ərəfəsində unudulmaz şairimizi bir daha ehtiramla anaraq ruhuna Allahdan rəhmət diləyir, şeirlərindən nümunələri, həmçinin tanınmış söz adamlarının, dostlarının Şahmar Əkbərzadənin şəxsiyyəti və yaradıcılığı haqqında müxtəlif illərdə qələmə aldıqları yazılardan bir neçəsini oxuculara təqdim edirik.

"525"

Çox qəribədir, adam yaxından tanıdığı, hörmət və məhəbbət bəslədiyi şəxs haqqında söz deməyə, xatirə danışmağa çətinlik çəkir.

Nə qədər kədərli olsa da, belə halla mən həyatımda artıq bir neçə dəfə üzləşmişəm. O hallarda nə qədər istəsəm də, yaza bilməmişəm. Ancaq yadıma düşdükcə yanıb-yaxılmışam indiki kimi.

Adamı yoxluğuyla yandıran bir Şəxs idi Şahmar müəllim. Qəribə bir vətəndaş, yanımlı eloğlu, cəsur və döyüşkən bir jurnalist, ilahi ilhama malik olan şair, təəssübkeş həmkar, təmiz və müdrik kəlamlı ağsaqqal, əvəzsiz dost idi Şahmar Əkbərzadə.

Özüylə şəxsi tanışlıqdan çox-çox əvvəl tanıyırdım onu. Məktəb və tələbəlik illərində mən ruhuma doğma olan bir şair kimi ona məhəbbət bəsləyir və demək olar ki, bütün şeirlərini əzbər bilirdim. Qarabağın qara taleyi başlayan zaman şəxsən tanış olduq.

İndi bilmirəm bu tanışlıqdan qazandığım çoxdur, yoxsa itirdiyim. Fikirləşirəm ki, şəxsən tanımasaydım, sevdiyim başqa şairlər kimi xatırlayardım onu. Şeirlərinə və istedadına görə heyifsilənərdim yoxluğuna. Bilməzdim o kimdir, necə adamdır. Amma indi hər kəsdə olmayan geniş və mərhəmətli bir ürək sahibinin, istəkli bir dostun, nadir xüsusiyyətlərə malik bir yol yoldaşının, əzəmətli bir eloğlunun, şərəfli bir azərbaycanlının, cəsarətli bir şairin və nümunəvi bir vətəndaşın həsrətinin acısını çəkirəm. Şahmar Əkbərzadənin yoxluğu hərəyə bir cür təsir edir, məni isə qəlbən yandırıb-yaxır. Şahmar müəllimə oxşayan adama rast gəlməmişdim. Fikirləşirdim ki, bu qədər həyat yolu keçəsən, dünyanın böyük şəxsiyyətləriylə ünsiyyətdə olasan, dostluq edəsən, dünyanın etibarsız və namərd olduğunu biləsən, ona şeir və yazı həsr edəsən, amma özün bu qədər təmiz, pak və təbii qalasan. Ətrafda tüğyan edən, cəmiyyəti bürüyən natəmizliyə bulaşmayasan.

Şahmar Əkbərzadənin şairliyindən, jurnalistliyindən danışmayacağam, çünki həmkarları bu barədə daha dürüst fikir söyləyərlər.

Mən bilirəm ki, bu böyük İnsanın ölümü ən çox onun ailə üzvlərinə, doğmalarına təsir edib, onlar bununla barışa bilmirlər. Lakin Şahmar Əkbərzadənin təmiz adı, şərəfli və mərdanə həyatı, dərin və müdrik kəlamları, xoş xatirələri övladları üçün ən böyük miras, ömür-gün yoldaşı üçün isə təsəllidir.

Şahin RÜSTƏMOV

Həsb-hal

Sənin ruhunla danışıram, Şahmar! Sən tüstüyə həsəd aparardın ki, bu taydan qalxıb, o taydan göyə bülənd olan tüstümüzlə görüşür, dərdləşir. Göydə bir yer tapıb Yerdən, yerdəkilərdən qara-qorxusuz danışır. Ərşə çıxan  tüstülərimiz bizdən daha azaddırlar. Sən indi bizi göydən yaxşı görürsən. Göy üzü hələ doludur tüstülərlə. Bu tüstülər arasından yer baxırsan. Bu parça-parça olunmuş Vətəni göydən bütöv görürsən. Tüstülərin içində sərgərdansan, o yana, bu yana dolaşırsan. Amma, biz elə həmən gündəyik. Hələ də "Arazlanıb aramız", Qarabağ düyünü elə bağlanıb ki, açılmır ki, açılmır. Qarabağın qara baxtı ağarmır ki, ağarmır. Hələ da soyadımız "ov"dur. Sən bunları dönə-dönə demisən şeirlərində, İndi ruhsan. Qəm yemə, hələ indən belə də yüz illərə çatar sənin dediklərin.

Sənin türk dünyasını birləşdirmək istəyin - müqəddəs istəkdir. Sən türk dünyasını birləşdirmək istəyən körpü-adamlardan birisən. Sən iynə-sap kimi idin. Türküstan türkləri, Türkiyə türkləri, uzaq Sibir, Altay türkləri ilə görüşür, onları təzədən bir-birinə qovuşdurmaq istəyirdin. Sən bilirdin ki, bu türk millətlərindən biri özünü qurban verməlidir ki, o biriləri birləşsin. Bütöv olsun, dünyaya göz dağı çəksin. O millət biz ola bilərik, Şahmar! Amma hələ ki, Nuh necə görmüşdüsə bizi, elə o cürük.

Hələ də şair olmayanlar cild-cild kitab çıxarırlar. Şair olanlar susub, bir küncə çəkiliblər...

Sənin şeirlərindəki Vətən yanğısı səngiməyib. Yenə yanıqlı şeirlər yazırıq, amma iş görmürük. Şairi adamından çoxdur bu millətin. Amma sən əsl şair idin. Səninlə bir neçə dəfə səfərdə, görüşdə olmuşam. Şeir oxuduğunu görmüşəm. Şeiri oxuyub qurtarandan sonra orda yığışanları hara istəsən, apara bilərdin. Hamı sənin arxanca gedərdi ta Xankəndinədək, Təbrizədək, Dərbəndədək. Bu həsb-halı tüstü ilə başladım. Bu tüstü sənin od tutub yanan şeirlərinin tüstüsüdür. İndi özün də yanıb tüstü olmusan. İllah da ki, başıbəlalı bir millətin ocağından çıxan tüstü ola bu! Sən o tüstüyə bürünmüş ruhsan, Şahmar! Göydə ruhlar içində də seçilirsən bu libasınla.

Kaş gün o gün olaydı, yer üzündə acı tüstülər azalaydı, kəsiləydi. O gün gələcək. İnşallah! Sən də o günü görəcəksən, mən də! Yerdə də görməsəm, gələrəm bir yerdə görərik, Şahmar! Susursan, görürəm. Bu görkəmdə daha çox oxşayırsan özümüzə. Elə hey susmuşuq. Başımıza qapaz vurub, çörəyimizi əlimizdən alıblar, susmuşuq. Dilimizi əcnəbi sözlərlə doldurublar, susmuşuq. Sən Allah, üstündəki tüstünü çırp, bir az aşağı en. Bakının küçələrində dükan lövhələrinə və reklamlara bax, gör bir şey başa düşürsənmi? Biz baxıb görürük, susuruq. Gözümüzün qabağında 1928-ci ildən üzü bəri doğma Ana yurdumuzun parça-parça kəsilib erməniyə verildiyini görmüşük, susmuşuq. Sonra da unutmuşuq. Aləmə bildirməmişik. Buna görə bu günə qalmışıq. Dərs olmayıb bizə. Bütün dərsləri paxıllıq, namərdlik, satqınlıq, mərdimazarlıq dərslərini yaxşı bilirik. Tarix dərsini isə pis öyrənmişik. Keçmişini tanımayan gələcəyə gedə bilməz. İndi keçmişlə gələcəyi birləşdirəndi. Bu keçiddən üzüağ çıxmalıyıq.

Bu yazı sənin ruhunla həsb-halımdır, Şahmar! Sənin yadigar qoyduğun şeirlər dünya durduqca bizimlə həmsöhbət olacaq. Sənin millətinin gələcəkdə elə günləri olacaq ki, sən sevinəcəksən. Ruh olanda nə olar ki, o gün sən də dil açıb, bir şeir deyəcəksən.

Fikrət SADIQ

Gözlərimin içindəsən...

Boy-buxununla, mehribanlığınla, səriştənlə bu dünyaya üsyanınla, Qarabağ dərdinlə, nəvələrimizin üstündə əsməyinlə...

Ona görə də sənin haqqında keçmiş zamanda danışa bilmirəm. Elə bilirəm ki, yenə də səni yola salmışam...

İstanbula, Təbrizə, Krıma, Bişkekə, Praqaya, Berlinə, Arxangelskə, Moskvaya, Şəkiyə, Qubaya, Lənkərana, Çəmənliyə...

Gülə-gülə qayıdıb: "Çox gözlədin?" deyəcəksən. "Nə sən yollardan əskik ol, nə mən yol gözləməkdən", deyəcəyəm. Baxışlarından üstümə nur ələnəcək.

Səni indi də yola salmışam...

Əbədiyyətə... Amma daha gözləmirəm. Əbədiyyətə gedəni gözləməzlər, ona qovuşarlar. Sənə qovuşacağam. Bax, onda bir ovuc Türk torpağı çoxalacaq və bir cüt ulduz göylərdən arzuladığımız Azərbaycana və balalarımıza baxacaq...

O gün gələcək...

MƏLƏYİN

Yaxşı dost, etibarlı sirdaş, qüdrətli və zərif şair

Bəxtiyar VAHABZADƏ

"Şahmar Əkbərzadə mənim üçün kimdir?" - deyə sorsalar, cavab verərəm:

- Yaxşı dost, etibarlı sirdaş, inanılmış qəmkar. Üzünü görmək, səsini eşitmək, söhbətlərini dinləmək istədiyim gözəl, səmimi, təvazökar bir insan, Vətənini və millətini bütün varlığı ilə sevən vətəndaş, şeirlərinə aludə olduğum gözəl şair.

Lakin bu sifətlərin hamısı bir yerdə həm mənim üçün, həm də onu yaxından tanıyanlar üçün Şahmarın kimliyini və şəxsiyyətini tam açıqlaya bilməz. Çünki o, şəxsən mənim üçün saydığım bu sifətlərin hamısından ucada duran daxilən zəngin bir insan idi.

Zəmanə onu çox incitdi. Birini tapanda, birini tapa bilmədi. İstədiyi kimi yaşamadı, sıxıntısı çox idi. Lakin mən bir dəfə də onun dilindən şikayət eşitmədim, çünki aza qane idi, şükran idi, dərdini öz içində boğa bilirdi. O, öz dərdini elə bil ən yaxın adamının belə çiyninə yükləməkdən çəkinirdi.

Onun köhnə "İnturist"in kiçik zalında keçirilən toy mərasimi bugünkü kimi yadımdadır. Son dərəcə adi bir süfrə başında ən yaxın dostları və qohumları, bir də yalnız Habilin kamanı. Amma səmimi sağlıqlar və xeyir-dualar! Buna görə də Şahmarın toyu mənim üçün iştirakçısı olduğum bütün dəbdəbəli toylardan gözəl və yaddaqalandır.

Şahmar dörd övlad yetişdirdi. Onları böyük çətinliklə böyütdü, təhsil verdi, evləndirdi, hamısını işə düzəltdi.

Atalıq borcunu ləyaqətlə yerinə yetirdi. "Allaha şükür" demək məqamında gözlərini dünyaya yumdu. Elə bil övladlarına bütün borclarını verib qurtarmağı gözləyirmiş.

Bu zəngin təbiətli insan, qüdrətli şair ömrü boyu özünü gözə soxmadı. Başını aşağı dikib öz işini gördü. Şeir yazdı, məqalə yazdı. Amma yazdıqlarını toplayıb kitab halında çap etdirməyə tələsmədi. Müxtəlif qəzetlərə səpələnmiş almaz dənəsi kimi büllur şeirləri və mülayim xarakteri onu hamıya sevdirdi.

Çəkdiyi zəhmətin müqabilində heç kəsdən heç nə ummadı. Ondan çox aşağı səviyyədə olanlar çox şeyə nail oldu, o isə dostlarının və yaxınlarının təqdirindən başqa heç nəyə nail olmadı.

Türkiyədən gələn şair və alim dostlarımla bizim evdə görüşər, mən Şahmarı onlara təqdim edər və ona zorla şeirlərini oxutdurardım. Türk dostlarımız onun şeirlərinə valeh olar və bu şeirləri türk mətbuatına göndərməsini xahiş edərdilər. Lakin o, bundan çəkinərdi. Bir dəfə mən ondan təkidlə tələb etdim ki, bir neçə şeirini türk ləhcəsinə çevirib mənə versin (o, türk ləhcəsini çox gözəl bilirdi). Mən özüm onları Türkiyə mətbuatına göndərərəm. Eləmədi. Nəhayət, mən özüm Qafqaz Universitetinin müəllimlərinin köməyi ilə onun bir neçə şeirini Türkiyə türkcəsinə çevirib göndərdim. Şahmar yavaş-yavaş Türkiyədə də tanınmağa başladı. Və onu Türkiyəyə və Kiprə dəvət etdilər. Sonuncu dəvəti Kiprə idi. Lakin əcəldən macal olmadı.

Onun şeir oxumağı da heç kəsinkinə bənzəmirdi. O, ürəkdən yazdığına görə ürəklə də oxuyardı. Onun şeir oxumasına da valeh olmamaq mümkün deyildi. Buna görə də onun şeirlərini öz dilindən eşitmək mənim üçün mənəvi ehtiyac idi. O, yanmadan yazmadığına görə dinləyicini də yandırardı. O, əvvəlcə, gözəl insan, sonra şair idi. Axı, yaxşı insan olmadan yaxşı şair olmaq mümkün deyil. Onun şeirindəki gözəl hiss və duyğular şəxsiyyətindəki gözəllikdən və bütövlükdən su içirdi.

Şahmar şeirinin gözəlliyi ilk növbədə onun səmimiyyətində idi. O, nədən yazır-yazsın, onu şeirləşdirə bilirdi.

"Mərkəzi poçtxana" şeiri Şahmar səmimiyyətinin ən parlaq nümunəsidir.

Şair Mərkəzi poçtun qarşısında dayanıb poçt vasitəsilə uşaqlıq və ilk gənclik illərini keçirdiyi doğma kəndinə sevgisini və bu sevgidən doğan həsrətini göndərmək istəyir. Lakin bu mümkündürmü? Poçt onun böyük sevgisini və böyük həsrətini doğma kəndinə necə çatdırsın? Şeir də məhz elə bu nöqtədən başlayır. Arzu və onun mümkünsüzlüyü!

Mərkəzi poçtxana, əlac et yenə,

Havayı düşməyib buraya yönüm.

Pənah gətirmişəm yalnız mən sənə,

Gör bir neyləyirsən, gözünə dönüm.

İlahi, poçta da "gözünə dönüm" demək olarmış. Bəli, böyük poeziyanın qüdrəti ilə yalnız insana deyilməli olan sözü poçt binasına da demək olarmış. Burda hisslər o qədər ülvi və təmizdir ki, biz onun bu bədii "yalanına" da inanırıq. Daha doğrusu, bədii sözün sehri ilə o, bizi inandırır.

Bu payız küsəcək məndən Qarabağ,

Yollarda qalacaq gözü yolların.

Payım budaqlardan özün asacaq,

Bağrı çatlayacaq gülöyşə narın.

Heç demə, "yolların da gözü yollarda qalarmış". Bu, sadəcə "yol" sözünün məharətlə oynadılması deyil. Macalı olmadığından doğma kəndinə gedə bilməyən insanın yurd həsrətinin səmimi etirafıdır. Adətən, yetişən narın budaqda çatlamasını şair həsrətin böyüklüyündən insan bağrının çatlamasına bənzətməklə vəziyyətə uyğun qüdrətli təşbeh yaratmışdır.

Meyvənin budaqlarda asılı vəziyyətdə olması faktından məharətlə istifadə edən şair "asılmaq" məsdərini dardan asılmaq mənasında işlətməklə, doğma yurdunun öz övladına ərkyana danlağının və öz günahının şəklini çəkmişdir. Məhz şəklini çəkmişdir. Qələm ustad əlində olanda sözlərlə danlağın və etirafın da şəklini çəkmək mümkündür. Kəndə gəlib meyvə payını dərə bilməməsinə görə qınaq olaraq meyvənin özünü budaqdan asması bədii təfəkkürün zirvəsidir. Bu, sözə istədiyi mənanı verməyi bacaran qüdrətli sənətkarın yaratdığı sənət möcüzəsidir. Sonrakı bənddə şair yurd töhmətinə, ana incikliyinə görün necə haqq verir:

Üstdə dizin-dizin iməklədiyim,

Torpağın könlünü nə təhər alım?

Anamdır, bəs ona nə təhər deyim:

"Yanına gəlməyə yoxdur macalım"?

Şair ana torpağın ona olan haqlı incikliyini və qınağını qəbul edir və onun yanına gələ bilmədiyinə görə öz-özünü danlayır. Bu misraları oxuyan oxucunun tüstüsü təpəsindən çxır. Bu səmimiyyətin qarşısında kövrəlməmək mümkün deyil.

Vətən haqqında çox-çox ritorik şeirlər oxumuşuq. Lakin Vətən həsrəti və yurd sevgisini bundan güclü necə demək olar? Burda haray-həşir, küy-kələk yoxdur. Burda səmimi ürək pışıltısı var. Çünki burda sözlər hissə bürünüb, duyğuya bürünüb. Ona görə də alovu üzümüzü qarsıdır:

Morze əlifbanı tanrı bilərəm,

Bu işi boynuna götürə bilsən.

Tamarzı könlümü bu saat, bu dəm

Bir acı yovşana yetirə bilsən.

Vətənin acı yovşanı Vətən həsrətini çəkən bir insan üçün qızılgülün ətrindən də gözəl və cazibədar olur. Şair sözün sehri ilə bir yovşan yarpağının ətrində Vətən həsrəti çəkənin qəlbini döyündürür. Budur sözün sehri, budur sözün qüdrəti! "Tamarzı könlüm" deyiminin başqa yerdə deyil, məhz elə burda işlədilməsinə heyran qalmamaq mümkün deyil. İstər-istəməz atalar sözləri yada düşür: "Vətənin tüstüsü qürbətin ocağından gözəldir", "Vətənin yovşanı qürbətin qızılgülündən ətirlidir".

Sonrakı bəndlərdə isə şair poçt ilə öz "həsrətini", "sovqat öpüşünü" və yurd üçün "sızıldayan" "burnunun göynərtisini" "qızıl kövşənlərdə bildirçinlərə" çatdırmaq istəyir. Bundan sonra isə şair bu arzuların mümkünsüzlüyünü etiraf edir:

O yerə burnumun göynərtisini

Teleqraf telləri apara bilməz.

Poeziyamızın ən nadir incilərindən olan bu ilahi şeiri dəfələrlə oxumuş, dəfələrlə şairin özünə oxutmuş və hər dəfəsində də göyüm-göyüm göynəmiş və müəllifini bağrıma basmışam. Şedevr səviyyəsinə yüksələn bu şeiri cəsarətlə "yurd həsrətinin dahiyanə nəğməsi" adlandırardım.

Sərlövhəni oxuyanda düşünürsən: poçtdan nə şeir? Amma şeirin sehrinə bürünəndən sonra "şair nəfəsi qara daşı da şeirləşdirə bilər" qənaətinə gəlirsən. Bəli, şair nəfəsi ilə nəinki poçtxanadan, hətta dəlləkxanadan, dabbaqxanadan da şeir yazmaq olar. Demək, əsl məsələ nədən yazmaqda deyil, necə yazmaqdadır.

Onun bir neçə şeirinin adını çəkmək istəyirəm: "Köhnə ələk", "Nağara", "Doğanaq", "Tüstü", "Çayçı", "Armud ağacı", "Ağıl dişi", "48 ölçülü qadın paltarı" və s. Göründüyü kimi, hamısı predmetdir. Çünki o, adi cansız predmeti şeirleşdirə bilmə, hiss və duyğusunu isə predmetləşdirmə qabiliyyətinə malik sənətkardır.

Əziz dostumun, qələm yoldaşımın qəfləti vəfatı münasibəti ilə ona ünvanladığım qayibanə məktubla sözümü bitirmək istəyirəm.

Əziz qardaşım Şahmar!

Sənin ölüm xəbərini heç cürə qəbul edə bilmədiyimdən, gözəl bir insana, gözəl bir şairə vaxtsız ölümü yaraşdırmadığımdan Sənə, Sənin pak ruhuna məktub şəklində müraciət edirəm. Sən dünyadanmı küsdün, zəmanədənmi incidin ki, bu yaşda ölümü özünə rəva bildin? Sən bütün dərdlərimizin ortağı, könüllərimizin sirdaşı olduğun halda niyə dostlarını ağlar, övladlarını yetim qoydun? Qarabağımızın düşmən tapdağından azad olmasını görməmiş Sən hara tələsdin? Axı, biz Səninlə əhd eləmişdik: Əziz qardaşımız Xudunun doğma kəndi Mərzilidə üz-üzə oturub bizi məğmun edən bu acı günlərin ağrısını canımızdan çıxaracağıq. Bəs nə oldu? Axı, Sən heç vaxt nə dostlarınla, nə ömür-gün yoldaşınla, nə də balalarınla bağladığın əhdə vəfasız çıxmamışdın.

Niyə doğma kəndinə bir daha baş çəkməmiş, kənd yollarının gözlərini yolda qoydun? Sən ora gedə bilmədin, amma biz Sənin ölüm xəbərini telefon telləri ilə kəndinə çatdırdıq. Doğma kəndin Çəmənlidə indi çəmənlər, kövşənlər, bildirçinlər saçını yolur, Sənin yasını tutur.

Sən bizim şeirimizdə özünə məxsus təzə bir cığır açmışdın.

Bəs o cığırı geniş prospektə çevirməmiş niyə ondan üz döndərdin? Sən az yazdın, amma nə yazdınsa, düz yazdın, gözəl yazdın, yalan yazmadın. Biz - Sənin dostların həmişə Sənin yeni şeirini həsrətlə gözlər, onu heyranlıqla dinlər və Sənə təkrar-təkrar oxudardıq.

İndi mən bir həqiqətə inanıram ki, cismən ölsən də, ruhunun ifadəsi olan dipdiri şeirlərin Səni həmişə yaşadacaq.

Dilim gəlmir Şahmar sözünün yanında ölüm sözünü yazmağa. Amma nə etməli? Ölüm güclü çıxdı. Allah Sənə rəhmət eləsin, əziz qardaşım, könül sirdaşım. Məzarın qu tükü kimi yumşaq olsun.

Şahmar ƏKBƏRZADƏ

QARABAĞDAN ƏSƏN YELLƏR

Qarabağdan əsən yellər,

Cığırlarım yol olubmu?

Mənsiz Damcı bulağının

Göz yaşları sel olubmu?

Nəfəsiniz neçə kərə

Toxunubdur o yerlərə?

Nə dəmdədir Uzundərə,

Yemlikləri bal olubmu?

Ruhum dil-dil ötmək istər,

Əppəklini öpmək istər,

Sütül sünbül ütmək istər,

Zəmilər tel-tel olubmu?

Göytəpənin ətəyində,

Qarışqalı çökəyində,

Əbrişimlər söykəyində

Tər qönçələr gül olubmu?

Eşqabdala yetmir əlim,

Oda dönüb orda külüm.

Beşikliyə qonan könlüm

Çevrilib bülbül olubmu?

Şahbulağın döşündəki,

Qaramanın qaşındakı,

Ürəyimin başındakı

Tikanlar kol-kol olubmu?

Doğulduğum doğma yeri

Görməmişəm yazdan bəri,

Çəmənlinin çəmənləri

Həsrətimdən kül olubmu?

1985

HƏYATMIŞ DEMƏ...

Bilməzdim sevginin zülmü var belə,

Sevilmək zülümmüş, sevmək zülümmüş.

Sevda yollarında tikanlar belə.

Saralmaz çiçəyim, solmaz gülümmüş.

Məni elə yandır kimsə bilməsin,

Ağlasın göy mənə, gülsün yer mənə.

Şirin işgəncənə heyfin gəlməsin,

Oğrun baxa-baxa zülüm ver mənə.

Zülüm ver, zülmün də məhəbbətinmiş,

Xoşbəxtlik bəxş edən qışa qış demə.

Verdiyin işgəncə səadətimmiş,

Çəkdiyim sitəmlər həyatmış demə!

1982

KİRPİYİMİ QƏDƏMİNƏ SƏRİM QOY

M.B.

Məndən küsmə, gül nəfəsin töyşüyər,

Səni görüb bənövşələr pörşüyər,

Dayan gülüm, ayaqların üşüyər,

Kirpiyimi qədəminə sərim qoy!

Əl verirəm, əsdirirsən əlimi

Gül verirəm, küsdürürsən gülümü,

Yavaş yeri, yel dağıtmış telini

Ürəyimin tellərinə hörüm qoy!

Həsrətimin çiçəkləri xallanıb,

Ədaların şan bağlayıb, ballanıb,

Dodağında küsüşmələr barlanıb,

O barları dodağımla dərim qoy!

Heç bilmirəm ulduz nədir, Ay nədir!

Bürcüm nə bürc, günüm nə gün, ay nədir?

Baxışların taleyimə aynadır,

Ayaq saxla, taleyimi görüm qoy!

Şahmar yazıq hardan alsın dözümü?

Nazın, qəmzən sındırıbdır dizimi.

Yana-yana kül elədim özümü,

Sürmə olum, gözlərinə girim qoy!

SƏNİ

Arzumun yoluna çıxan həyatsan,

Dönmərəm köksümdə tonqal da çatsan.

Bilsəm ki, yandırıb-yaxan bir odsan,

Yenə gözüm üstə qoyaram səni.

Gülüm, könlüm hara, şikayət hara?

Sevinər çəkdiyin çarpaz dağlara.

Gündə baxışından alsam min yara,

Xeyirxah mələyim sayaram səni.

Ölüncə yanında əsir qalaram.

Verdiyin əzaba layla çalaram.

Vaxt gələr çevrilib torpaq olaram,

Gəlsən hənirtindən duyaram səni.

1981

"-İRƏM", "-MİRƏM"

Qismətim gümandan gümana düşüb,

Köksümdən perikib könlüm haçandır.

Məhəbbət çəmənim tufana düşüb,

Çırtlamır çiçəyim, gülüm haçandır.

Haçandır ürəyim dağlanır köz-köz,

Dəstəkdən üstümə od ələnibdir.

Könlümün həsrətlə gözlədiyi söz

Telefon xəttində çiliklənibdir.

Gör harda qırıldı telefon teli,

Qismətim çətin ki, isinə daha.

Qəzaya uğrayıb eşqimin feli,

Qanadı qırılmış isiməm daha.

Xətlər ümidimi veribdir bada,

Taleyim o sözü öpəsi idi.

O söz gümanımı öldürüb, ya da

Üstümə səadət səpəsi idi.

Görən tapılarmı söz qırıqları?!

Tutubdur üzünü ellərə könlüm.

Baş alıb sinəmdən Gəncəyə sarı,

Düşüb dəli kimi çöllərə könlüm.

Telefon telini bağrına basıb,

Çalıb oxuduğu "Yanıq Kərəm"di.

Neyləsin "sev-" çatıb, sözün arxası

Bilmir ki, "-irəm"di, yoxsa "-mirəm"di?!

ƏLVİDA

Çatdı halallaşmaq vaxtı, a yerlər,

Yamaclar əlvida, yollar əlvida!

Hər yarpaq mehriban bir ələ bənzər!

Mənə əl eləyən əllər, əlvida!

Dərdimi heç kimə aça bilmədim,

Hicranın əlindən qaça bilmədim,

Zülmün sədlərini keçə bilmədim,

Çəmənlər əlvida, çöllər əlvida!

Bir ocağın odu-közü olmadım,

Saza dönüb "Yanıq Kərəm" çalmadım,

Toza dönüb qoynunuzda qalmadım,

Cığırlar əlvida, yollar əlvida!

Kükrəyə-kükrəyə qabarmadınız,

Həsrətin bəndini qoparmadınız,

Yuyub dərdlərimi aparmadınız,

Yağışlar əlvida, sellər əlvida!

Hələ bu dünyada qalmaq payım var,

Bəxtimin üzünə gülmək payım var,

Azadlıq yolunda ölmək payım var,

Obalar əlvida, ellər əlvida!

Təbriz, 1992

DAYANIN!

Mənə əl eləyən əllər, dayanın,

Boynuma dolanan qollar, dayanın,

Çiçəklər dayanın, güllər, dayanın,

Məni ötürməyə tələsməyin siz!

Hələ ocaqlardan od əmməmişəm.

Dərdimi Araza göməmməmişəm,

Vüsalın ətrinə bələnməmişəm,

Məni ötürməyə tələsməyin siz.

Dərddən hayıf çıxmamışam doyunca,

Onu daşa çaxmamışam doyunca,

Ərk qalama baxmamışam doyunca,

Məni ötürməyə tələsməyin siz.

Qoyun sevincimi selə döndərim,

Günümü uzadıb ilə döndərim,

Dəli həsrətimi külə döndərim,

Məni ötürməyə tələsməyin siz!

Səttarxanın məzarını öpməmiş,

Torpağını gözlərimə səpməmiş,

Ayrılığa dəli nərə təpməmiş,

Məni ötürməyə tələsməyin siz.

Təbriz, 1992

KÖRPƏ BƏLƏYİ

İldırımıma

Göylərin bayrağı Günəşdir, Aydır

Dənizinki qağayıdır.

Torpağın bayrağı-güllər, çiçəklər.

Çiçəklərinki kəpənəklər.

Ruhumuzun bayrağı - məhəbbət,

Gecənin bayrağı - zülmət.

Gündüzünkü nur,

Dağlarınkı qürur!

Səs bayrağımızdır anamızın dili

Ruzu bayrağımız - əkinçi əli.

Din bayrağımız - "Lailahəilləllah",

Açılsın üzümüzə mübarək sabah!

Qalan bayraqların ən göyçəyi,

Körpə bələyidir, körpə bələyi!

1996

BİRİNCİLƏR

Ceyhunun, Kamranın timsalında

1 sinfə gedən bütün Vətən balalarına

Bu gün dərsə gedirsiz,

Qədəminiz mübarək!

Əlifbanız, çantanız,

Qələminiz mübarək!

Mübarəkdir işığa

Qucaq açan cərgəniz.

Mübarəkdir zülmətlə

Böyük mübarizəniz!

Kitablara baş əyən

Zaman-zaman ucalar.

Qalib olmaq istəyən

Elmlərdən bac alar.

Alın bu sualları

Çantanıza doldurun.

Hər sualın üstündə

Bir-bir məhkəmə qurun!

Niyə öz zəkamızla

Göyə nur saçmamışıq?

Nəyə görə birinci

Aya biz uçmamışıq?

Düşünün dərin-dərin

Bu sirri də açın siz.

Nə üçün bilikliyə

Kölə olur biliksiz?

Niyə yüz illər boyu

Danılıbdır haqqımız?

Nə üçün başqa xalqa

Boyun əyib xalqımız?

Niyə ələ baxmışıq,

Əlimiz olmayıbmı?

Niyə dillənməmişik,

Dilimiz olmayıbmı?

Barışmayın heç zaman

Bizim nöqsanımızla.

Nə qədər səhvimiz var,

Pozun pozanınızla.

Təzədən öyrənin siz,

Qara nədir, ağ nədir?

Azadlıq nə, bayraq nə,

Vətən nə, torpaq nədir?

Hərə bir köz söndürsə,

Ocaq qalmaz Vətəndə.

Xalqa qul olmayandan

Ağa olmaz Vətəndə.

Ey əziz birincilər,

Elin sevinci olun!

Çalışın həyatda da

Elə birinci olun!

1 sentyabr 1998

BU SƏNSƏN?

Allah, nə xoşbəxt oldum, kama yetdi əllərim.

Dərdim asdı özünü, kədər yedi kədərim.

Qəmim qəmlənib öldü, qəhərləndi qəhərim,

Həsrətim qətlə yetdi, saçımda qaraldı dən,

Gözlərimə inanmıram, bu sənsən?

Daş görəndə istədim daş dilində danışım,

Quş görəndə istədim quş dilində danışım,

Yaz dilində hönkürüb, qış dilində danışım,

Dünya vüsal qoxuyur, nəğmə deyir çöl-çəmən.

Gözlərimə inanmıram, bu sənsən?

Ayrılığın köksünü parçaladı köksümüz,

Sitəmlərə od qoyub, diz çökdürdü dizimiz.

Allah, necə ağlaşıb, qucaqlaşdı közümüz,

Bu gecə yer üzünün bəxtəvəri mənəm, mən.

Gözlərimə inanmıram, bu sənsən?

Bitdi vüsal dəmləri, tir-tir əsir əllərim,

Dərdim tüğyan eyləyir, at oynadır kədərim.

Qəm mənə qəm yedirdir, boğur məni qəhərim,

Həsrət qılınc siyirib, hıçqırır saçımda dən.

Gözlərimə inanmıram, bu sənsən?

Əzizim, bu sənsən? Təbrizim, bu sənsən?

1992